Tg consolidated unfinished3

BILANG NG MODYUL: 1 MODYUL 1: SALAMIN NG KAHAPON…
BAKASIN NATIN NGAYON
BILANG NG SESYON: 7 LINGGO
PAALALA:
Ang Gabay ng Guro na ito ang magsisilbing tanglaw ng mga guro ng Baitang 8. Ito ay naglalaman ng kumpletong mga mungkahing gawain para sa bawat aralin at mga
estratehiya na maaring gamitin ng guro sa kaniyang pagtuturo. Ang bawat gawain sa isang aralin ay nakabatay sa limang araw na pagtuturo sa loob ng 50 minuto bawat sesyon.
Inaasahan na ang gabay na ito na makatutulong sa guro ang paggamit nito. Gayundin, hinihikayat na higit na pagyamanin ng mga guro ang mga mungkahing gawain na nakapaloob
dito upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang mga aralin.
Modyul Para sa Sariling Pagkatuto
I. Panimula at mga Pokus na tanong
Pamantayang Pangnilalaman
Para sa Kabuuan ng Modyul 1
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-
unawa sa nilalaman, implikasiyon at
kahalagahan ng mga akdang pampanitikan
bago pa man dumating ang mga Espaῆol
hanggang sa Panahon ng Hapon.
Pamantayan sa Pagganap ng
Modyul 1
Ang mga mag-aaral ay makabubuo ng
scrapbook ng mga orihinal na akdanmg
pampanitikan na lumaganap sa Panahon
ng Katutubo, Espanol at Hapon
Pokus na Tanong
Bakit mahalagang kilalanin at unawain ang
mga akdang pampanitikang lumaganap sa
mga tiyak na panahon?
Mahahalagang Pag-unawa
Mahalagang kilalanin at unawain ang
mga akdang pampanitikan na lumaganap
sa mga tiyak na panahon sapagkat dito
masasalamin ang kultura ng mamamayan
ng isang bansa tulad nating mga Pilipino .
Makikilala rin ang mga halimbawang
akdang pampanitikan at mga manunulat
Gabay sa Pagtuturo
2
Nakapaloob sa bahaging ito ang Pamantayang Pangkalahatan
na pinagbatayan ng mga araling saklaw ng Modyul 1- Salamin
ng Kahapon… Bakasin Natin Ngayon. Bigyan ng pansin ng
guro ang mga pokus na tanong na pagtutuunan sa kabuuan ng
modyul upang malinang ng mag-aaral ang Kakailanganing Pag-
unawa.Gayundin, kailangang matukoy ng guro sa unang araw pa
lamang ang inaasahang pagganap na kailangang maisakatuparan
ng mag-aaral pagkatapos pag-aralan ang kabuuan ng Modyul 1
nang sa gayon makapaghanda ang mag-aaral.

Paano nakaapekto ang iba’t ibang panahon
sa kalagayang panlipunan na masasalamin
sa mga akdang pampanitikan?
na Pilipino na ating maipagmamalaki .
Ang pagdating ng mga dayuhan sa ating
bansa at pag-iral ng makasaysayang
tagpo ay mga bagay na masasalamin sa
mga akdang pampanitikan . Malaki ang
epekto ng mga pangyayari at tagpong ito
sa bansa dahil sa magkakaibang anyo o
porma ng pananakop at pamamahala ng
mga dayuhan gayundin kahit ang
pamamahala ay nasa kamay ng ating
kababayan. Kaya kung nais mong
makilala ang isang bansa, pag-aralan mo
ang kaniyang panitikan.
II. ANG MGA ARALIN AT ANG SAKLAW NITO
Aralin 1.1 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Katutubo
Aralin 1.1.1 : a. Panitikan: Karunungang-bayan
( Salawikain, Sawikain at Kasabihan )
b. Wika: Dalawang Uri ng Paghahambing
Aralin 1.1.2 : a. Panitikan: Alamat
“Mina ng Ginto” - Alamat ng Baguio
b. Wika: Pang-abay na Pamanahon at Panlunan
Aralin 1.1.3 : a. Panitikan: Epiko
“Tuwaang” - Epiko ng mga Bagobo
3
Nakapaloob sa bahaging ito ang mga araling pampanitikan at
panggramatika na saklaw ng Aralin 1.1- Panitikan sa Panahon ng
Katutubo, Aralin 1.2- Panitikan sa Panahon ng Español at Aralin
1.3- Panitikan sa Panahon ng Hapon. Nakatala din dito ang mga
akdang babasahin sa bawat araling nabanggit.

b. Wika: Pang-abay na Pamaraan
Aralin 1.2 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Español
Aralin 1.2.1 : a. Panitikan: Ang Karagatan at Duplo
b. Wika: Mga Eupemistikong Pahayag
Aralin 1.2.2 : a. Panitikan: Tula
“Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” ni Andres Bonifacio
b. Wika: Mga Pandiwang Nagpapahayag ng Emosyon o
Damdamin
Aralin 1.2.3: a. Panitikan: Sanaysay
“Ang Katamaran ng mga Pilipino” ni Dr. Jose P. Rizal
b. Wika: Ang Pangunahin at Pantulong na Kaisipan
Aralin 1.3 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Hapon
Aralin 1.3.1 : a. Panitikan: Tanaga at Haiku
b. Wika: Mga Pangungusap na Walang Paksa
Aralin 1.3.2 : a. Panitikan: Maikling Kuwento
“Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo
b. Wika: Sanhi at Bunga ng mga Pangyayari
Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang:
Aralin 1.1 – Makapagpapamalas ng iyong pag-unawa sa mga karunungang-bayan, alamat at
epiko na lumaganap sa Panahon ng Katutubo upang maunawaan ang
kalagayang panlipunan noong panahong naisulat ito at mapahalagahan ang
kultura ng lahing ating pinagmulan.
Aralin1.2– Makapagpapamalas ng iyong pag-unawa sa karagatan,duplo,tula at
sanaysay na lumaganap sa Panahon ng mga Español, partikular sa
Panahon ng Himagsikan upang iyong maunawaan at mapahalagahan ang
4
Salamin ng Kahapon… Bakasin natin Ngayon
Aralin 1.1 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Katutubo
1.1.1 Panitikan: Karunungang-bayan (salawikain, sawikain at kasabihan)
Wika: Dalawang Uri ng Paghahambing
1.1.2 Panitikan: Alamat: “Mina ng Ginto” - Alamat ng Baguio
Wika: Pang-abay na Pamanahon at Panlunan
1.1.3 Panitikan: Epiko: “Tuwaang” – Epiko ng mga Bagobo
Wika: Pang-abay na Pamaraan
Aralin 1.2 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Español
1.2.1 Panitikan: Ang Karagatan at Duplo
Wika: Mga Eupemistikong Pahayag
1.2 .2 Panitikan: Tula: “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” ni Andres Bonifacio
Wika: Mga Pandiwang Nagpapahayag ng Emosyon o Damdamin
1.2. 3 Panitikan: Sanaysay: “Ang Katamaran ng mga Pilipino”
ni Dr. Jose P. Rizal
Wika: Ang Pangunahin at Pantulong na Kaisipan
Aralin 1.3 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Hapon
1.3.1 Panitikan: Tanaga at Haiku
Wika: Mga Pangungusap na Walang Paksa
1.3.2 Panitikan: Maikling Kuwento
“Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo
Wika: Sanhi at Bunga ng mga Pangyayari
“Huwag kang makialam matandang hukluban! Bubunutin naming lahat ang
aming magustuhan upang mailipat sa aming tahanan.” Sabay-sabay na nagtawanan
ang mga kabataan
“Mga lapastangan! Hindi na kayo nagpaalam ay sinira pa ninyo ang aking
halaman. . Mula ngayon kayo ay aking paparusahan.” Hindi pinapansin ng mga
kabataan ang sinabi ng matanda, bagkus lalo pa silang nagbulungan at
naghagikgikan. Hindi nila namalayan na unti-unti na pala silang lumiliit at
tinutubuan ng pakpak. Sila ay naging ganap na bubuyog. Nagliparan sila sa paligid
ng mga bulaklak habang nagbubulungan. Bzzzzzzzz, Bzzzzzzz. Bzzzzzzzzzz.
Halaw sa Alamat ng Bubuyog
1809 Herrera st. Poblacion
Lungsod ng Makati
Ika- 7 ng Disyembre, 2012
Mahal kong Kaibigan,
Magandang umaga sa iyo. Alam mo bang labis akong nalulungkot sapagkat di-
gaanong masaya ang pagdiriwang ng Pasko dito sa Middle East dahil kakaunti lang kaming
mga Pilipino sa kompanyang aking pinapasukan? Iniisip kong umuwi tuwing Pasko. Ibang-
iba talaga ang Pasko sa atin bukod sa mas mahaba ang pagdiriwang , mayroon pang iba’t
ibang activities saan ka man pumunta.Ganoon pa man, tulad mo ipagdiriwang ko ang Pasko
sa bahay at sisikapin kong tawagan ang aking mga mahal sa buhay . Inaasahan ko na
hihintayin mo ang tawag ko sa araw na iyon.
Hanggang sa muli.
Ang iyong kaibigan,
Noreen
Panahon ng Katutbo
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Panahon ng Español
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Panahon ng mga Hapones
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Ang bahaging ito ay kinapapalooban ng mga inaasahang bunga na
dapat matamo ng mag-aaral pagkatapos mapag-aralan ang bawat
aralin sa buong Modyul 1.
Nakapaloob sa bahaging ito ang mga kakayahan at kasanayan na
dapat malinang ng mag-aaral sa kabuuan ng pag-aaral ng Modyul
1.Inaasahan na sa bawat aralin ay maisasagawa ng mag-aaral ang
mga kasanayan sa bawat domain. Sa kabuuan, mayroong 8
Ang bahaging ito ay nagpapakita ng grapikong presentasyon ng
buong Modyul 1. Nakapaloob dito ang mga araling pampanitikan at
panggramatika na saklaw ng bawat aralin. Ipinakikita din sa bahaging
ito ang mga akdang gagamitin bilang lunsaran sa pagtalakay ng bawat
aralin.
Ang mga nakatala sa bahaging ito ay dapat maisakatuparan ng mag-
aaral habang pinag-aaralan ang Modyul 1. Dapat maibahagi ng guro
ang mga paalalang ito upang higit na magabayan ang mag-aaral sa
pag-aaral ng bawat aralin na nakapaloob dito.
Ang bahaging Panimulang Pagtataya ay susukat sa kaalaman na
taglay ng mag-aaral sa mga araling saklaw ng Modyul 1. Tunghayan
ng guro ang Susi sa Pagwawasto.
c
d
c
c
a
c
Ang bahaging ito ng modyul ay naglalayong :
Maiugnay ang dating kaalaman ng mag-aaral ( prior
knowledge ) sa mga araling nakapaloob sa Modyul 1.
matukoy ang mga konseptong malabo at inaakalang tama batay
sa tugon ng mga mag-aaral.
matulungan ang mga mag-aaral na matukoy ang
mahahalagang pag-unawa/ konsepto sa mga araling saklaw
Sa gawaing ito, inaasahan na masusuri ng mag-aaral ang mga
konseptong nais ipabatid ng larawan. Ang larawan ay dapat na
nakapaskil sa pisara at malinaw ang pagkakaguhit nito . Kailangang
masubaybayan ng guro ang mag-aaral sa pagsagot upang kaniyang
matukoy ang mahahalagang konsepto ng panitikan sa bawat panahon.
Sikapin ng guro na magabayan ang mag-aaral sa pagbuo ng Akrostik.
Mahalagang ituro sa mag-aaral ang teknik sa pagbuo ng isang
akrostik.
7. d
8. c
9. b
10.c
11.
12.
13.b
14.b
15.d
16.
17.
Ang bahaging ito ng modyul ay naglalayong mapaunlad pa ang dating
kaalaman ng mag-aaral sa mga araling saklaw ng Modyul 1. Sa tulong
ng mga gawain na nasa bahaging ito, matutulungan ang mag-aaral na
maunawaan ang kabuuan ng Modyul 1, kaya inaasahan na
maitatanong ng guro ang mahalagang tanong para sa buong aralin.

5
domain ang Filipino Grade 8.

7
ARALIN 1.1: PANAHON NG KATUTUBO
I. Panimula at Mga Pokus na Tanong
Naniniwala ka ba na ang kasaysayan at panitikan ay magkaugnay? Sa
iyong palagay, bakit kailangang unawain ang mga akdang pampanitikan na
umusbong sa panahong naisulat ito? Paano mapananatili at mapauunlad
ang panitikang minana pa sa ating mga ninuno ng kasalukuyang panahon?
Isang iskolar ang nagsabing makikilala lamang niyang ganap ang
kaniyang sarili dahil sa kaniyang lumipas. Kung gayon , masasabi nating
makatutulong para sa atin na makilala ang ating lahing pinagmulan sa
pamamagitan ng pagbabalik-tanaw sa ating panitikan na malinaw na salamin ng
ating kultura at kabihasnan.
Sa panitikan nasasalamin ang mga layunin, damdamin, panaginip, pag-asa,
hinaing, buhay at hangarin ng mga Pilipino. Samakatuwid, panitikan ang
nagsisilbing tulay upang maabot ng nakalipas ang kasalukuyan, gayundin upang
maipagpatuloy ng kasalukuyan ang pagpapanatili at pag-unlad ng kultura at
kabihasnan upang maisalin ito nang ganap sa susunod na henerasyon. Ang
inaasahang mga sagot sa mga tanong na nasa itaas ay mauunawaan mo sa pag-
aaral ng modyul na ito.
Sa araling ito inaasahang maipamamalas mo ang iyong pag-unawa sa
ilang akdang pampanitikan na lumaganap sa Panahon ng Katutubo. Inaasahan din
na sa pamamagitan ng mga gawain na iyong maisasakatuparan sa bawat aralin ay
mapahahalagahan mo ang kultura, tradisyon at kalagayang panlipunan ng ating
bansa sa panahong naisulat ang mga ito.
II. Ang Mga Aralin at Ang Saklaw Nito
Masasagot mo ang mahahalagang tanong sa itaas kung uunawain mo
ang sumusunod na aralin na nakapaloob sa modyul na ito:ang sumusunod na aralin na nakapaloob sa modyul na ito:ang sumusunod na aralin na nakapaloob sa modyul na ito:ang sumusunod na aralin na nakapaloob sa modyul na ito:
Aralin 1.1 – PANAHON NG KATUTUBO
.Panitikan : Karunungang – bayan.Panitikan : Karunungang – bayan
( Salawikain , Sawikain at Kasabihan )( Salawikain , Sawikain at Kasabihan )
b. Wika : Dalawang Uri ng Paghahambingb. Wika : Dalawang Uri ng Paghahambing
GAWAIN 1.1.2.f : Sa Antas ng Iyong Pag-unawa
Ang gawaing ito ay nakatulong sa iyo upang madali
mong maunawaan ang daloy ng mga pangyayari sa
alamat.
1.Pagsunod-sunorin mo ang mga pangyayari sa alamat sa
tulong ng STORY MOUNTAIN. Gawin sa papel. Gayahin
ang pormat.
2.Sa iyong palagay, angkop ba ang naging wakas ng akda ?
Pangatuwiranan ang iyong sagot. Gawin sa papel.
3.Suriin ang mga pangyayari sa bawat bahagi ng alamat.Itala
mo
sa talahanayan kung alin ang makatotohanan at di-
makatotohanan. Gawin sa papel. Gayahin ang pormat.
BAHAGI MAKATOTOHANAN DI-
MAKATOTOHANAN
SIMULA
GITNA
WAKAS
Sa bahaging ito, iyong napagtibay na nangingibabawSa bahaging ito, iyong napagtibay na nangingibabawPANAHON NG KATUTUBO
A. Panitikan
-Salawikain
-Sawikain
-Kasabihan
B. Wika
Dalawang Uri ng
Paghahambing
A. Panitikan
-Mina ng Ginto
Alamat ng Baguio
. B. Wika
-Pang-abay
( Pamanahon at
Panlunan )
A. Panitikan
-Tuwaang Epiko ng
mga Bagobo
.B. Wika
-Pang-abay na
Pamaraan
Karagdagang impormasyon
Ang mga halimbawa ng
karunungang bayan na
lumaganap sa Panahon ng
Katutbo:
• Awiting byan
• Alamat
• Mito
• Epiko
• Salawikain
• Kasabihan
• Sawikain
3.naggawad
kahulugan:
___________
___________
1.kabagay
kahulugan:
_____________
__
2.maalam
kahulugan:
_____________
_______
4.sigwa
kahulugan:
____________
____________
5.lunday
kahulugan:
____________
______
Sa Aking Mga Kabata
____________________
KAISIPAN
4. . Maitim ang gilagid.4. . Maitim ang gilagid.
5. Ang taong walang kibo
Karunungang bayanKarunungang bayan
Taong nanunuyo
Dala-dala’y
bukayo
Kahulugan:
Itaga mo sa batoItaga mo sa bato
Kahulugan:
____________________________
______________
______________
Malakas ang loob
Sagot:
Mga pangungusap na napapakita ng paghahambing
1.____________________________________________________________________________________________________________
2.____________________________________________________________________________________________________________
3.____________________________________________________________________________________________________________
4.____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
Oo sapagkat…
_______________
_______________
_______________
_______________
Hindi na
sapagkat
_______
_______
_______
_______
_______
A Katangian ng
B bawat isa
C
D- Pagkakatulad ng
tatlo
Ang Gabay ng Guro na ito ay magsisilbing patnubay ng guro sa
paglinang ng mga kasanayan na saklaw sa Aralin 1 . Nakapaloob dito ang
mga araling pampanitikan at pangwika na tatalakayin ng guro sa Panahon
ng Katutubo.
Sa tulong nito, ang guro ay magagabayan sa kanyang pagtalakay sa
mga paksa na nakapaloob dito.
Makatutulong ang bahaging ito upang malinang ng guro sa mag-
aaral ang mga kakailanganing pag-unawa sa pamamagitan ng
mahahalagang tanong na bibigyang pansin sa bawat bahagi ng aralin.
Nakapaloob din dito ang mga mungkahing estratehiya na maaaring
magamit ng guro sa pagtalakay ng bawat paksa. Gayundin , inaasahan na
makakatulong sa guro ang mga mungkahing gawain na nakapaloob dito
upang mabisang maunawaan ng mag-aaral ang kinakailangang pag-unawa
sa kabuuan ng aralin.
Makikita sa bahaging ito ang mga tatalakaying aralin ng guro. Ang araling
pampanitikan ay inangkupan ng araling pangwika na dapat pagsanibin ng
guro sa gagawing talakayan.
Ang guro ay inaasahang maisasakatuparan ang mga kasanayang dapat
linangin ng mag-aaral sa bawat aralin.
Bibigyan ng pansin ng guro ang sumusunod na domain sa paglinang ng
mga inaasahang kasanayan:
Pag-unawa sa Napakinggan
Pagsasalita
Pag-unawa sa Binasa
Pagsulat
Tatas
Narito ang grapikong presentasyon ng Aralin 1.1 . Sa tulong nito , ang
guro ay magkakaroon nang malinaw na larawan ng buong aralin .
Makabubuting ipaskil ng guro ang grapikong ito sa unang araw ng
talakayan upang malaman ng mag-aaral ang mga araling kaniyang pag-
aaralan.
Nakalahad sa loob ng Anticipation-Reaction-Guide
ang mahahalagang konsepto ng mga sumusunod
na paksa:
Karunungang bayan
Alamat
Epiko
Sa bahaging ito, tatayain ng guro ang kaalaman ng
mag-aaral sa mga paksang saklaw ng aralin 1.1.
Makatutulong sa pag-aaral ng mag-aaral kung
mayroong kopya na maibibigay ang guro nang sa
gayon sa proseso ng pag-aaral ay nakikita ng mag-
Ang gawaing ito ay makatutulong sa guro na
mataya ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa
mga unang taong nanirahan sa Pilipinas na may
malaking impluwensiya sa panitikang Pilipino.
Ang guro ay maaaring gumamit ng sarili niyang
estratehiya upang maisakatuparan ang Gawain
1.1.1.b
Ang guro ay magbibigay ng ilang pangyayari o
sitwasyon noong unang panahon kung paano
nakatulong ang mga karunungang bayan sa ating
mga ninuno bilang panimula sa pagtalakay ng
paksa.
( Maaari ding magpanood ang guro sa bahaging ito
kung may makukuhang panoorin hinggil sa buhay
Mga Kagamitan:
Larawan, dvd player , laptop
Ang tulang “Sa Aking mga Kabata” ni Dr. Jose
Rizal ay gagamitin ng guro bilang lunsaran para sa
presentasyon ng paksang tatalakayin. Ang tula ay
dapat nakasulat sa manila paper . Kailangang
nakapaskil ito sa pisara upang pagbatayan ng mag-
aaral para sa susunod na gawain. Sikapin din na
maipabasa ito nang malakas sa mag-aaral. Para
sa karagdagang impormasyon na ibabahagi ng
guro sa mag-aaral tungkol sa tula, tunghayan ng
guro ang kahon na nakatala ang karagdagang
impormasyon.
Karagadagang Impormasyon
Ang Sa Aking Mga Kabata ay
isang tula na nakasulat sa wikang
Tagalog tungkol sa pag-ibig ng
isang tao sa kanyang katutubong
wika. Madalas na pinapalagay na
ginawa ito ni Jose Rizal, ang
Pambansang Bayani ng Pilipinas at
sinasabing naisulat niya noong
1869 sa gulang na walong taon at
unang tulang ginawa ni Rizal.
Bagaman, may ilang mga
dalubhasa sa kasaysayan na
nagsasabing walang patotoo na si
Rizal ang may-akda ng tula at
panlilinlang ito. Pinaghihinalaan
sanggunian:
http://tl.wikipedia.org/wiki/Sa_
Aking_Mga_Kabata
Sa bahaging ito, malaya ang guro sa estratehiyang
gagamitin para sa paglinang ng talasalitaan.
Maaari ding gumamit ang guro ng iba pang tsart
para sa presentasyon ng gawaing ito. Matapos
maibigay ng mag-aaral ang wastong kahulugan sa
bawat salita, gamitin ito sa pangungusap.
Makatutulong sa guro ang kasagutan na nakatala sa
loob ng kahon na nasa kaliwang bahagi.
Ang guro ay malayang gumamit ng iba pang grapiko para sa
gawaing ito. Hikayatin ng guro ang mag-aaral na magbigay ng iba
pang halimbawa ng kasabihan upang makatutulong sa labis na
pag-unawa ng mag-aaral sa paksa.
Sa bahaging ito magbibigay ng input ang guro tungkol sa
mahahalagang konsepto ng paksa. Ang paggamit ng angkop na
estratehiya sa pagtalakay ng aralin ay iminumungkahing gawin ng
guro.Makatutulong din sa kanya ang paggamit ng mga kagamitang
pampagtuturo.
Maaaring dagdagan ng guro ang mga nakatalang salawikain, sawikain at
kasabihan sa gawaing ito.
Sikapin ng guro na makagawa ang bata ng tsart upang doon itala ng mag-
aaral ang mga salawikain, sawikain at kasabihan na inihanay.
Ang paggamit ng ganitong klaseng Venn Diagram
ay kailangang malinaw sa mga mag-aaral.
Kailangan tukuyin ng guro kung saan itatala ng
mag-aaral ang pagkakatulad at pagkakaiba ng
salawikain, sawikain at kasabihan
Sa bahaging ito, inaasahan na ang guro ay
magbibigay nang pahapyaw na paglalahad sa
araling panggramatika.
Sa bahaging ito, magbibigay ang guro ng input sa araling panggramatika.
Hikayatin ang mag-aaral na makapagbigay ng ilang pangungusap na
ginagamitan ng paghahambing.
Matapos makasulat ng repleksiyon , ipapabasa ng guro sa ilang mag-aaral ang
natapos na gawain
Bago ipagawa ng guro sa mag-aaral ang
inaasahang produkto sa bahaging ito, talakayin
muna nang pahapyaw ang tungkol sa brochure.
Kailangang maipakita ng guro ang isang
halimbawa ng brochure.
Kailangangang ipaunawa ng guro sa mag-aaral
na ang brochure na gagawin ay bibigyan ng
marka alinsunod sa rubrik.
Karagdagang impormasyon
Halimbawa ng brochure
Hinihikayat ang guro na gamitin ang tsart na ito
para sa presentsyon ng gawain.
Karagdagang Impormasyon
Ang tulang “ Mga Ginto sa Putikan
“ ay naglalaman ng mga
Salawikain/ kasabihan sa bawat
saknong. Ginamit ng may-akda
ang mga ito bilang batayan sa Maaaring ipabigkas ng guro sa mag-aaral ang
tula bago ipasagot ang nakalaang gawain
kaugnay rito.
Maaaring iparinig ng guro ang
kabuuan ng awit. Makikita ng guro ang
video ng awit sa URL na nakatala sa
loob ng kahon sa gawing kaliwa.
Sanggunian
http://www.youtube.com/watch?
v=eZCBCIAH6JU
Kahulugan ng salawikaing
ginamit sa usapan:
1. hinipang lobo
- mataba
2. napabayaan sa kusina
Ang gawaing ito ang susukat sa bisa ng mga natutuhang konsepto sa araling
pinag-aaralan.
Ang gawaing ito ay maaaring gawin sa ibang anyo. Iminumungkahi sa guro na
gamitin ang fliptop na usong-usong sa kabataan sa kasalukuyan.
Ang Kahalagahan ng Alamat sa Kasalukuyan
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Sa gawaing ito, inaasahan na ang guro ay makapagpapakita ng
mga larawan na gagamitin niya bilang gabay sa pagtaya sa dating
kaalaman ng mag-aaral sa araling pag-aaralan.
Sa gawaing ito, kailangang magabayan ng guro ang mag-aaral sa
pagsulat ng puna . Bibigyan-diin ng guro na ang bubuuing puna ng
mag-aaral ay nakatuon sa pagkakatulad ng bawat alamat sa
bahaging wakas.
Ang mga larawan ay hinango sa
http://www.google.com.ph/search
ALAMATALAMAT
Sa bahaging ito, malaya ang guro na gumamit
ng iba 뭪 ibang estratehiya sa pagbasa.
Maaaring magpabasa ng isahan, dalawahan o
maramihan. Maaari din naman na sa bawat
bahagi ng pagbasa ay magtanong ang guro
nang sa gayo 뭰 naiproproseso na ng mag-aaral
ang mahahalagang kaisipan na nakapaloob sa
akdang binabasa.
Karagdagang impormasyon:
Base rin sa kasaysayan, nilinaw niya na
nang magkaroon ng “gold boom” noong
1930s ay dumagsa ang mga tao sa Baguio
mula sa iba’t ibang panig ng bansa para sa
trabaho at kabuhayang may kaugnayan sa
pagmimina.
Idinagdag ni Dimaculangan na ang Benguet
ang mukha ng Philippine mining industry
dahil sa rekord noong 2006, ang kita ng
lalawigan sa pagmimina ay umabot ng P4
bilyon sa dalawang kompanya pa lamang.
Sanggunian
http://www.journal.com.ph/index.php/ne
ws/provincial/31499-pagmimina-turismo-
nagpaunlad-sa-benguet-chamber-of-
mines
Gitna
________________
________________
Simula
______________
______________
______________
Wakas
______________
______________
Mina ng GintoMina ng Ginto
Igorot
Kultura at
tradisyon
____________________
_________
____________________
__________
________
________
_________
_________
Paglinang ng Talasalitaan
caῆao- isang ritwal na nagpaparangal
sa espiritu ng kanilang mga ninuno.
anito- ito ang santo o diyos ng
sinaunang tao.
Bathala- Diyos
pantas- dalubhasa
sugo- may tungkuling iparating ang
Kagamitan:
cartolina/manila paper
Ang guro ay magpapakita ng diagram
na Story Mountain na gagamitin sa
pagtukoy ng bawat bahagi ng alamat.
Sa bahaging ito, kailangang mailahad
ng guro na bagaman ang alamat ay
may payak na kuwento, taglay pa din
nito ang bawat bahagi.
Ang isang maikling kuwento ay
nagtataglay ng sumusunod na bahagi:
simula, papataas na aksiyon,
kasukdulan,kakalasan at wakas.
Ang alamat bilang isang salaysay ay
nagtataglay ng payak na pangyayari na
kinapapalooban ng sumusunod na
bahagi: simula, gitna at wakas.
Tiyakin ng guro na ang gawaing ito ay naibigay
bilang takdang aralin upang mabigyan ang mga
mag-aaral ng pagkakataong makapagsaliksik
ng mga impormasyon na kanilang itatala sa tsart.
Karagdagang Impormasyon:
Ang mga Igorot ay kilala sa kanilang
Malaya ang guro na gumamit ng estratehiya na
sa tingin niya ay angkop para sa pagtalakay ng
araling pampanitikan.
Gayundin, iminumungkahi na kailangang
gumamit ang guro ng mga kagamitang
pampagtuturo sa paglalahad ng mahahalagang
Ipasasagot ng guro sa mag-aaral ang mga nakatalang tanong na
makatutulong upang higit na makilala ang araling panggramatika.
Kailangang maitanong ng guro ang mahalagang tanong sa araling
panggramatika na gagabay sa mag-aaral sa paglinang ng
mahahalagang konsepto sa paksa.
Sa bahaging ito, hihikayatin ng guro ang mag-
aaral na ipaliwanag ang konsepto ng
makatotohanan at di-makatotohanang
pangyayari sa alamat. Ang guro ay inaasahang
makapagpapakita ng kagamitang pampagtuturo
na kanyang gagamitin sa paglalahad ng
gawaing ito.Tiyakin ng guro na matutukoy ng
mga mag-aaral ang kultura at tradisyong
inilahad sa binasang akda at ito ay dapat batid
ng lahat.
Naging
Sultan si
Pilandok
Naging
Sultan si
Pilandok
Kultura
at
Tradisyon
Kaugalian
Kalagayang Panlipunan
Sikapin ng guro na maipaliwanag ang araling panggramatika sa
tulong ng angkop na estratehiyang kanyang gagamitin. Hinihiling
na magsagawa ang guro ng ilang gawain upang mataya ang
kaalaman ng mag-aaral sa paksang tinatalakay.
Sa bahaging ito, kailangang malinaw na maibahagi ng guro ang
mahalagang konsepto ng paksa para sa araling panggramatika.
Kailangang mabigyan ng diin sa araling ito ang alituntunin sa
paggamit ng pang-abay na panlunan.
Kailangang gabayan ng guro ang mga mag-aaral na matukoy ang
hinihingi sa gawain. Gayunpaman, Malaya din ang guro na
magbigay ng tiyak na lugar at panahon na ginamit sa akda upang
makatulong sa pagbuo ng mga pangungusap.
Malaya ang guro na gumamit ng angkop na
estratehiya upang maipabatid ang nilalaman
ng akda. Upang maging kapana-panabik ang
pagsasalaysay ng akdang ito , hinihikayat
ang guro na gumamit ng teknolohiya sa
bahaging ito.
Sa gawaing ito , kailangang mabigyan ng diin
ng guro na ang kuwentong bayan ay tulad ng
alamat na masasalaminan ng kultura,
tradisyon at kalagayang panlipunan ng mga
Pilipino.
Ang pilandok ay isa sa pinakamaliit na ‘hoofed
animal’. Wala pang isang piye ang sukat nito
kapag nakatayo. Bagamat may pagkakahawig
sa usa, ang pilandok ay mas may relasyon sa
baboy at kamel, sa baboy dahil sa hitsura ng
paa nito at sa kamel naman dahil sa straktura
ng bungo at ngipin nito.
Ang pilandok ang nag-iisang ‘species’ sa
Pamilya ng Tragulidae na makikita sa Southern
Indochina, Java at Borneo. Sa Pilipinas, ito ay
matatagpuan lamang sa Balabac at iba pang
maliliit na karatig isla tulad ng Ramos,
______________________
______________________
______________________
REPLEKSIYON
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Naniniwala ako na mahalagang unawain ang mga karunungang - bayan sapagkat
_________________________________________________________
___________________________________
Ang mga karunungang-bayan bagaman bahagi ng ating matandang panitikan
ay masasabi kong angkop pa ring na pag-aralan at isabuhay sa kasalukuyan
dahil
_________________________________________________________
___________________________________
Sa tulong ng mga karunungang-bayan, nasilayan ko ang
______________________________________________
______________________________________________
kaya ipinagmamalaki ko ____________________________
Nanangis ang binata at nagsisi sa kanyang narinig. Gusto niyang ibalik ang
puso ng ina ngunit wala na itong buhay. Dahil sa ginawa niya ay biglang pinarusahan at
naging BUTIKI na gumagapang sa mga kisame at haligi. Ito ang parusa sa anak na
walang utang na loob sa kanyang pinanggalingan.
Halaw sa Alamat ng Butiki
Pagkakita sa puno,naalala ni Juana ang brasong ibinaon niya sa lupa doon mismo
sa pinagtubuan ng puno. Nasambit niya sa sarili ang pangalan ni Aging. "Ang halamang
iyan ay si Aging"wika ni Juana. Magmula noon ang halamang iyon ay tinawag na
"Aging"na di nagtagal ay naging saging.
Halaw sa Alamat ng Saging
Nagluksa ang Rajah at ang buong palasyo. Ipinag-utos niya na ang dalawa'y
ilagak na magkasama sa isang hukay.
Lumipas ang mga araw. Himala ng mga himala. Ang lupa sa puntod ng libing ay
tumaas hanggang sa itoy maging bundok. Napakaganda at perpekto ang hugis.
Tinawag itong Bundok ng Mayon, bilang alaala kay Daragang Magayon.
Halaw sa Alamat ng Bulkang Mayon
Pagkatapos sagutin ng mag-aaral ang ARG, ang
guro ay magtatanong kung alin sa mga konsepto
ang kaniyang sinasang-ayunan. Kailangang
makapagbigay ng paliwanag ang mag-aaral sa
bawat naging tugon niya.
Sa paglalahad ng konsepto,
hindi kinakailangang tama ang lahat
ng ito. Ang guro ay maaaring pumili
ng konsepto sa aralin na sadyang
ilalahad nang may kamalian
upang tiyak na mataya ang antas
7.butas ng karayom
- matinding pinagdaanan,
labis na pagsubok ang
hinarap.
8. matamis ang bunga
- masarap
Sa bahaging ito, ang guro ay inaasahang
makapagbibigay ng input tungkol sa araling
pampanitikan.Bibigyan ng tuon sa gagawing
talakayan ang mga bahagi ng alamat. Malaya
ang guro na gumamit ng estratehiya sa bahaging
Ngunit mula sa kanyang nangangatal na mga labi ay walang namumutawi
kundi isang impit na “ Diyos Ko!!!” Sa gitna ng kanyang pagluha, ang mabait na si
Sinang ay lumapit sa asawa at tinapunan iyon ng isang “ hayaan-mo-na ang Nanay”
na tingin. Kasabay ng isang malalim na buntung-hininga, si Conrado’y nalugmok sa
isang likmuan. Ang salitaan ay napinid na.
Umagang-umaga kinabukasan, nagtaka na lamang sila’t natagpuan nila sa
isang sulok si Impong Selang nananangis, umiiyak na nag-iisa. Siya’y hindi man
lamang tinuluan ng luha nang si Pepe’y naghihirap, at saka ngayon pang si Pepe’y
matiwasay na, salamat sa suwerong itinusok sa kanya ng manggagamot, ay saka….
Halaw sa Impong Sela ni Epifanio G. Matute
Kailangang maipakita ng guro ang presentasyong
ito. Ang guro ay kailangang maghanda ng mga
larawan upang maganyak ang mag-aaral sa
gawain. Sikapin ng guro na maipaliwanag ng mag-
aaral ang naging sagot sa gawaing ito. Huwag
hayaan ng guro na iwan ang gawain ng hindi siya
nakapagbibigay nang wastong impormasyon .
Makatutulong sa mag-aaral kung magbibigay ang
guro ng mga karagdagang impormasyon.
Tunghayan ng guro ang nakatalang karagdagang
Ang mga karunungang-bayan na
lumaganap sa Panahon ng
Katutubo ay ang sumusunod:
• Awiting-bayan
• Alamat
• Mito
• Epiko
• Salawikain
• Kasabihan
Ang tugon ng mag-aaral para sa gawaing ito ay dapat nasa anyong
patalata. Kailangang makapagbigay ang guro ng panuto tungkol dito.
Maaari din namang magpagawa ang guro ng iba pang gawain na
magpapakita ng paggamit ng mag-aaral sa mga nakilalang
karungungang-bayan.
Kagamitan:
kopya ng tula
Ang guro ay malaking bahagi sa paglilinaw ng mahahalagang konseptong
dapat matutuhan ng mag-aaral sa araling ito. Bago tumungo sa susunod na
bahagi, kailangang malinaw sa mga mag-aaral ang kaangkupan ng araling
Sa bahaging ito, susubukin ng guro kung gaano kalalim ang pag-unawa ng
mag-aaral sa araling pinag-aaralan. Kailangang maipakita ng guro ang
Sa gawaing ito, kailangang patnubayan ng guro
ang mag-aaral sa pagsulat ng talata. Maaaring
magbigay ang guro ng ilang teknik o paraan sa
pagbuo ng mahusay na talata.
Ipababasa ng guro sa mag-aaral ang usapan.
Pagkatapos basahin, sikapin ng guro na
maibibgay ng mag-aaral ang kahulugan ng
salawikaing ginami sa usapan. Para sa
kaangkupan ng mga kahulugan, bigyan ng
pansin ng guro ang mga sagot na nakatala sa
loob ng kahon sa bahaging kaliwa.
Muli, gabayan ng guro ang mag-aaral sa
pagsulat ng talata. Maaaring magtala ang guro
ng mga pagpipiliang pamagat para sa talata.
Inaasahan na mag-aaral ang nagbigay ng
mungkahi sa mga itinalang pamagat.
Ang gawaing ito ay maaaring gawin sa pasalitang paraan.
Ang mga tanong na nakatala ay makatutulong sa mag-aaral upang
bahagya niyang makilala ang alamat bilang akdang
pampanitikan.Gayundin, upang magkaroon ang mag-aaral ng ideya
sa mahahalagang konsepto na kaniyang matututuhan sa pag-aaral
Pagkatapos maisakatuparan ng mag-aaral ang gawain, kailangang
maitanong ng guro ang mga gabay na tanong upang masukat ang
dating kaalaman ng mag-aaral sa aralin. Malaya ang guro kung
paano niya isasagawa ang bahaging ito. Maaari niyang gawin ang
paraang pasalita o kaya’y pasulat.
Ipasusulat ng guro ang konseptong nabuo ng mag-aaral buhat sa
mga unang gawain na kaniyang isinagawa.
Kailangang maigiya ng guro ang mag-aaral sa pagbuo ng talata
upang matiyak na matutugunan nang wasto ang mga gabay na
tanong sa araling ito. Sa gawaing ito, bibigyan lamang ang mag-
aaral ng limang minutong pagsulat. Pagkatapos,ipababasa ng guro
ang nabuong talata.
Ang bahagi ng akdang Impong Sela ay gagamitin ng guro bilang
lunsaran sa pagtalakay ng araling panggramatika. Mahalagang
nakapaskil ang bahaging ito sa pisara upang maging malinaw sa
mag-aaral ang aralin.
Mahalagang magabayan ng guro ang mag-aaral sa gawaing ito
upang makabuo ng talata na ginamitan ng mga pang-abay na
panlunan at pamanahon .
Sa bahaging ito, itatanong muli ng guro ang mahalagang tanong sa
araling tinatalakay upang maikintal sa isipan ng mag-aaral ang
nililinang na mahalagang konsepto.
Sa bahaging ito, matataya ng guro ang antas ng kaalaman ng mag-aaral
sa mga araling nakapaloob sa kabuuan ng Aralin 1.1 : Ang Panitikan
sa Panahon ng Katutubo. Para sa pagwawasto ng Gawain A,
pagbatayan ng guro ang rubrik na nakalaan para sa pagsulat ng talata. Sa
Gawain B, pagbatayan ang pamantayan. Sa Gawain C naman, bigyan ng
puntos sa pagwawasto ang sumusunod : kalinawan ng salaysay , maayos
ang pagkakasunod-sunod ng pangyayari at kawastuhan ng paggamit ng
Ang bahaging ito ng modyul ay naglalayong :
maiugnay ang dating kaalaman ng mag-aaral ( prior knowledge )
matukoy ang mga konseptong malabo at inaakalang tama batay sa
tugon ng mga mag-aaral.
matulungan ang mga mag-aaral na matukoy ang
mahahalagang pag-unawa sa tulong ng mahahalagang
tanong
Matapos mataya ng guro ang kaalaman ng mag-
aaral sa mga unang taong nanirahan sa Pilipinas,
sa Gawain 1.1.1.c ay tatayain naman ng guro
ang kaalaman ng mag-aaral sa naging
impluwensiya ng ating mga ninuno sa panitikan.
Kailangang maipakita ng guro sa mag-aaral ang
graphic organizer na ito. Tiyakin ng guro na tama
ang mga sagot ng mag-aaral. Makatutulong sa
guro ang karagdagang impormasyon na nakatala
sa kahon sa bahaging ito.
Malawak ang kahulugan ng terminong ‘kultura’.
Ayon sa Roshan Cultural Heritage Institute, ang
kultura ay binubuo ng mga katangiang
nagbubukod sa tao at sa hayop, gaya ng
sumusunod: wika, sining at siyensiya, pag-iisip,
Trivia
Gumamit si Dr. Jose Rizal ng alamat sa
kanyang nobelang “ El Filibusterismo”
upang maipabatid ang kalagayang
panlipunan ng panahong iyon.

8
___ Pakiktungo sa Wika at Panitikan
Estratehiya sa Pag-aaral
Pananaliksik
mali.
pangyayaring isusulat ng mag-aaral ay tunay
na nagmula sa bawat bahagi ng akda.
______________________
______________________
______
____________________________________ ito.impormasyon na nasa loob ng kahon para sa
gawaing ito.
pamapanitikan at araling panggramatika.mga pang-abay ( panlunan, pamanahon at pamaraan)

9
Mahusay! Madali mong natukoy ang kultura, tradisyon , kaugalian at
kalagayang panlipunan sa akdang iyong binasa. Marahil ayi
yo nang nababatid na sa tulong ng panitikan ay maaari mong masilip ang ating
nakaraan.
2. Sa kasalukuyang panahon, sino ang maituturing mong Pilandok? Bakit? Isulat
3. Paghambingin mo ang alamat at kuwentong-bayan batay sa mga katangiang
taglay ng mga ito bilang akdang pampantikan.
Mabisa mo bang napaghambing ang dalawang akdang pampanitikan ?
Natitiyak kong nakatulong ang ginawa mong paghahambing upang higit mong ma-
pahalagahan ang mga akdang pampanitikan sa Panahon ng Katutubo.
4. Bumuo ka ng isang kuwento na magtatampok ng natatanging kultura,
tradisyonkaugalian o kalagayang panlipunan ng inyong bayan sa
kasalukuyan.Gawin sa papel.
Para sa akin, ang
Pilandok sa
kasalukuyang panahon
…
ALAMAT
KUWENTONG
BAYAN
Pagkakatulad
Katangian Katangian
__________________________________
Pamagat
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
______________________________________________________
___________
Sa bahaging ito, sikapin ng guro na maipaliwanag sa mag-aaral na
ang talatang bubuuin ay kailangang gamitan ng mga konseptong
natutuhan sa mga araling pampanitikan at panggramatika .
Sikapin ng guro na maipaghambing ang alamat at kuwentong bayan
bilang mga akdang pampanitikan. Palutangin sa gawaing ito ang diin /
tuon sa parehong katangian ng dalawa- na kapwa kasasalaminan ng
kultura at tradisyon gayundin ang kalagayang panlipunan sa panahong
naisulat ang mga ito.

10
Binabati kita at nagawa mong lampasan ang mga
gawain.Ngayon,alam kong sapat na ang iyong kaalaman
at kasanayan upang maisakatuparan ang inaasahang
produkto para sa araling ito. Pag-aralan mo ang
sitwasyon.
Sitwasyon:
Ang araw ng pagkakatatag ng inyong
pamahalaang lungsod ay nalalapit na. Kaya naman bilang
paghahanda ang lahat ng punong barangay ay ipinatawag
ng inyong mayor upang ibahagi ang mahalagang
impormasyon hinggil sa gaganaping pagdiriwang. Ayon
kay mayor, ang lahat ay kailangang lumahok sa
paligsahan sa pagbuo ng infomercial para sa paksang “
Bayan ko… Ipinagmamalaki ko”. Kaya, ikaw bilang punong
barangay sa inyong lugar ay inatasang maghanda sa
nabanggit na paligsahan. Ang pagtatanghal ng
infomercial ang pinakatampok na gawain sa
pagdiriwang. Inaasahan na sa araw na iyon ay darating
ang mga piling panauhin tulad ng DILG secretary,
congressman at mayor mula sa iba’t ibang lungsod.Ang
infomercial ay matataya sa pamamagitan ng sumusunod
na pamantayan.
a. Nilalaman
b. May kaugnayan sa paksa
c. Pagiging masining
d. May orihinalidad
e. Batay sa pananaliksik
f. Tapat
Mahusay! Natutuwa ako at nagawa mong
maisakatuparan ang Inaasahang Produkto para sa
araling ito. Batid ko na lahat ng konsepto sa araling
Ang bahaging ito ng modyul ay nagpapakita
ng konkretong pagkatuto ng mag-aaral sa
araling pinag-aaralan . Inaasahan na
maipaliliwanag ng guro ang konsepto ng
informercial na nais niyang ipagawa sa mga
mag-aaral. Gayundin, kinakailangang
mailahad nang malinaw ang pamantayan sa
pagbuo ng inaasahang produkto upang
magabayan nang wasto ang mag-aaral.
Ang infomercial ay isang patalastas na
pantelebisyon na nasa anyo ng maikling
dokumentaryo
Sanggunian:
http://www.beedictionary.com/meaning/infome
rcial
Sa bahaging ito, ang guro ay magbibigay ng mga
tanong sa mag-aaral hinggil sa susunod na aralin.
Ang mga tanong ay magiging gabay ng mag-aaral
upang magkaroon siya ng ideya at interes sa
susunod na aralin.

Aralin 1.1.3: EPIKO
12
Ang guro ay magbibigay ng kaunting deskripsiyon tungkol sa bagong
aralin na pag-aaralan ng mag-aaral. Sa bahaging ito , kailangang
maibahagi ng guro na ang bagong aralin ay isang akdang
pampanitikan na nakilala din sa Panahon ng Katutubo.

Matapos mong maunawaan ang katangian at
kahalagahan sa buhay ng mga Pilipino ng ilang sinaunang
panitikan, sa bahaging ito ay iyong makilala ang isa pang
itinuturing na maipagmamalaking matandang panitikan – ang
epiko.
Kung nais nating mabakas ang kasaysayang may kaugnayan
sa kalinangan ng ating lahi at nais nating matagpuang muli ang
ating mga sarili ay napapanahon na upang balikan at pagtuunan ng
pansin ang ating mga epiko. Bagama’t ito ay nalikha batay sa kababalaghan at nagtataglay ng
mga di- kapani-paniwalang pangyayari, kasasalaminan ang epiko ng kultura ng rehiyong
pinagmulan nito na tunay na maipagmamalaki.
Ang araling ito ay tutulong sa iyo upang maunawaan mo kung bakit napabilang ang
epiko sa matatandang uri ng panitikan na nananatili pa rin sa kasalukuyan. Sa kabuuan ng
iyong pag-aaral sa araling ito, ikaw ay inaasahang makabubuo ng biopoem na nagtatanghal ng
karaniwan o simpleng mamamayan na nakagawa ng kabayanihan sa kaniyang kapwa.
GAWAIN 1.1.3.a: Larawan ng Kabayanihan
Bago natin paunlarin ang iyong kaalaman sa ating
13
Negrito Malay
TRIVIA
Ang seksing karakter na “Darna" na
nilikha ng sikat na nobelistang si Mars
Ravelo ay unang lumipad sa pelikula sa
direksyon ni Poe Sr, ama ni Fernando
Poe Jr, na tinaguriang Hari ng Pelikulang
Pilipino.
Si Chiquito o Augusto Pangan ang unang
lalaki na lumunok ng "mahiwagang bato"
upang maging “Darna" sa pelikulang
“Terebol Dobol." Kasunod nito ang Hari
Ang guro ay magbibigay ng gawain na
susukat sa dating kaalaman ng mag-aaral
sa paksang pag-aaralan.
Sa unang gawain, ang guro ay
magpapakita ng larawan ng mga Pinoy
Superheroes na gagamitin upang matiyak
ang interes ng mag-aaral sa paksa.
Susundan ito ng mga tanong na ibibigay ng
guro upang sagutin ng mag-aaral na
Kagamitan:
larawan ng pinoy superheroes
Sanggunian:
http://www.symbianize.com/archive/index
.php/t-24172.html

tatalakayin, nais kong subukin muna ang dati mo nang alam
sa paksang pag-aaralan natin
Kilalala mo ba ang mga nasa larawan? Kung gayon sagutin mo
ang mga tanong tungkol sa kanila.
a. Ano ang iyong pagkakakilala sa kanila bilang
mga tauhan?
___________________________________
14
Espanyol
Indonesi
Arabe
Amerikano
Ang mga larawan ay hinango sa
http://www.google.com.ph/search
makatutulong upang maiugnay ang
paksang pag-aaralan..
Kagamitan:
Kopya ng kaligirang pangkasaysayan ng
Epiko
Bago talakayin ang epiko, ilahad muna ng
guro ang Kaligirang Pangkasaysayan nito.
Maaaring mag-isip ang guro ng paraan sa
pagtalakay nito. Pagkatapos , magbigay ang
guro ng mga tanong na makatutulong upang
mapagnilayan ng mag-aaral ang
kahalagahan ng epiko bilang akdang
pampanitikan.

b. Ano ang mga katangian nila na di makikita sa
karaniwang tao?
____________________________________
c. Maituturing ba silang mga bayani? Bakit?
____________________________________
Alam mo ba na noon pa man ay may
kinikilala na ang ating mga ninuno na tulad ng mga
pinoy superhero sa kasalukuyan? Matatagpuan sila
sa ating mga epiko. Sila ay itinuturing bilang mga
bayani ng kani-kanilang rehiyon.
Tatalakayin sa modyul na ito ang mga
katangian ng epiko upang iyong maunawaan ang
kabisaan nito bilang akdang pampanitikan.
Gayundin ang kahalagahan ng paggamit ng mga
pang-abay na pamaraan upang maging tiyak at
malinaw ang isinasaad ng kilos ng mga tauhan sa
bawat pangyayari ng epiko.
Mga Gabay na Tanong:
1. Paano lumaganap ang epiko sa Pilipinas mula
noong Panahon ng Katutubo hanggang sa
kasalukuyan?
2. Paano naiiba ang epiko sa iba pang akdang
pampanitikan na lumaganap sa Panahon ng
Katutubo?
15
Hinilawod ang epiko ng Panay. Ito ang
pinakamatanda at pinakamahabang epiko sa
Pilipinas. Mayroon itong walong parte, ngunit
mahahati sa tatlong arko. Una ang istorya nila
Alunsina at Paubari, pangalawa ang
pakikipagsapalaran ng kanilang anak na si
Labaw Donggon at pangatlo ang
pakikipagsapalaran ng dalaw niyang kapatid
na sina Humadapnon at Dumalapdap.
Binubuo ito ng 8340 na taludtod na may apat
na episodyo o sugidanon: (1) pangayaw o
paglalakbay, (2) tarangban o yungib, (3)
bihag, at (4) pagbawi o muling pagkabuhay.
Sanggunian:
http://sesura.multiply.com/journal/item/1?
&show_interstitial=1&u=%2Fjournal%2Fitem
Sikapin ng guro na malinaw na maisasagawa
ang bahaging ito upang matulungan ang
mag-aaral na unti-unting mabuo sa kanyang
isipan ang mahalagang pag-unawa sa
araling pinag-uusapan.
Ang mag-aaral ay pabubuuin ng maikling
talata . Kailangang linawin ng guro na ang mga
ideyang ihahanay sa talata ay batay sa naging
tugon mula sa Mga Gabay na Tanong.

3. Paano nakatutulong ang paggamit ng mga pang-
abay na pamaraan sa kilos ng tauhan sa mga
pangyayari sa isang epiko? Patunayan.
Bago tayo magsimula sa ating pag-aaral, sagutin
mo muna ang mga tanong na nakatala sa itaas sa
pamamagitan ng pagsulat ng five-minute essay. Huwag
kang matakot na ibahagi ang iyong kaalaman sapagkat
sa pamamagitan ng iyong mga sagot ay malalaman ng
modyul na ito ang antas ng iyong kaalaman sa paksa.
16
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___

Paunlarin
Ang layunin mo sa bahaging ito ay malinang at mapaunlad ang iyong kaalaman
tungkol sa kahulugan, katangian at kahalagahan ng epiko bilang akdang
pampanitikan.Tuklasin mo rin kung bakit napabilang ang epiko sa matatandang uri
ng panitikan na nananatili pa rin sa kasalukuyan. Ngunit bago natin talakayin ang
mahahalagang konsepto ng aralin, alamin muna natin kung paano umusbong ang epiko
bilang akdang pampanitikan sa ating bansa.
Babasahin 1: Ang Kaligirang Pangkasaysayan ng Epiko
Kalakip 1.1.3.a
Pagkatapos mong basahin ang kaligirang pangkasaysayan ng epiko, paano mo
pahahalagahan ang epiko bilang bahagi ng panitikan ng ating lahi?
17
Ang gawaing ito ay maaaring ipagawa ng guro sa paraang
pasalita.

Sa susunod na bahagi ng ating pag-aaral, makababasa ka ng isang halimbawa
ng epiko.Suriin mo kung ano ang mahahalagang katangian nito nang sa gayo’y
maunawaan mo kung bakit nananatili pa rin ito bilang isa sa matatandang
panitikan ng ating bansa.Pansinin mo din kung paano nakatulong ang paggamit ng
mga pang-abay na pamaraan sa malinaw na paglalarawan ng kilos ng bawat
tauhan na nakatulong upang maging malinaw ang daloy ng mga pangyayari sa
epiko.
Babasahin 2 :Tuwaang at ang Dalaga ng Buhong
na Langit ( epiko )
Kalakip 1.1.3. b
Ang akdang iyong binasa ay nagpapatunay
na ang panitikang Pilipino ay kasasalaminan ng
kultura,tradisyon, kaugalian at kalagayang panlipunan
noong panahong naisulat ito. Upang higit na mapagtibay
ang ideyang ito, subuking sagutin/gawin ang mga
inilaang gawain sa araling ito.
18
Ugnay-Panitikan
Ipababasa ng guro ang akdang gagamitin ng
mag-aaral bilang lunsaran sa paksang pag-
aaralan. Nasa pagpapasya ng guro kung ano
ang estratehiyang kanyang gagamitin sa
bahaging ito. Sikapin na malinaw na
maipababatid sa mag-aaral ang nilalaman ng
akda.
Ang Tuwaang ay isang epiko ng mga Bagobo na
ginagawa ring libangan tuwing may libing, kasal, ritwal
ng pagpapasalamat para sa saganing ani, o sa isang
matagumpay na pangangaso.
Ang bawat awit ng epiko ng Tuwaang ay ipinakikilala
ng mang-aawit gamit ang isang tula na tinatawag ng
mga Bagobo na tabbayanon, na mayroong dalawang
bahagi: ang tabbayanon na nagdudulot ng interes at
kadalasang naghahayag ng pag-ibig at pangarap ng
mang-aawit; at ang bantangon, na nagpapabatid ng
simula ng pag-awit. Mayroong higit sa 50 na mga
kanta ng Tuwaang, ngunit hanggang ngayon,
dalawang kanta pa lamang ang nailalathala.

20
GAWAIN 1.1.3.c : Paglinang ng Talasalitaan
Bigyan mo ng kahulugan ang mga salitang ginamit sa akda upang higit mong
maunawaan ang nilalaman nito. Isulat ang sagot sa papel.
_________________
__________________ _____________
___________________ _____________________________________ __________________
Malaking tulong ang ginawa mong pagsasaliksik sa mga salitang ginamit sa akda
upang ang mga ito ay mabigyan mo ng kahulugan. Hindi ba’t nakatulong ito upang madali
mong maunawaan ang nais ipabatid ng akda gayundin ang kahalagahan ng mga ito sa
pamumuhay ng isang pangkat- etniko?
GAWAIN 1.1.3.d : Sa Antas ng Iyong Pag-unawa
Sa bahaging ito, mabibigyan mo ng pansin ang kahalagahan ng epiko
bilang akdang pampanitikan. Mapagtitibay mo kung tunay nga itong kasasalaminan ng
kultura, tradisyon , uri ng pamumuhay at kalagayang panlipunan ng mga Pilipino noong
panahong naisulat ito.
1. Isa sa mga katangiang taglay ng epiko ay ang pagkakaroon nito ng mga
pangyayaring may kababalaghan . Isa-isahin ang mga kababalaghang nakapaloob
sa binasang epiko. Pagkatapos, sagutin mo ang tanong: “Sa iyong palagay, paano
nakatulong ang nasabing kababalaghan upang makilala ang mga tauhan “ ? Gamitin
mo ang dayagram sa iyong pagsagot.Gawin sa papel. Gayahin ang pormat.
patung
sinaunang gong
gintong salumpuwit
nganga
gintong bansi
TUWAANGTUWAANG
Mga Kababalaghan
Para sa akin, nakatulong ang mga kababalaghan sa epiko
sa pagkilala ng mga tauhan sapagkat
_______________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
Pangalan:___________________________________________________________
Edad: ___________________________________________________________
Tirahan: ___________________________________________________________
Hilig: ___________________________________________________________
Katangian: __________________________________________________________
Kakayahan: _________________________________________________________
_________________________________________________________
Pangarap: _________________________________________________________
Misyon: _________________________________________________________
Pangalan:___________________________________________________________
Edad: ___________________________________________________________
Tirahan: ___________________________________________________________
Hilig: ___________________________________________________________
Katangian: __________________________________________________________
Kakayahan: _________________________________________________________
_________________________________________________________
Pangarap: _________________________________________________________
Misyon: _________________________________________________________
A at B: Pagkakaiba
C: Pagkakatulad
A at B: Pagkakaiba
C: Pagkakatulad
Tuwaang Tauhan sa ibang epikoA BCTUWAANGTUWAANG
Epiko ng mga BagoboMga PatunayMga Patunay
Pagkatapos ipabasa sa mag-
aaral ang akda, ang guro ay
magsasagawa ng Paglinang
ng Talasalitaan upang higit
na maunawaan ng mag-aaral
ang nilalaman nito.
Hinihikayat na gumamit ang
guro ng diagram sa bahaging
ito.
panliligaw – pag-aasawa – pagbubuntis – mga yugto ng buhay
Sa pagbabasa ng mga epiko, agad na makikita ang katangian ng isangSa pagbabasa ng mga epiko, agad na makikita ang katangian ng isang
bayani. Karamihan sa kaniyang mga katangian ay mauuri sa alinman sa sumusunod:
pisikal, sosyal, at supernatural. Maaari ding isama ang kaniyang intelektwal at
Ang pangunahing babaeng karakter ay kadalasang ang babaeng iniibig ng
Ang kaugnayan ng
mga salitang naka-
hilig sa pandiwa
ay______________
________________
________________
________________
________________sabay-sabay isa-isa pagalit dahan-dahan ganadong-ganadongsabay-sabay isa-isa pagalit dahan-dahan ganadong-ganadong
Inaasahan na ang gawaing ito
ay mailalahad ng guro sa
paraang malikhain. Maaari
niyang ipaguhit muna ang
larawan ng pangunahing
tauhan sa akdang binasa
bago ipagawa sa mag-aaral
ang Character Profile .
Sa gawaing ito, maaaring
gamitin na gabay ng mag-
aaral ang ilang nakapaloob sa
Character Profile para sa
isasagawang paghahambing.
Karagdagang
Impormasyon:
patung- monumento o inukit
na bato na imahe ng isang
kilalang tao
sinaunang gong – instrumentong
pangmusika
gintong salumpuwit- upuan na
ginto
nganga – Ang ginagawang nganga
ay ang bunga ng punong
bunga (areca palm o betel
palm), isang tropikal na
halaman na tumutubo sa
Sikapin ng guro na magabayan ang mag-aaral na makilala ang
tradisyon, paniniwala , kaugalian ng mga Bagobo. Kailangang
nagpasaliksik na ang guro tungkol sa kultura ng mga Bagobo
bago ipasagot ang gawaing ito upang matiyak ang pagkakakilala
ng mga mag-aaral sa kanila.
Sa tulong ng naunang mga gawain, tiyakin ng guro na nakilala na
ng mag-aaral ang epiko bilang akdang pampanitikan . Sa
gawaing ito, masusukat ng guro kung naiproseso nang tama ang
mahahalagang konsepto ng aralin.
Bago ang input tungkol sa paksa, sikaping maitanong muli ng
guro ang mahalagang tanong upang kanyang malaman kung
umunlad ang pag-unawa ng mag-aaral sa paksa. Inaasahan na
ang magiging tugon ng mag-aaral sa bahaging ito ay iba sa
unang naging tugon niya. Kapag nangyari ito, nangangahulugan
lamang na umuunlad ang kaalaman ng mag-aaral sa araling
pinag-aaralan.
Ang mahahalagang detalye na nakatala sa bahaging Alam Mo Ba
Na… ay kailangang maipaliwanag nang mabuti ng guro sa mag-
aaral. Makabubuting magsaliksik ang guro sa bahaging ito.
Sa bahaging ito, magtatanong ang guro tungkol sa mahalagang
tungkulin na ginagampanan ng pang-abay na pamaraan sa araling
pampanitikan na tinatalakay.
Ang gawaing ito ay makatutulong sa mag-aaral upang maunawaan
ang tungkulin ng pang-abay na pamaraan sa pandiwa sa loob ng
pangungusap.
Ang guro ay magbibigay ng isa pang gawain na lilinang sa pag-unawa
ng mag-aaral sa araling panggramatika.Sikapin ng guro na
makapagpakita ng larawan ng mga pangyayari na hinalaw sa akdang
binasa upang madali itong masagutan ng mag-aaral .
Ipasasagot ng guro sa mag-aaral ang gawaing ito. Sa pagwawasto,
ipababasa ng guro nang malakas ang usapan upang matiyak na
angkop ang mga salitang ginamit sa bawat patlang.
Ipababasa ng guro nang malakas ang tekstong lunsaran na gagamitin
Sa gawaing ito, inaasahan na makapagbibigay ang guro sa mag-
aaral ng gabay sa pagsulat ng kanilang karanasan.
Karagdagang Impomasyon:
Ang mga epikong Pilipino ay:
• mga naratibong pinanatiling mahaba
• base sa sinasambit o inuusal na tradisyon
• umiikot sa mga pangyayaring mahiwaga
• nasa anyo ng berso o talata na inaawit
• may tiyak na seryosong layunin
• kumakatawan sa mga paniniwala, kaugalian at
Ang kakaba-kabang dibdib ni Mang Ibiong ay napanatag nang kaunti. Nang
makakain si Mang Ibiong, siya ay kinausap ng Presidente. “ Mang Ibiong, ano po ba
ang aming pagkakasala sa inyo at kami’y ayaw ninyong bigyan ng pagkakataong
makapagpulong sa pook ng Felix Huertas?”
“Ako po ay isang mahirap na tao, Ginoong Quezon. Lahat po ng aking
pagsisikap ay aking ginawa upang mahango ko ang aking pamilya sa
pagdaralita.Ako’y lumapit sa pamahalaan. Halos magpalimos po ako upang
makapaghanapbuhay.
Ang lahat po ng aking pagsisikap ay nawalan ng halaga. Palagay ko po ay
walang mangyayari sa aming pamumuhay kung ang pangkasalukuyang partido ay
mamamayani,” ang paliwanag ni Mang Ibiong.
“ Ganoon ba? Ikinalulungkot ko ang nangyari sa iyo. Ngunit sisikapin kong
ikaw ay matulungan. Hintayin mo ang aking sulat kung ikaw ay mabibigyan ng
hanapbuhay.”
Umalis na si Mang Ibiong. Dinili-dili niya ang pagtanggap sa kanya ng
Presidente ng Senado. Siya’y isa lamang hamak, ngunit siya’y tinanggap na parang
isang mahal na tao.Ang inaalala niya’y baka ang pangakong hanapbuhay
ay mauwi lamang sa pangako. Kung panahon ng kampanya ang mga pulitiko ay
sadyang masarap mangako.
Tiyakin ng guro na ang sagot na itatala ng mag-aaral sa gawaing ito
ay nakabatay sa tekstong lunsaran na ipinabasa sa mag-aaral.
kultura at tradisyon kababalaghan pagpapahalaga
kabayanihan paraan ng pamumuhay lahing Pilipino
Malaya ang guro na gumamit
ng estratehiya sa pagtalakay
ng araling pampanitikan na
pinag-aaralan ng mag-aaral.
Ang guro ay magbibigay ng input tungkol sa araling panggramatika.
Malaya ang guro na gumamit ng estratehiya upang maunawaan
nang mabuti ng mag-aaral ang aralin.
Pagkatapos masagutan ng mag-aaral ang gawaing ito, ipababasa ng
guro ang sagot upang malaman niya ang konsepto ng mag-aaral sa
Maaring ipasulat ng guro sa pisara ang nabuong tugon ng mag-aaral
sa gawaing ito upang madaling matukoy ng guro kung naunawaan
ng mag-aaral ang konsepto ng araling pinag-aaralan.
Kailangang ipaskil ng guro sa
pisara ang graphic organizer
na ito . Bawat pangkat ay
kailangang magbahagi ng
kani-kanilang tugon. Sa
bandang huli, tatawag ang
guro ng mga piling mag-aaral
upang magbigay ng hinuha sa
kinalabasan ng talakayan.
Ang Venn Diagram ay kadalasang
ginagamit sa paghahambing upang
madaling maipakita ang pagkakatulad
at pagkakaiba ng ipinaghahambing.
Sikapin ng guro na maigiya ang mag-aaral sa tunay na konsepto ng
kabayanihan.

Ang layunin mo sa bahaging ito ay ilapat ang
mga konseptong natutuhan mo sa araling pampanitikan at
pangwika sa pagbuo ng Inaasahang Produkto.
Marami ang nagbunying
Pilipino sa naganap na
kanonisasyon kay Pedro
Calungsod bilang
pangalawang santo na
nagmula sa ating bansa.
Dahil dito, ang namumuno
sa inyong parokya ay
nagkaroon ng interes na
makabuo ng proyekto na magtatanghal sa
buhay ng mga karaniwang mamamayan na
nagpapa-kita ng pagmamalasakit sa kapwa.
Ikaw, bilang aktibong miyembro ng inyong simbahan ay
nagpanukala ng pagsulat ng biopoem upang maisakatuparan
ang proyekto na sinang-ayunan ng lahat . Hinikayat ninyong
lumahok ang mga mamamayan na nasasakupan ng inyong
lugar. Ang magwawaging biopoem ay bibigkasin nang
mahusay na mambibigkas ng inyong bayan kung saan
panonoorin ng lahat ng mamamayan sa inyong komunidad. .
Ang biopoem ay matataya sa sumusunod na pamantayan
21
Ugnay-Wika
Sa bahaging ito, ipagagawa ng guro sa mag-
aaral ang inaasahang produkto . Ipababasa sa
mag-aaral ang sitwasyon na nasa bahaging ito,
pagkatapos ay hihikayatin ng guro ang mag-
aaral na ipaliwanag ang binasa ayon sa sarili
niyang pagkaunawa. Kung hindi gaanong
naunawaan ng mag-aaral, inaasahan na
ipaliliwanag ito nang malinaw ng guro.
Inaasahan din na maipaliliwanag at
makapagbibigay ang guro ng halimbawa ng
biopoem na magiging gabay ng mag-aaral
Ang biopoem ay isang tula na naglalarawan sa tao
sa 10 linya na taglay nito.
May pormulang ginagamit sa pagbuo ng biopoem.
(linya 1) Pangalan ng tao
(linya 2) Tatlo hanggang apat na pang-uri na
naglalarawan sa kanya
(linya 3) Mahalaga niyang relasyon n
( hal. Anak ni…)
(linya 4) dalawa o tatlong bagay, tao o ideya na
pinahahalagahan niya
(linya 5) tatlong bagay na kaniyang
pinaniniwalaan na maaaring naranasan
na .
(linya 6) tatlong bagay na kinatatakutan niya na
napagdaaanan na
(linya 7) napagtagumpayan niya
(linya 8) dalawa o tatlong bagay na nais niya
mangyari o matupad
(linya 9) ang kanyang tirahan
(linya 10) ang kanyang apelyido

• Pagkakaugnay sa paksa
• Organisasyon ng ideya
• Kabuluhan ( Taglay na mensahe)
• Pagiging masining
• Tapat
• May batayan
Binabati kita sa matiyaga mong pagsagot sa mga gawain na inilaan sa mga araling ito. Sa bahaging ito, inaasahan na ang lahat ng mahahalagang konsepto na iyong natutuhan sa
Panahon ng Katutubo ay nakatulong upang higit mong makilala ang pinagmulan at kultura ng ating lahi sa panitikang mayroon tayo.
PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Nakatutuwang isipin na naipakita mo ang iyong husay sa pag-unawa ng
mahahalagang konsepto sa mga araling pampanitikan at
panggramatika sa Panahon ng Katutubo.
Sa bahaging ito, muli kong susubukin ang iyong kaalaman sa kabuuang
aralin upang mataya ko kung nanatili ang mahahalagang konsepto na iyong
natutuhan. Gayundin , mahalagang maipamalas mo sa bahaging ito ang iyong
kabatiran kung bakit kailangang maunawaan ang mga akdang pampanitikan
na lumaganap sa Panahon ng Katutubo tulad ng karunungang-bayan
( salawikain, sawikain at kasabihan ), alamat , at epiko.
Subukin mo muling paganahin ang iyong isipan sa tulong ng pagsagot sa
22
Pagkatapos maisakatuparan ng mag-aaral ang inaasahang produkto para sa
epiko, ilalahad ng guro ang malaking larawan ng aralin na saklaw ang tinalakay
na mga akdang pampanitikan sa Panahon ng Katutubo- ang karunungang-
bayan, alamat at epiko.
Ang layunin ng guro sa bahaging ito ay mapalalim pa ang kaalaman ng mag-
aaral sa mas malaki at malawak na konsepto.
upang maisakatuparan ang inaasahang
produkto. Gayundin, bibigyan diin ng guro ang
pamantayan na dapat isaalang-alang ng mag-
aaral sa pagbuo ng biopoem.

mga sumusunod na gawain.
Panahon ng Katutubo Kasalukuyan
Sa tulong ng mga larawan, sagutin ang sumusunod na tanong:
a. Bakit kailangang unawain ang mga akdang pampanitikan na
umusbong sa panahon na naisulat ito?
b. Paano mapananatili at mapapaunlad ang panitikang minana pa sa
ating mga ninuno sa kasalukuyang panahon?
Sa bahaging ito, ipakita mo na malaki ang gampanin ng mga araling
gramatika sa mga akdang pampanitikan na tinalakay sa kabuuan ng aralin.
1. Paano nakatulong ang mga araling panggramatika sa kabisaan ng mga
akdang pampanitikan?
23
Karunungang-bayanKarunungang-bayan
AlamatAlamat
EpikoEpiko
Hikayatin muna ng guro ang mag-aaral na ipaliwanag ang kahulugan ng
larawan at ang kaugnayan ng bawat detalye bago ipasagot ang kasunod
na mga tanong.
Sa gawaing ito, matataya ang kakayahan ng mag-aaral na iangkop ang
mga kaalamang natutuhan sa mga araling pampanitikan at
panggamatika. Iminumungkahi ng gawain na maipakita ang integrasyon
ng mga araling gramatika sa araling pampanitikang pinag-aaralan.

a. Dalawang Uri ng Paghahambing Karunungang-bayan
b.Pang-abay na pamanahon at panlunan Alamat
c.Pang-abay na pamaraan Epiko
Balikan muli natin ang “Map of Conceptual Change “ na iyong sinagutan sa
unang bahagi ng modyul . Sa pagkakataong ito, sagutin mo ang Pagkatapos
Bumasa. Alam ko na malinaw na sa iyo ang mga ideya at konsepto ng kabuuang
aralin.
24
Mahalaga ang paggamit ng dalawang uri ng paghahambing sa pagtalakay ng
karunungang-bayan upang __________ ang ______________ at
_______________ ng salawikain, sawikain at kasabihan.
Nakatutulong nang malaki ang paggamit ng mga pang-abay na ___________
at ___________ sa ____________upang mabisang maipabatid ang mga
______________ .
Ang paggamit ng mga _________________ sa __________ ay nakatutulong
upang maging ____________ ang kilos ng mga _________ sa ganang ganito,
magiging ______________ ang daloy ng mga ____________________.

ANTICIPATION- REACTION GUIDE
Bago Bumasa Mga Pangungusap Pagkatapos Bumasa
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Ang damdamin, saloobin, kaugalian o
tradisyon ng lahi kapag naisatitik ay
tinatawag na panitikan.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Kailanman. Hindi maaaring magka-ugnay
ang panitikan at kasaysayan.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Ang Pilipinas, bago pa man dumating ang
Español ay mayaman na sa panitikan.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Hindi mababatid sa panitikan ang tunay na
ating pagkalahi.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Bago pa man dumating ang Español ay
may alpabeto nang ginagamit ang
ating mga ninuno
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Ang epiko, alamat at mga karunungang
bayan ay nakilala lamang ng ating mga
ninuno noong panahon ng Español.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Napatunayan ng mga Español na ang ating
mga ninuno ay hindi mahiligin sa tula,
awit, kuwento, bugtong at palaisipan.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Ang panitikan ay hindi suma-salamin
sa panahon kung kailan ito isinulat ito.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Binabati kita! Ipinakita mo ang husay mo sa pagsagot sa mga gawain.
Patunay lamang ito na malalim na ang iyong pag-unawa sa mga paksang pinag-
aralan.
Ipagpatuloy mo ang iyong kahusayan. Ngayon, alam kong magagampanan
mo ang inaasahang pagganap para sa araling ito.Muli mong gamitin ang mga
natutuhang kaalaman at kasanayan sa pagsasakatuparan ng gawain.
25
Muling pasasagutan ng guro ang ARG. Bigyang pansin ng guro ang
kinalabasan ng naging mga sagot ng mag-aaral sa bahaging ito.
Kailangang mataya kung umunlad ba ang kaalaman ng mag-aaral sa
mga araling tinalakay .Ang mga nakatalang maling konsepto sa ARG
ay maaaring ipaayos ng guro sa kanyang mag-aaral.

ILIPAT
Nananabik ka na bang isagawa ang Inaasahang Pagganap? Nais mo
bang masubok mo ang kahusayan mo sa pagsasakatuparan ng gawain?
Ang layunin mo sa bahaging ito ay mailapat ang mga natutuhang mga
konsepto ng mga araling pampanitikan at panggramatika sa kabuuan ng aralin.
Ikaw ay kasalukuyang namamahala ng museo sa inyong lungsod.
Isang araw, ikaw ay ipinatawag ng mayor upang ipaalam na may
darating na panauhin sa inyong lungsod sa susunod na buwan na
dadaluhan ng DILG secretary at ilang local officials ng iba’t ibang
lungsod.Nais ng inyong mayor na magpakita ka ng presentasyon para sa
mga artifacts at dokumento na nakalagak doon. Kaya naman , ikaw ay
inaasahang makabubuo ng timeline ng mga artifacts at dokumento na
matatagpuan sa museo. Ang timeline ay kailangang nakabatay sa
sumusunod na pamantayan:
• Organisasyon ( Maayos ang pagkakasunod-sunod )
• Mensahe
• Presentasyon ( Kalinawan, Biswal )
• Makatotohanan ( Batay sa Pananaliksik )
26
Ang bahaging ito ay nagpapakita ng ganap na pagkatuto ng mag-aaral sa
kabuuan ng aralin na saklaw ng panitikan sa Panahon ng Katutubo.
Hikayatin ng guro na maisakatuparan ng mag-aaral ang inaasahang
produkto.
Sa gawaing ito, kailangang makapagpakita ang guro ng halimbawa ng
Timeline. Kailangan ding malinaw sa mag-aaral ang pamantayan sa
pagbuo nito.

VII. Pangwakas na Pagtataya (para sa Aralin 1.1)
A. Bumuo ng islogan batay sa paksa: (5 puntos)
“ Karunungang-bayan, Dunong na Dapat Pinagyayaman”.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
B. Bumuo ka ng sarili mong simula at gitnang bahagi batay sa wakas ng
alamat. Gumamit ng pang-abay ( panlunan, pamanahon at pamaraan ) sa
pagbuo ng dalawang bahagi.Isulat sa papel ang iyong sagot. (10 puntos)
C. Sumulat ka ng maikling talata tungkol sa kabayanihan na dapat ipakita ng isang
Pilipino sa kasalukuyang panahon. (10 puntos)
Binabati kita at matagumpay mong natapos ang mga aralin sa Panahon ng
27
Pagkakita sa puno,naalala ni Juana ang brasong ibinaon niya sa lupa doon
mismo sa pinagtubuan ng puno. Nasambit niya sa sarili ang pangalan ni Aging. "Ang
halamang iyan ay si Aging"wika ni Juana. Magmula noon ang halamang iyon ay
tinawag na "Aging"na di nagtagal ay naging Saging.
Halaw sa Alamat ng Saging
Narito ang mga pamantayan sa pagmamarka ng bawat gawain sa
Pangwakas na Pagtataya:
Gawain A:
Angkop sa paksa __________________________ 25%
Taglay ang mga katangian ng islogan ______ 50%
Malinaw ang mensahe______________________ 25%
---------
KABUUAN 100%
Gawain B :
Angkop ang pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari_____ 25%%
Malinaw ang isinasaad ng mga pangyayari _______________ 35%
Maayos na napagalaw ang mga tauhan sa bawat bahagi __ 25%
Mabisang napalutang ang mensahe ng nabuong alamat ___ 15%
_____________
KABUUAN 100%
Gawain C:
May kaisahan ang diwang nakapaloob ------------------ 45%
Magkakaugnay ang mga detalye ------------------------- 30%
Mabisang naipabatid ang mensahe------------------------10%
Malinaw ang ideyang nais ipabatid ---------------------- 15%
_______________

Katutubo.Ngayong may malawak ka nang kaalaman hinggil sa ating panitikan noong Panahon
ng Katutubo, mabuting alamin mo rin ang naging kalagayan ng ating panitikan sa panahon ng
mananakop partikular noong Panahon ng Espa ol. Sa iyong gagawing pag-aaral sa susunod naῆ
modyul, malalaman mo kung umunlad ang ating panitikan sa panahon ng kanilang
pananakop. Makikilala mo din kung ano ang mga akdang pampanitikan na lumaganap at
nakilala sa ating bansa sa Panahon ng Espa ol.ῆ
Sa pagpunta mo sa susunod na aralin, inaasahan ko na nasiyahan ka sa ating
pagtatagpo . Ang lahat na natutuhan mo dito ay maaari mong magamit sa susunod na mga
aralin.
28
KABUUAN 100%

29
Aralin 1.2 : PANAHON NG MGA ESPANOL
I. Panimula at Mga Pokus na Tanong
Ang mahigit na tatlong daang taong pananakop at paniniil ng mga Español
sa ating bansa ang sanhi ng unti-unting pagkakabuo at paglaganap ng damdaming
makabayan at mapanghimagsik na mga Pilipino. Nagkaroon ng mga bagong
kilusan sa politika at panitikan sa Pilipinas. Ang dating diwang makarelihiyon ay
naging makabayan na humihingi ng pagbabago sa pamamalakad ng pamahalaan
at simbahan.
Ang naging paksa ng panitikan ay pawang pagtuligsa sa pamahalaan at
simbahan, at pagbibigay-payo sa mga Pilipino upang magising, magkaisa at
lumaganap sa panahong ito ng paghihimagsik ang tatalakayin natin sa modyul na
Ang Gabay ng Guro na matutunghayan sa loob ng kahon sa kanang
kolum ay magsisilbing patnubay ng guro sa paglinang ng mga
kasanayang pampagkatuto na saklaw ng Baitang 8. Nakapaloob dito
ang mga araling pampanitikan at panggramatika sa Unang
Markahan.
Ang Gabay ng Guro ay naglalayong makatulong sa paglalahad ng
iba’t ibang mungkahing gawain at mga estratehiya na magbibigay-
kalinawan sa pagtalakay ng tiyak na paksa na magpapaunlad sa
prosesong pagtuturo-pagkatuto.
Inaasahan na ang mga inihandang mungkahi ay tutugon sa
pagtatamo ng mga kakailanganing pag-unawa sa pamamagitan ng
pagsagot sa mahalagang tanong na pagtitibayin ng mga gawain o
awtput sa pagtatapos ng pagtalakay sa bawat aralin. Tandaan !
Ang Panitikan sa Panahon ng Espa l�
Ang Katamaran ngAng Katamaran ng
mga Pilipino” ni Dr.
: Pangunahin
at Pantulong na
Mabisang naipahayag ni Andres Bonifacio ang
kaniyang damdamin sa pamamagitan ng
___________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
isinisiwalat
_______________
sakbibi
__________________
itigis
_____________
tatalikdan
__________________
lumiyag
__________________
Iguhit dito ang
simbolo/sagisag:
Paalam na, Ina, itong Pilipinas,
Paalam na, Ina, itong nasa hirap,
Paalam, paalam, Inang walang habag,
Paalam na ngayon, katapusang tawag.
-mula sa Katapusang Hibik ng Pilipinas
Katapusang Hibik ng Pilipinas
Pagpilitan mo ang kasarinlan ng iyong bayan,
mula sa Ang Tunay na Sampung
Utos ng Diyos
Idalanging lahat yaong nangamatay,
nangagtiim hirap na walang kapantay;
mga ina naming walang kapalaran
na inihihibik ay kapighatian.
-mula sa Huling Pahimakas
Inaalo ng ina ang anak, idinuyan sa mga
mula sa Impresiones
Ay! Ang Anak ng Bayan, ang kapatid ko ay
matuto kaya na kumuhang halimbawa at
lakas sa pinagdaanang mga hirap at
binatang mga kaapihan?
Mula sa Ang Ningning at Liwanag
“Sa cadaquilaang ito, sino kaya sa mundo ang
sa caniya’y macacahuad? Huwag na ang sa
gawang lumicha, huag na sa pagdudulot ng
buhay at kaligayahan, may puso caya baga sa
lupang pagmamahal? May puso caya baga sa
lupang macapamumuhunan nang buong pag-
irog sa iyo cahit sucat nang wala cang igaganti
cundi catampalasan?
mula sa Ang Cadaquilaan nang Dios
“Pinupuri ko sila. Sila’y kabataang may
mula sa Fray Botod
Alam mo ba?
Ang Matalinghagang Pahayag ay mga pahayag
na gumagamit ng mga salita na hindi tuwirang
inihahayag ang tunay na kahulugan nito. Karaniwan itong
ginagamitan ng paghahambing ng mga bagay na
nagpapataas ng pandama ng mga mambabasa.
PAGALALARO NG
KARAGATAN
4. sugarol1. pakialamero
2. maarte 3. tsimay
5. mayabang
6. Makatuwiran pa rin kaya na gawin ang
larong duplo sa mga lamaysa patay sa
Ang sukat ay bilang ng mga pantig sa bawat taludtod,
samantalang ang tugma ay pagkakasintunugan ng mga huling pantig sa
May aliw-iw at indayog kung bigkasin ang tulang TagalogMay aliw-iw at indayog kung bigkasin ang tulang Tagalog
dahil sa tinataglay nitong katutubong tugma. Magkakasintunog ang
mga huling salita ng taludturan. Karaniwan nang gamitin ang
Pamagat ng Tula
Ano ang emosyon o damdaming
ipinahahayag ng may-akda sa
kaniyang tula?
2. Ano ang nakatulong upang
mabisang maipahayag ng may
-akda ang kaniyang emosyon o
damdamin?
3. Ano ang iyong naging damdamin
matapos mong mabasa ang tula?
Bakit ito ang iyong naramdaman?
Ipaliwanag.
Ilang taludtod mayroon ang tula?
Ilang taludtod mayroon ang bawat taludtod?
Ilan ang sukat ng taludtod?
Magbigay ng halimbawa ng mga salitang magkakatugma sa
bawat saknong.
Rizal sarili Bonifacio
pag-ibig sa bayan
Magbigay ngMagbigay ng ang guro tungkol sa mga paraan ngang guro tungkol sa mga paraan ng
Maaaring sanggunian ang aklat na Filipino ng mga Filipino ni
hibas o eufemismo sa Kapag pobre ka… na matatagpuan sa
Maaari rin namang hatiin ang klase para maipakita angMaaari rin namang hatiin ang klase para maipakita ang
Maaaring gawing gabay ng guro ang dalawang saknong
Maaaring nakasulat ang mga pahayag na ito sa manila
Ang gawaing ito ay tinatawag na naiibang Fliptop sapagkat sisikapingAng gawaing ito ay tinatawag na naiibang Fliptop sapagkat sisikaping
palutangin ang magagandang pahayag. Sa aktwal na fliptop napalutangin ang magagandang pahayag. Sa aktwal na fliptop na
napapanood sa You Tube ay gumagamit ng mura at iba pang salitangnapapanood sa You Tube ay gumagamit ng mura at iba pang salitang
hindi maganda ang pagkakagamit, Sa tulong na rin ng piling mag-aaralhindi maganda ang pagkakagamit, Sa tulong na rin ng piling mag-aaral
maaari silang paghandain ng guro ng mas mabuting iskrip na maaaring
Bigyang-diin ng guro ang paglalahad ng sariling damdaminBigyang-diin ng guro ang paglalahad ng sariling damdamin
May iba’t ibang estratehiya na maaaring magamit ang guro sa
Maaari ring gumamit ang guro ng ibang estratehiya sa paglinang ng
talasalitaan samantala kung ito ang susundan, ang mga nabuongtalasalitaan samantala kung ito ang susundan, ang mga nabuongtalasalitaan samantala kung ito ang susundan, ang mga nabuong
talata ay maaaring gawing isahan o pangkatan, sa pangkatang awtput
maaari itong ipasulat sa manila paper at suriin ng klase ang
Magbigay ng input ang guro tungkol sa tula bilang
Ang bahaging ito ay makakatulong upang maisagawa angAng bahaging ito ay makakatulong upang maisagawa ang
gawain sa
Ang bahaging ito ang magpapatibay sa mga
konseptong natutuhan ng mag-aaral.
Ang Karagatan
1. Ito ay isang larong may paligsahan sa tula.
2. Ang kuwento nito ay batay sa alamat ng singsing ng isang
dalaga na nahulog sa gitna ng dagat.
2. Pakakasalan ng dalaga ang binatang makakakuha ng singsing.
4. Sa larong ito, hindi kinakailangang “sumisid’ sa dagat ang binatang nais
magkapalad sa dalagang nawalan ng singsing.
5. Ginaganap ang laro sa bakuran ng isang bahay.
6. May dalawang papag sa magkabila ng isang mesang may sarisaring
pagkaing-nayon.
7. Magkaharap ang pangkat ng binata at dalaga.
8. Karaniwang isang matanda ang magpapasimula ng laro.
9. Maaaring magpalabunutan para mapili ang binatang unang bibigyan
ng dalaga ng talinghaga.
10. Maaari pa rin ang pagpili sa binata ay batay sa matatapatan ng
tabong may tandang puti.
11. Bibigkas muna ng panimulang bahagi ang binata bago tuluyang sagutin
ang talinghaga.
Higit mong
maipahahayag
ang iyong
emosyon o
damdamin
kung…
Sa bahaging ito ay pinagtitibay ang kaalaman at kasanayan ng mag-
aaral batay sa buong pagtalakay sa aralin. Isinasaalang-alang ang
GRASPS sa pagbuo ng sitwasyon, G-goal, R-role,
Nakapaloob dito ang mga aralin at saklaw nito. Ang modyul na ito ay
nakatuon sa mga akdang pampanitikang lumaganap sa panahon ng
Español.Gayundin, nakasanib dito ang mga araling
panggramatika.Tandaan na ang paggamit ng panitikan ay napahuhusay
ang paggamit ng wika.
Ang mga Kasanayang Pampagkatuto na lilinangin sa mga mag-aaral ay
nakabatay sa sumusunod na domeyn:
1. Pag-unawa sa Napakinggan
2. Pagsasalita
3. Pag-unawa sa Binasa
4. Pagsulat
5. Tatas
Ang bahaging ito ng modyul na pinangalanang ALAMIN ay
naglalayong :
Makagamit ng dating kaalaman ng mag-aaral
Makabuo ng katugunan mula sa mga paunang gawain tungo sa
paglinang ng mahalagang tanong at kakailanganing pag-unawa
Matukoy at malinaw ang mga konseptong malabo at inaakalang tama
batay sa tugon ng mga mag-aaral.
Ang KWHL Sheet ay isang estratehiya na nagpapakita ng Map of Conceptual
Change ay naglalayong tukuyin at gamitin ang dati nang kaalaman ng mag-aaral
bilang paghahanda sa mga paksang pag-aaralan sa modyul.
May iba’t ibang graphic organizers na maaaring magpakita ng dating
kaalaman ng mga mag-aaral. Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
IRF Worksheet
Generalization Table
Anticipation-Relation Guide
In the box …
Out of the box…
Ang guro ay maaring pumili ng alinman dito batay sa
pangangailangan. Inaasahan na sa pamamgitan ng Map of Conceptual
Change ay mapagtitibay ang dating kaalaman tungo sa bagong
pagkatuto ng mga mag-aaral.
Ang gawaing ito ay maaaring nakasulat sa manila paper o power
point presentation upang malinaw na makita ng mga mag-aaral.Ang paggamit ng mga Gabay na Tanong ay isang paraan ng
pagpoproseso sa mga gawain.
Kaligirang Kasaysayan
Ang pananakop ng Español ay nagbunga ng sumusunod:
pagbabago sa wika at panitikan ng mga katutubo
pagkakaroon ng romanisasyon ng alibata
pagbuo ng mga tuntuning panggramatika para sa mga wikain sa Pilipinas
pag-aangkop ng relihiyon sa panitikan
pagbibigay-diin sa mga paksa sa panitikan na nauukol sa relihiyon,
moralidad,wika at libangan.
Ang panitikan ay mauuri batay sa anyo: tuluyan, patula at padula. Ang
huli ay may tatlong uri batay sa lugar na pinagtatanghalan: pang-
entablado, kabilang ditto ang senakulo, komedya, moro-moro, karilyo.
Samantala sa panlansangan kasama ang tibag, pangangaluluwa,
panunuluyan at salubong at ang mga dulang pantahanan ay
kinabibilangan ng karagatan, duplo , pamanhikan at huego de prenda.
Sanggunian: Talindaw nina Efren R. Abueg, Simplicio R. Bisa, Ermelinda
G. Cruz
Mahalagang maiproseso ng guro ang sagot
sa mga tanong upang maging malinaw sa
mag-aaral ang nilalaman ng duplo at
kapakinabangan nito sa kasalukuyan.
Sa bahaging ito ay inihahanda ng guro ang mag-aaral sa pagtalakay sa
aralin. Ito ang tulang Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ni Andres Bonifacio.
Binibigyan ng ideya ang mag-aaral sa mahalagang tanong at
Ang mga Gabay naTanong ay tutulong sa mag-aaral na magkaroon ng
pokus sa mahalagang tanong sa araling pampanitikan at araling
panggramatika. Gayundin,palutangin sa bahaging ito ang paggamit ng
dating kaalaman ng mag-aaral na magsisilbing panukat ng guro sa kung
Nakapaloob sa grapikong presentsyon na ito ang mga
araling pampanitikan at panggramatika na pag-aaralan
ng mag-aaral sa kabuuan ng Aralin 1.2- Panitikan sa
Ang Panimulang pagtataya ay susukat sa kaalaman ng mag-aaral
sa mga araling saklaw ng Aralin 1.2.
Susi sa Pagwawasto
1. b
2. c
3. a
4. a
5. d
6. d
7.b
Ang Gawain 1.2.1.a- Bayanitikan ay tutulong sa mag-aaral na
kilalanin ang mga bayaning nag-ambag nang malaki sa
panitikan sa panahong kanilang kinabibilangan. Sikapin ng
Ang guro ay kailangang magpakita ng tsart upang maayos na
maisakatuparan ng mag-aaral ang gawain.
Alam mo ba na…
Ang tradisyunal na tula ay mga pahayag na kadalasang nagtataglay
ng sukat at tugma sa bawat taludtod, o ang mga salita at paraan ng pagbuo
ng pahayag ay piling-pili, matayutay, at masining bukod sa pagiging
madamdamin.
Mabisang maipahahayag ng isang tao ang kaniyang
emosyon o damdamin
kung______________________________
__________________________________________
__________________________________________
__

30
Para sa akin
_______________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
__________________
A-audience, S-setting, P-performance, at S-standard.
7. Estratehiya sa Pag-aaral
8. Pananaliksik
ng pagtalakay.
ano na ang alam ng mag-aaral.
8. a
9. b
10. b

ARALIN 1.2.2: Sanaysay
Ang karanasan ang nagtutulak sa tao upang siya ay makapagpahayag.
Maraming karanasan ang idinulot ng pananakop ng mga dayuhang Español
sa loob ng mahabang panahon. Bagamat dumanas ng paniniil ang mga
Pilipino sa kamay ng mga dayuhan, hindi ito naging hadlang upang ipahayag
nila ang kanilang pananaw, damdamin at saloobin.
Sa pagkakataong ito, isa pa ring akdang pampanitikan ang iyong pag-
aaralan-ang sanaysay. Gayundin, makikita mo ang kabisaan ng isang
mahusay na sanaysay sa pamamagitan ng maayos na pagkakahanay ng
pangunahin at mga pantulong na kaisipan. Kung gayon, mahalagang
tanong na ating pag-uukulan sa pag-aaral na ito ang: Paano ipinahayag ng
mga manunulat ang kasaysayan, kaugalian at kalagayang panlipunan
ng bansa sa kanilang panahon?
GAWAIN 1.2.3.a : Kalakasan, Kahinaan… Tukuyin at Itala
Sinasabing ang isang tao maging ang isang bansa ay nagtataglay ng
mga kalakasan at kahinaan. Batay sa mga pahayag, tukuyin mo ang mga
kalakasan at kahinaan ng mga Pilipino. Maaari ka pang magtala ng
karagdagang katangian at mga patunay tungkol dito.
32
Bukas na lang natin ipasa
ang proyekto.Kahit huli na
tatanggapin naman ni
ma’am ‘yan.
Umaasa akong hindi tayo
pababayaan ng Diyos.
Dagdagan pa natin ang
sipag at tiyaga.
Di na ako papasok,
wala namang gagawin
sa iskul,maglilinis lang!
Batay sa aking pag-aaral,
lumalala ang kondisyon
ng kapaligiran dahil sa
tinatawag na climate
change.
Kunin na natin
ito,kahit ba ukay,
imported naman!
Sige na, wala
namang
bantay,itapon mo
ang basura sa
ilog.
Lola, sumabay na
po kayo sa akin sa
tawiran.
Naku, kanina
pa pala
tumatapon ang
tubig.Maisara
nga ang gripo.Manang, sobra po
ang inyong sukli.
Masasalamin
ba sa panitikan
ang kultura o
kalagayang
panlipunan ng
isang bansa sa
panahon at
lugar na
isinulat ito?
Patunayan.Panalo tayo! Sabi ko sa
iyo, dapat kaya nating
makipagsabayan sa
galing ng ibang bansa.
Maaaring balikan ang mga naunang sagot ng mag-aaral gamit
ang kolum K,W, H, at sa kolum ng L, itala ang mga natutuhang
konsepto.
Sa aking palagay...
√
PORMAL
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
DI-PORMAL
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
SANAYSAY
√
Sa Alamin, inihahanda ang mag-aaral sa mahalagang
konsepto na kakailanganin upang magabayan sa pagtuklas at
pagtukoy sa mahalagang tanong at kakailanganing pag-unawa sa
buong aralin. Sinisikap pag-ugnayin ang nakaraang aralin sa Panahon
ng Español subalit nag-iintrodus o nagpapakilala ng ibang genre.
√

Ang mga larawan ay maaaring palitan ng guro kung
sa tingin niya’y higit na makapagmumungkahi ang
mga ito ng pangunahin at pantulong na kaisipan.
Mga Kalagayang
Panlipunan
Pirata, mandarambong,
sumalakay
Gobernador, abusado
Sistema ng edukasyon,
baguhin
Malupit na sistema,
palitan
Iminumungkahi ng mga larawan ang mga suliranin sa
lipunan. Pabuuin ang mag-aaral ng pangunahin at
pantulong sa kaisipan.
Ang mga payak/simpleng talata ay makapagpapadali sa mga
mag-aaral na matukoy ang pangunahin at mga pantulong na
kaisipan. Pagkatapos ay bumuo ang guro ng iba pang talata
na higit na malalim ang paksang tinatalakay.
Maaaring karagdagang gawain para higit na maging
malinaw ang pagtalakay sa sanysay bilang genre ay
ang pagbibigay ng guro ng mga tiyak na halimbawang
51. 4
Iminumungkahi sa gurong magpapapabasa
ng sanaysay ang dalawang paraan :
 Mabilisang pagbasa
• Ipahanap ang mga pahayag na nilagyan
ng tsek sa anticipation guide
 Masinsinang pagbasa
• Maaaring gumamit ng marginal notes
para matandaan ng mag-aaral ang mga
detalye ng sanaysay
• Maaaring salungguhitan, gumamit ng
colored pensapaghahaylaytang
Ang sanaysay na isinulat ni Dr. Jose Rizal ay tungkol sa
katangian/pag-uugali ng mga Pilipino dahil sa kalagayang panlipunan sa
Panahon ng Español.
Sa bahaging ito subuking alamin ang pananaw ng mag-aaral
tungkol sa mga kalakasan at kahinaan ng mga Pilipino. Makatutulong
Ang mga pangungusap ay bahagi ng anticipation guide.
Hayaang magbigay ng hinuha ang mag-aaral sa maaaring
nilalaman ng sanaysay.
Ang bahaging ito ay susukat sa lalim ng kaalaman ng mag-aaral sa mga
araling kaniyang pinag-aralan sa Aralin 1.2.
Susi sa Pagwawasto
1. b
2. d
3.d
4.a
5.b
6.c
7.a
1
Maaaring gumamit ang guro ng iba pang estratehiya upang
talakayin ang mga tala sa buhay ng may-akda. Maaari ring
magsaliksik at maglahad ng mga karagdagang impormasyon ang
mag-aaral. Ang paglalahad ay maaaring isahan o pangkatan.
Maraming mga manunulat ang nagpahayag ng kanilang
pananaw at saloobin sa Panahon ng Español. Sa paggabay ng
guro, alamin ang ginamit ng may-akda para mapalutang ang
kalagayang panlipunan sa panahong iyon at paano niya ito
2 3
Tulungan ng guro na matuklasan ng mag-aaral ang
teknik sa pagpapahula ng salita. Tunghayan ang halimbawang
ibinigay.
Ako ang SIMULA ng Buhay
At SIMULA pa rin ng Umagang kayganda
GITNA ngbaHay na kongkreto
At SIMULA ng Araw-araw na biyaya
At KATAPUSAN ng bagaY
Kung tutuusin walang kaugnayan ang mga
pangungusap sa bawat isa. Ang tanging palatandaan para
mahulaan ang salita ay ang paggamit ng simula, gitna, at
katapusan ng kasunod na salita/ mga salita. Samantala, ang
mga salitang pinahulaan (kalayaan at edukasyon) ay maaaring
gamiting salita sa paglinang ng talasalitaan. Tandaan na ang
mga salitang ito ay may kaugnayan sa sanaysay at makikita sa
mensaheng nais tukuyin sa aytem bilang 5 sa gabay na
tanong.
Maaari itong itakda nang mas maaga para pagawin ng
simpleng survey ang mag-aaral tungkol sa aytem bilang 3.
2. 3. 4. 5.

33
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
____________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
8.b
9.a
10.a

34
Bilang ng Modyul: 1.3 Pamagat ng Modyul: : Salamin ng Kahapon... Bakasin Natin Ngayon Bilang ng Sesyon:
Introduksiyon:
Ang Gabay ng Guro na ito ang magsisilbing tanglaw ng mga guro ng Baitang 8. Ito ay naglalaman ng kumpletong mga mungkahing gawain para sa
bawat aralin at mga estratehiya na maaring gamitin ng guro sa kaniyang pagtuturo. Ang bawat gawain sa isang aralin ay nakabatay sa limang araw
na pagtuturo sa loob ng 50 minuto bawat sesyon.
Inaasahan ng manunulat ng gabay na ito na makatulong sa mga kapwa guro na gagamit nito. Gayundin, nais ipabatid ng manunulat na higit na
pagyamanin ng mga guro ang mga mungkahing gawain na nakapaloob dito, upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang mga aralin.
Pamantayang Pangnilalaman para sa Modyul 1:
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa ilang akdang
pampanitikan tulad ng mga karunungang bayan, tula, dula at maikling kuwento na
lumaganap sa Panahon ng Katutubo, Espanol at Hapon upang maunawaan ang
kultura at kalagayang panlipunan ng mga Pilipino sa mga panahong ito.
Pamantayan sa Pagganap para sa Modyul 1:
Ang mga mag-aaral ay makabubuo ng scrapbook ng mga
orihinal na akdanmg pampanitikan na lumaganap sa Panahon ng
Katutubo, Espanol at Hapon
Pokus na Tanong para sa Modyul 1:
Bakit sinasabing naimpluwensiyahan ng Pananakop ng Hapon ang
mga akdang nangibabaw sa panahong naisulat ito?
Mahalagang Konsepto para sa Modyul 1:
Mula noon hanggang ngayon, ang panitikan ay salamin ng
lahi at kultura ng mga Pilipino.

35
Pamantayang Pangnilalaman para sa Aralin:
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa ilang akdang
pampanitikan tulad ng Tanaga, Haiku at Maikling kuwento na lumaganap sa
Panahon ng Hapon upang maipakita ang impluwensiya ng dayuhan sa
panitikan sa panahong naisulat ito.
Pamantayan sa Pagganap para sa Aralin:
(S)Tuwing buwan ng Agosto ang National Historical Institute ay
nagkakaroon ng (G) eksibit kaalinsabay sa pagdiriwang ng Buwan
ng Wika.At bilang mga ( R ) kawani ng nasabing tanggapan ang
inyong pangkat ay naatasang bumuo ng (P) PICTO-
TULA/KUWENTO. Ito ay kalipunan ng mga orihinal na tulang haiku
at tanaga. Sa tulong ng teknolohiya at mga larawan dapat na
maging malinaw na maipapakita ang natatanging kultura at
kasaysayan ng lahing Pilipino. Ang eksibit ay sasaksihan ng mga
(A) iba-ibang sangay ng pamahalaan. Isaalang-alang ang ss.
(S)Paggamit ng salitang tugmaan, Mga Larawang Biswal, Paggamit
ng Teknolohiya at Kaisahan/ Kaangkupan
Mahahalagang Tanong (EQ) para sa Aralin 1:
Bakit sinasabing naimpluwensiyahan ng pananakop ng hapon ang mga
akdang nangibabaw sa panahong naisulat ito?
Mahahalagang Pag-unawa (EU) para sa Aralin 1:
Nabigyan ng pagkakataon ang mga Pilipinong manunulat na
sumulat sa kanilang wika. Kahit gaano kahirap ang buhay sa
Panahon ng Hapon ang manunulat na Pilipino ay nkasulat pa rin ng
mga akdang pamapanitikan, ingat na ingat nga lamang sa paksa o
tema ng kanilang sinusulat kaya naman naimpluwensiyahan ng
Hapon ang mga akdang naisulat noon sa kanilng paninirahan ditto
sa Pilipinas.
Konseptuwal na Balangkas ng Moydul:
Narito ang grapikong presentasyon ng araling ito:
ANG PANITIKAN SA
PANAHON
NG HAPONTula
.Hai
ku
Maikling
Kuwento
Tanaga Uhaw angHaiku
Pangungusap na
Walang Paksa
Sanhi at Bunga ng
mga Pangyayari

Tg consolidated unfinished3

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (13)

Semelhante a Tg consolidated unfinished3

Semelhante a Tg consolidated unfinished3 (20)

Tg consolidated unfinished3