SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 88
Een onderzoek naar
gefailleerde herstarters in
               Vlaanderen
                   Ruth DeVreese (promotor)
Ann-Sophie Bouckaert (onderzoeksmedewerker)

                   11 mei 2009 – 31 juli 2011
Doelstellingen onderzoek

 Beeldvorming Vlaming rond ondernemers,
gefailleerden en herstarters
 Analyse herstarters in Vlaanderen (vanaf
1995)
 Interviews met herstarters -> leereffecten en
hinderpalen
Overzicht voornaamste onderzoeksactiviteiten

        Jan Feb Maa Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt                           Nov Dec
     • On line enquête van nov. 2009 tot 15 jan. 2010
 2 • 3377 Vlaamse respondentenLiteratuuronderzoek
                          • 20 herstarters: 16 mannen en 4 vrouwen
 0 • aantal conclusies afgetoetst met de herstarters
 0                        • Slechts 1 faillissement meegemaakt! van
                                                  Enquête beeldvorming
                                                  Vlaming …
 9                        • Enige tijd tussen faillissement en herstart
                             (gemiddelde van 5 jaar)
       Enquête beeldvorming van Vlaming rond
       ondernemerschap, faillissementen26 mei 2011
                                        en herstarten
 2                                      Symposium
                          Interviews met herstarters verspreid over Vlaamse provincies
 0
 1
 0
                                 LEEREFFECTEN                             Interviews
                                                                          met
                                       &                                  experten
                                  HINDERPALEN
       Interviews met
 2                               • Overheidsinstanties, banken,
 0     herstarters &
       experts                   hulpverleningsorganisaties naar
 1                               gefailleerden, parket, …
 1                        Eindrapport
PWO FailLEREN - Stuurgroepleden

 •   Ruth DeVreese, HoGent, departement Bedrijfskunde Aalst, promotor
 •   Ann-Sophie Bouckaert, HoGent, departement Bedrijfskunde Aalst, onderzoeksmedewerker
 •   Jan Van Doorslaer, HoGent, departement Bedrijfskunde Aalst, lector Toegepaste
     Economie
 •   Tom Van Wassenhove, HoGent, departement Bedrijfsmanagement Mercator, coördinator
     KMO-management
 •   Carine Smolders HoGent, departement Handelswetenschappen en
     Bestuurskunde, copromotor
 •   Frederik Van Acker, VUB en Open Universiteit Nederland, onderzoeksmethodoloog (met
     bijzondere expertise on line enquêtes)
 •   Pol Vermoere, Vzw Tussenstap, coördinator
 •   Koen Ideler, vrijwilliger bij vzw Tussenstap
 •   Ilse Boeykens, Departement Economie, Wetenschap en Innovatie, beleidsmedewerker
 •   Eef Scheerlinck (in opdracht van schepen Mathias De Clercq), Stad Gent
 •   Bénédicte De Buck, AO Oost-Vlaanderen, accountmanager
 •   Jan Van Gyseghem, Voka Oost-Vlaanderen, regiodirecteur Aalst en manager
     Communicatie
 •   Werner Van Walle, gefailleerde herstarter, Managing Director ABC – Plan ID
 •   Eric Van den Broele, Graydon Belgium NV, Deputy Senior Manager Research
 •   Steven Vanden Broucke, Hogeschool Gent, directie Onderzoek , PWO-adviseur
Herstarten?

• Internationaal onderzoek vertelt ons het volgende:

    “Tweederde van de totale groep gefailleerden is een
                                potentiële herstarter.”

     “Ondernemers verwerven uit hun faillissement een
      unieke kennis, wat hen in staat kan stellen om een
          meer succesvolle onderneming op te richten.”

• Verder onderzoek naar de situatie in Vlaanderen is
  noodzakelijk



5
Herstarten?

• Aanbeveling in het rapport “A second chance for
  Entrepreneurs: prevention of bankruptcy, simplification of
  bankruptcy procedures and support for a fresh start.”
  (Europese Commissie, januari 2011) :

    Met het doel om de kmo’s te ondersteunen moet men in
      deze volgorde te werk gaan:
      1. Preventie van faillissementen
      2. Ondersteunen van gefailleerden en
         tweedekansondernemerschap
      3. Overeenkomsten zonder tussenkomst van het
         gerecht
      4. Gerechtelijke procedures

6
Herstarten?




7
Herstarten?


+ Filmpje herstarten




8
Herstarten?

• “Een gefailleerde zelfstandig ondernemer moet kunnen
  herstarten.”




                                   83.5%


                16.5%


          Niet akkoord         Akkoord


9
Herstarten?

 “De samenleving moet een nieuwe start voor gefailleerden
                      ondersteunen.”




                                   64.7%
               35.3%




         Niet akkoord          Akkoord


10
Herstarten?

     “De overheid moet een fonds ter beschikking stellen om
                      herstarters te helpen.”




                                       56.6%
                    43.4%




             Niet akkoord          Akkoord

11
Herstarten?

                Vlaamse bevolking: ja
               Europese Commissie: ja
             Internationaal onderzoek: ja



                Herstarten: ja
     maar op voorwaarde dat men geleerd
           heeft uit gemaakte fouten




12
Leereffecten
“Ik weet gewoon van mezelf dat ik uit dat faillissement heel
veel geleerd heb. Over hoe ik de dingen NIET moet doen.
Dat gebruik ik nog … dagelijks is een groot woord, maar ...
Dat heeft mij gevormd tot op het moment waar ik nu sta.
Ik had nooit gestaan waar ik nu sta zonder dat ik dat
faillissement had gehad.
Absoluut! Daar ben ik van overtuigd!”
Leereffecten

1.   Oprichting
2.   Financiering
3.   Klanten
4.   Personeel
5.   Externe adviseurs
6.   Eigen inzichten
Leereffect 1 – Oprichting

 • Kies een gepaste juridische structuur
                        20 herstarters

              BVBA                                 50%
                                            40%
      Eenmanszaak                  20%
                                   20%
                        0%
                VOF            15%
                          5%
                GCV         10%

                  NV               20%
                             10%
                         0%
               CVBA       5%               Failliet bedrijf
                  CV     5%
                        0%                 Herstart bedrijf
Leereffect 1 – Oprichting

 • Kies een gepaste juridische structuur
                      2768 herstarters

           BVBA                                          63%
                                                49%
   Eenmanszaak            11%
                            17%
                     1%
            VOF           8%
                     0%
            GCV        7%

              NV               21%
                       6%
                     1%
            CVBA     0%
                                           Failliet bedrijf
                     0%
               CV     1%                   Herstart bedrijf
Leereffect 1 – Oprichting

 • Nog actief in dezelfde sector?


         20 herstarters              2768 herstarters

                       ja                         ja
     neen             40%                        28%
     60%                            neen
                                    72%
Leereffect 1 – Oprichting

 • Wanneer je met één of meerdere partners een onderneming
   opricht
   – Zet alles op papier!

      “Ik zeg ook altijd, de beste overeenkomst is, zet het op
      papier, dan ontstaat er geen misverstand. “Maar ja we
      vertrouwen mekaar.” Ja maar ik zeg als je elkaar vertrouwt dan
      is er geen probleem om het op papier te zetten. Want dat
      verandert niets aan de zaak dus zet het op papier. Dat is ook
      één van de zaken die ik heb geleerd uit het faillissement, dat is
      niets meer op woord geloven, alles op papier zetten. Ook zo
      een afspraken. Met mijn vennoot: wij hebben een afspraak over
      verbruik van de wagens, over wat dat invloed heeft op de
      persoonlijke bestedingssfeer of verschil kan zijn”
Leereffecten

1.   Oprichting
2.   Financiering
3.   Klanten
4.   Personeel
5.   Externe adviseurs
6.   Eigen inzichten
Leereffect 2 – Financiering

 • Pas op met borgen!
 • Begin klein en huur desnoods materiaal
 • Gebruik eigen middelen

   “De zakenwereld zelf ook geeft u geen kansen, ge kunt bij geen
   enkele bank meer aankloppen. Niet allemaal, er zijn een paar
   grootbanken in België waar ik toen zaken mee deed die me nog
   altijd geen krediet geven. Die zeggen je mag zelfs niet onder nul
   gaan.”

 • Banken stellen dat een faillissement geen reden is om lening te
   weigeren
Leereffecten

1.   Oprichting
2.   Financiering
3.   Klanten
4.   Personeel
5.   Externe adviseurs
6.   Eigen inzichten
Leereffect 3 – Klanten

 • Informatie opzoeken over nieuwe klanten

 • Zorg dat de centen op de rekening staan




  “Dat je op uw hoede moet zijn, altijd, met elk contract, met
  elk papiertje, met elke vorm van financiering, met elk
  contract van een leverancier, met contracten naar klanten
  toe en zeer zeer zeer belangrijk:
  als je iets gefactureerd hebt, is het niet voldoende. Je moet
  zien dat het geld op de rekening staat.
  Je doet pas een goede zaak den dag dat het geld op uw
  rekening staat en geen dag eerder.
  En dat is iets dat veel mensen moeten beseffen.”
Leereffecten

1.   Oprichting
2.   Financiering
3.   Klanten
4.   Personeel
5.   Externe adviseurs
6.   Eigen inzichten
Leereffect 4 – Personeel

               Meer personeel?

                            ja
                           16%




             neen
             84%
Leereffect 4 – Personeel
                           20 herstarters


         geen personeelsleden          13%
                                                            67%

    van 1 tot 4 personeelsleden                       53%
                                            27%

    van 5 tot 9 personeelsleden              27%
                                   7%

                                  0%
  van 10 tot 19 personeelsleden   0%

                                   7%
  van 20 tot 49 personeelsleden   0%
                                  0%
  van 50 tot 99 personeelsleden   0%
                                             Failliet bedrijf
                                             Herstart bedrijf
Leereffect 4 – Personeel
                         2768 herstarters


         geen personeelsleden               24%
                                                                     71%

    van 1 tot 4 personeelsleden                                55%
                                            24%

    van 5 tot 9 personeelsleden     11%
                                  3%

                                   6%
  van 10 tot 19 personeelsleden   2%

                                   3%
  van 20 tot 49 personeelsleden   0%
                                  1%
   50 en meer personeelsleden.    0%
                                            Failliet bedrijf
                                            Herstart bedrijf
Leereffect 4 – Personeel

 • Te groot risico

 • Onbetaalbaar

 • Personeel krijgt alle rechten, maar niet de plichten

 • Indien wel personeel: zoveel mogelijk aanwezig zijn
Leereffecten

1.   Oprichting
2.   Financiering
3.   Klanten
4.   Personeel
5.   Externe adviseurs
6.   Eigen inzichten
Leereffect 5 – Externe adviseurs

               Zelfde boekhouder?


                               ja
                              42%

        neen
        58%
Leereffect 5 – Externe adviseurs




 “En je laten bijstaan door externe mensen, dat vooral.
 Ik heb dat van in ‟t begin gedaan trouwens.
 Je kunt niet in alles even goed zijn. Je moet weten waar je
      goed in bent en waar niet.
 Ik ken mijn sterktes goed maar mijn zwaktes even goed.
 ‟t Is zelfs beter van uw zwaktes te kennen en u daar te laten
      assisteren of zelf bij te scholen, dat kan ook hé, dan dat
      je alleen maar op uw sterktes focust.”
Leereffecten

1.   Oprichting
2.   Financiering
3.   Klanten
4.   Personeel
5.   Externe adviseurs
6.   Eigen inzichten
Leereffect 6 – Eigen inzichten

 • Bezin over de oorzaak van het faillissement
 • Reflecteer
 • Geen vertrouwen meer -> alles op papier én juridisch laten
   nakijken (ook voor zaken met familie)
 • Beperk het risico
 • Bereid u goed voor
 • Communicatie met alle stakeholders
Leereffect 6 – Eigen inzichten

 •   Stop op tijd!
 •   Ken uw eigen sterktes maar vooral zwaktes
 •   Bijscholing
 •   Vroeger problemen inzien en hulp vragen!




     “Er zijn altijd externe factoren dat je eigenlijk … je kan daar wel iets
     mee rekening houden, maar niet alles voorzien. En ik denk dat dit
     juist het moeilijke is aan zelfstandig zijn hé. Dat je altijd moet
     kijken, en dat heb ik er waarschijnlijk uit geleerd, van: “hoe gaan
     we dat hier sneller oplossen?” Ik heb veel te lang mijn hoofd in het
     zand gestoken hé.
     Dat is denk ik het grootste probleem geweest.
     Veel te lang gewacht om hulp te vragen in feite hé.”
Herstart – Succesvol?



  Zou u zo succesvol geweest zijn
  zoals nu, zonder dat faillissement?


 “Nee.
 Neen. Omdat ik nu heel hard op een paar basisregels
 gedrukt ben en daar stap ik nooit meer vanaf. Omdat de
 consequenties zo groot zijn.
 En die besef je niet als je de eerste keer ondernemer bent.”
Herstart – Succesvol?
Herstart – Succesvol?
     “Gefailleerde zelfstandige ondernemers zullen met een
          nieuw bedrijf succesvoller zijn dan zelfstandige
      ondernemers die een bedrijf voor de eerste keer starten.”




                  59.6%
                                        40.4%




          Niet akkoord             Akkoord

36
Herstart – Succesvol?

 MAAR…
 • Slechts 3% van de gefailleerden start een nieuwe
   onderneming (Duitsland)!




                  Waarom
                    ?

37
Hinderpalen
Hinderpalen

1.   Oprichting
2.   Stigma
3.   Financiering
4.   Schulden
5.   Derde partijen
6.   Psychosociale factoren
Hinderpaal 1 - Oprichting


   “Neen, ik ben naar de notaris gestapt en ik heb een
   nieuwe vennootschap opgericht. En daar zijn geen
   vragen gesteld, dat is zonder problemen gelukt.”
Hinderpalen

1.   Oprichting
2.   Stigma
3.   Financiering
4.   Schulden
5.   Derde partijen
6.   Psychosociale factoren
Hinderpaal 2 - Stigma

 1. Faillissement als stempel
 2. Publieke opinie maakt geen onderscheid tussen
    frauduleuze en niet-frauduleuze faillissementen
 3. Publicatie faillissementen
Hinderpaal 2 - Stigma
1. Faillissement als stempel
  “De Amerikaanse ingesteldheid is zo … en ik hoop dat dit
     ooit van mijn leven naar hier komt … ze zeggen:
     “Verdomd! Jij bent failliet geweest en je hebt geleerd uit
     uw fouten. Dan krijg je van mij nog een tweede kans.”
  Hier krijg je dat niet.
  Hier krijg je een stempel op uw kop en het is ermee
     afgelopen.
  En dat is voor de rest van uw leven.”
  “Je krijgt hier wel jouw tweede kans. Ik heb mijn tweede
     kans gehad omdat ik mogen herbeginnen ben.
  Maar je wordt geviseerd langs alle kanten.
  Om het half jaar staan ze daar van de opsporingsdienst van
     de belastingen, controle btw … ze controleren alles van
     a tot z.
  Ze bekijken u als een boeman hé.”
 43
Hinderpaal 2 - Stigma
1. Faillissement als stempel

      “Een zelfstandig ondernemer die failliet is gegaan, is een
             mislukkeling en had beter niet begonnen.”




                       93.2%


                                              6.8%


                Niet akkoord           Akkoord


 44
Hinderpaal 2 - Stigma
1. Faillissement als stempel

      “Een zelfstandig ondernemer die failliet gegaan is, had
         onvoldoende kennis om die zaak op te starten.”




                    66.9%

                                         33.1%



              Niet akkoord           Akkoord

 45
Hinderpaal 2 - Stigma
1. Faillissement als stempel

      “Wanneer een zelfstandig ondernemer failliet gaat, is dit
          meestal te wijten aan zijn/haar eigen schuld.”




                      65.9%

                                           34.1%



               Niet akkoord            Akkoord

 46
Hinderpaal 2 - Stigma
1. Faillissement als stempel

 “Een zelfstandig ondernemer die failliet gegaan is, sleept dit
            voor de rest van zijn/haar leven mee.”




                                        74.7%


                 25.3%



           Niet akkoord             Akkoord
 47
Hinderpaal 2 - Stigma

     “Ik ben steeds op mijn hoede voor een zelfstandig
             ondernemer die ooit failliet is gegaan.”




                                    69.0%


               31.0%



         Niet akkoord            Akkoord
48
Hinderpaal 2 - Stigma
1. Faillissement als stempel

 • Zwijgen over faillissement
 • Timing faillissement
 • Netwerk
 • Ondersteuning overheid




 49
Hinderpaal 2 - Stigma

 1. Faillissement als stempel
 2. Publieke opinie maakt geen onderscheid tussen frauduleuze
    en niet-frauduleuze faillissementen
 3. Publicatie faillissementen
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen



 “Er is nergens iets van fraude, nergens iets van …
 Alle schulden, alle schuldenaars zijn deels vergoed
 geweest of volledig vergoed geweest.
 Dus alles is eigenlijk gesetteld.
 Er is niemand benadeeld.
 En toch krijgen wij die stempel op het voorhoofd van:
 „Meneer X, u bent een gefailleerde!‟.
 Alsof dat je de grootste crimineel bent die er in België
 rondloopt.”



 51
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen

 • Aanbeveling in het rapport “A second chance for
   Entrepreneurs: prevention of bankruptcy, simplification of
   bankruptcy procedures and support for a fresh start.”
   (Europese Commissie, januari 2011):


      Er moet een duidelijk onderscheid worden
        gemaakt tussen frauduleuze en niet-
        frauduleuze faillissementen.




 52
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen

      “Als iemand failliet gaat, zit er dikwijls een geurtje aan.”




                   73.6%


                                            26.4%



             Niet akkoord              Akkoord


 53
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen


 • “Hoeveel procent van alle
   faillissementen is volgens u
             “Hoeveel procent van alle
   frauduleus?”
            faillissementen is volgens u
                     frauduleus?”



 54
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen




            “Hoeveel procent van alle
           faillissementen is volgens u
                    frauduleus?”



 55
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen
      “Hoeveel procent van alle faillissementen is volgens u
                         frauduleus?”
 1 - 10%                                           19%
  11 - 20%                                                   22%
 21 - 30%                                                  20%
 31 - 40%                                14%
 41 - 50%                              12%
 51 - 60%                   5%
 61 - 70%               4%
 71 - 80%              3%
                                   Gemiddelde: 31%
 81 - 90%         1%
91 - 100%         1%
             0%         5%       10%       15%       20%         25%
 56
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen
        Werkelijk percentage frauduleuze faillissementen
14.0%

12.0%
                                                 12.8% 12.7%
10.0%
                                   11.2% 11.7%
                          10.8%
 8.0%
                   8.6%
          8.0%
 6.0%

 4.0%

 2.0%
                               Gemiddelde: 10,8%
 0.0%
         2003    2004   2005      2006   2007   2008   2009
 57
Hinderpaal 2 - Stigma
2. Frauduleuze faillissementen
       “Hoeveel procent van alle faillissementen is volgens u
                          frauduleus?”
      1 - 10%                                       19%
      11 - 20%                                              22%
      21 - 30%                                            20%
      31 - 40%                              14%
      41 - 50%                             12%     81%
      51 - 60%                  5%
      61 - 70%             4%
      71 - 80%
      81 - 90%        1%
                           3%        23%
 91 - 100%            1%
 58              0%         5%       10%     15%    20%         25%
Hinderpaal 2 - Stigma

 1. Faillissement als stempel
 2. Publieke opinie maakt geen onderscheid tussen frauduleuze en
    niet-frauduleuze faillissementen
 3. Publicatie faillissementen
Hinderpaal 2 - Stigma
3. PUBLICATIE


 “Alles vind je via Graydon bijvoorbeeld, maar allé …
 ik vind daar …
 Ja, mijn probleem is dat het te lang …
 Dat de mislukking te lang beschikbaar blijft.
 In het begin wel, omdat dat in het begin nog kan invloed
     hebben op schuldgraad
 of over het afbetalingscapaciteit en zo‟n zaken.
 Maar iemand moet op een zeker moment toch de kans
     krijgen om met een schone lei te beginnen.
  Zeker als het een gewoon economisch of normaal
     faillissement is geweest.”

 60
Hinderpaal 2 - Stigma
3. PUBLICATIE

  “Als een zelfstandig ondernemer ooit failliet is gegaan, dan
        moet deze informatie altijd beschikbaar blijven.”




                                        64.3%

                  35.7%



           Niet akkoord            Akkoord

 61
Hinderpaal 2 - Stigma
3. PUBLICATIE
         “De overheid moet de informatie over gefailleerde
      zelfstandig ondernemers gratis beschikbaar stellen voor
                           iedereen.”




                                         52.5%


                    47.5%



              Niet akkoord           Akkoord


 62
Hinderpalen

1.   Oprichting
2.   Stigma
3.   Financiering
4.   Schulden
5.   Derde partijen
6.   Psychosociale factoren
Hinderpaal 3 - Financiering
     “De reden waarom ik wel hiervoor gekozen heb,
     is dat ik minder moest investeren in materiaal.
     Dus ik moest niet gaan lenen.
     En ik eigenlijk alleen maar moest investeren in kennis,
     dus in mijn eigen opleiding, wat relatief weinig kost.
     Dat is wel een reden.
     Ik had liever in de drukkerijsector misschien voortgegaan,
     maar die investering is heel groot
     en trouwens je krijgt nooit meer geld vast.
     Dus je moet eigenlijk … als je je moet herpakken
     zit je wel in een situatie dat je heel moeilijk nog
     financiering of kredietwaardigheid…
     Uw kredietwaardigheid in België na een faillissement
     die ben je kwijt
64   en die krijg je eigenlijk bijna niet meer terug.”
Hinderpalen

1.   Oprichting
2.   Stigma
3.   Financiering
4.   Schulden
5.   Derde partijen
6.   Psychosociale factoren
Hinderpaal 4 - Schulden

 • Aanbevelingen in het rapport “A second chance for
   Entrepreneurs: prevention of bankruptcy, simplification of
   bankruptcy procedures and support for a fresh start.”
   (januari 2011):

     Kwijting van schulden is belangrijk voor
       tweedekansondernemerschap: binnen een
       periode van 3 jaar maximum moeten de schulden
       van een niet-frauduleuze gefailleerde
       kwijtgescholden zijn en dit moet een automatisch
       proces worden




66
Hinderpaal 4 - Schulden



 “Dat is een struggle van 10 jaar geweest hé.
 En nu zijn we eigenlijk het laatste aan het afsluiten.
 Dan is alles terug eigenlijk in orde.
 Maar ja goed,
 dat is heel zwaar geweest.
 Dat vraagt…
 Als je dan gewoon …
 met een gewoon inkomen dat zou moeten …
 dat krijg je nooit meer rechtgetrokken.”


67
Hinderpaal 4 - Schulden


     “Als een herstarter na enkele jaren succesvol blijkt te
        zijn, dan zouden de vroegere schuldeisers moeten
                      terugbetaald worden.”




                                       76.1%


                  23.9%


           Niet akkoord            Akkoord

68
Hinderpalen

1.   Oprichting
2.   Stigma
3.   Financiering
4.   Schulden
5.   Derde partijen
6.   Psychosociale factoren
Hinderpaal 5 – Derde partijen
LEVERANCIERS
     “Het enigste nadeel dat ik ondervonden heb
     is eigenlijk toen dat ik
     een maand of 6 terug een nieuwe leverancier wilde voor
         houtmateriaal.
     En dat ik … één die dichtbij zit …
     Ik zeg: Ik ga er een keer naar toe gaan. Een groten.
     En dat die eigenlijk …
     Ze hadden een offerte gemaakt
     komen af en ze zeggen van:
     “Kijk ja, we zitten wel met een probleem.
     We hebben een keer een dossiertje laten trekken van u
     en jij bent nog failliet gegaan.”
     En ze moesten dat allemaal weten.
     En ze zeggen ook van:
     “Kijk, wij kunnen alleen toestaan dat u contant betaalt!”
70   HUPLA!”
Hinderpalen

1.   Oprichting
2.   Stigma
3.   Financiering
4.   Schulden
5.   Derde partijen
6.   Psychosociale factoren
Hinderpaal 6 – Psychosociale factoren
 “Ik zal u eerlijk zeggen...
 de eerste 5 jaar …
 Thuis was ik angstig als de telefoon afging.
 En als ik nu een aangetekend schrijven ontvang,
 dan ben ik nog altijd ambetant.
 Ook al is het iemand met officiële papieren voor het
     kantoor.
 En we krijgen er nu veel voor ‟t kantoor.
 Dat zijn gewone officiële documenten.
 Maar als ik een aangetekend schrijven ontvang, ben ik …
 Dan is het altijd van: “wat nu weer?”
 Dat blijf je meedragen,
 daar geraak je niet vanaf.
 Allé, ikke toch niet..”
72
Hinderpaal 6 – Psychosociale factoren
 • Angst
 • Ondersteuning familie
 • Afgeraden worden
     “Heeft u ooit al iemand afgeraden om zelfstandig
                  ondernemer te worden?”

                                  38.4%      40.3%
                29.3%    32.1%
        20.7%




       19- 30 31 - 40
        jaar          41 - 50
               jaar              51 - 60
                       jaar                  > 60
                                  jaar
                                             jaar
73
                  Leeftijdcategorie
Algemene bedenkingen
-   Overheidssteun en stigma
-   Onwetendheid
-   Faillissementsprocedure
-   Meer onderzoek
Algemene bedenkingen – Overheidssteun
en stigma

- Geen/weinig overheidssteun voor
  ondernemers in moeilijkheden en gefailleerden
Ondernemers in moeilijkheden
OVERHEID ALS KLANT
 Aanbesteding
 De aanbesteding is een gunningsprocedure waarop steeds een beroep kan worden
 gedaan en waarbij de opdracht wordt gegund op basis van één criterium, nl. de prijs. De
 opdracht zal m.a.w. worden gegund aan de inschrijver met de laagste offerte. Er bestaan
 twee types aanbesteding : de openbare en de beperkte aanbesteding.
 Openbare aanbesteding
 De openbare aanbesteding is een procedure waarop de aanbestedende overheid altijd
 een beroep kan doen. De opdracht wordt hierbij gegund op basis van één enkel
 gunningscriterium, nl. de prijs. Deze procedure omvat één enkel stadium : de
 aanbestedende overheid is verplicht een aankondiging bekend te maken die de uiterste
 ontvangstdatum voor de offertes en de modaliteiten met het oog op het bekomen van het
 bestek betreffende de opdracht bevat.
 Elke inschrijver die voldoet aan de financiële, economische en technische minimumeisen
 vermeld in de aankondiging, die zich niet in een toestand van uitsluiting bevindt
 (faillissement, fiscale achterstallen of achterstallige sociale zekerheidsbijdragen ...) en
 waarvan de offerte als regelmatig wordt beschouwd (omdat ze aan de vormvoorschriften
 voldoet, geen enkel voorbehoud bevat en tegemoetkomt aan de technische
 eisen, ...), moet in aanmerking worden genomen.

 Bron: http://www.belgium.be/nl/economie/overheidsopdrachten/soorten_procedures/aanbesteding/
Ondernemers in moeilijkheden
OVERHEID ALS KLANT
Algemene bedenkingen – Overheidssteun
en stigma

- Geen/weinig overheidssteun voor
  ondernemers in moeilijkheden en gefailleerden

- Campagne overheid -> stigma fraude
Helemaal
  akkoord       5.0
                                    “Een gefailleerde zelfstandig
                                    ondernemer moet kunnen herstarten.”

                4.0



                3.0



                2.0



                1.0
Helemaal niet
  akkoord



 79
                      Ingeschatte percentage frauduleuze
                                faillissementen
Helemaal
  akkoord       5.0
                            “Gefailleerde zelfstandige ondernemers hebben
                            recht op een volledige werkloosheidsuitkering.”


                4.0



                3.0



                2.0



                1.0
Helemaal niet
  akkoord



 80
                      Ingeschatte percentage frauduleuze
                                faillissementen
Helemaal
  akkoord       5.0
                                   “De samenleving moet een nieuwe start voor
                                   gefailleerden ondersteunen.”


                4.0



                3.0



                2.0



                1.0
Helemaal niet
  akkoord



 81
                      Ingeschatte percentage frauduleuze
                                faillissementen
Helemaal
  akkoord       5.0
                                “De overheid moet een fonds ter beschikking
                                stellen om herstarters te helpen.”


                4.0



                3.0



                2.0



                1.0
Helemaal niet
  akkoord



 82
                      Ingeschatte percentage frauduleuze
                                faillissementen
Helemaal
  akkoord       5.0



                4.0



                3.0
                      “Gefailleerde zelfstandige ondernemers
                      zullen met een nieuw bedrijf succesvoller zijn
                      dan zelfstandige ondernemers die een bedrijf
                      voor de eerste keer starten.”
                2.0



                1.0
Helemaal niet
  akkoord



 83
                        Ingeschatte percentage frauduleuze
                                  faillissementen
Algemene bedenkingen - Onwetendheid

- Niet weten waar ze terecht kunnen
- Gevoel van kastje naar muur
- Faillissementsverzekering
   “Kijk, wij hebben een advocaat geraadpleegd,
   wij hebben toch een curator gezien,
   we hebben een boekhouder gezien
   en er is geen één van die mensen die ons daar iets over
       gezegd heeft bijvoorbeeld.
   En ja … dat is misschien dan toch inderdaad wel dat:
   Iemand die faalt, daar wil iedereen uit de buurt blijven,
   toch wel denk ik.”
Algemene bedenkingen -
faillissementsprocedure

- Startersloketten én stoploketten
- Niet op de hoogte van afhandeling
  faillissement en weten ook niet waar ze terecht
  kunnen
- Faillissement na 10j van je naam verdwijnen
Algemene bedenkingen – meer onderzoek

- Hoeveel % gefailleerden in België/Vlaanderen
  heeft nog ondernemerszin?
- Wat hebben gefailleerden geleerd uit hun
  fouten?
- Hoeveel succesvoller zijn herstarters dan
  starters in Vlaanderen?
- Niet alleen gefailleerden opnemen maar ook
  stopzetters!
- Relevant voor studenten en kandidaat-
  ondernemers
Algemene bedenkingen – meer onderzoek




  “ Een jonge ondernemer kan zeer veel leren
  van een zeer oude ondernemer.
  Of van eentje die een keer met zijn gezicht
  tegen de muur is gelopen.”
Bedankt!
- Aan alle herstarters
- Aan de experten
- Aan de stuurgroep
- Aan iedereen die de vragenlijst over
  beeldvorming heeft ingevuld
- Aan alle instanties/personen die het onderzoek
  mee hebben ondersteund
- …

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Een onderzoek naar gefailleerde herstarters in vlaanderen

Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werkenSessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werkenveiligheidenrisico
 
Auctelia Survey over Bankrupt & Rebirth
Auctelia Survey over Bankrupt & RebirthAuctelia Survey over Bankrupt & Rebirth
Auctelia Survey over Bankrupt & RebirthAuctelia
 
Auctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirthAuctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirthAuctelia
 
Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1
Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1
Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1Jos van de Werken
 
Auctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirthAuctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirthAuctelia
 
Starter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zit
Starter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zitStarter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zit
Starter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zitMartin van Wunnik
 
Dynamiek - Mei 2014 - Gauthier Hecq
Dynamiek - Mei 2014 - Gauthier HecqDynamiek - Mei 2014 - Gauthier Hecq
Dynamiek - Mei 2014 - Gauthier HecqGauthier Hecq
 
Special Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijden
Special Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijdenSpecial Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijden
Special Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijdenBram Föllings
 
KMO-programma - Caroline Huys
KMO-programma - Caroline HuysKMO-programma - Caroline Huys
KMO-programma - Caroline Huysimec
 
Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)
Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)
Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)Itinera Institute
 
Bedrijfspresentatie Van Oers
Bedrijfspresentatie Van OersBedrijfspresentatie Van Oers
Bedrijfspresentatie Van OersDennis Klasen
 
TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015
TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015
TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015Thomas Janssen
 

Semelhante a Een onderzoek naar gefailleerde herstarters in vlaanderen (20)

Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werkenSessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
 
Auctelia Survey over Bankrupt & Rebirth
Auctelia Survey over Bankrupt & RebirthAuctelia Survey over Bankrupt & Rebirth
Auctelia Survey over Bankrupt & Rebirth
 
Auctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirthAuctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirth
 
Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1
Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1
Profijt van mens en kennis probleemverkenningsmodel jos van de werken deel 1
 
Auctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirthAuctelia survey bankrupt & rebirth
Auctelia survey bankrupt & rebirth
 
Starter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zit
Starter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zitStarter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zit
Starter? Ga er maar van uit dat je de eerste zes maanden zonder loon zit
 
Dynamiek - Mei 2014 - Gauthier Hecq
Dynamiek - Mei 2014 - Gauthier HecqDynamiek - Mei 2014 - Gauthier Hecq
Dynamiek - Mei 2014 - Gauthier Hecq
 
Starten, hoe doe je dat?
Starten, hoe doe je dat?Starten, hoe doe je dat?
Starten, hoe doe je dat?
 
Special Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijden
Special Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijdenSpecial Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijden
Special Insight # 45 - Welke bedrijven overleven deze ecomomische tijden
 
KMO-programma - Caroline Huys
KMO-programma - Caroline HuysKMO-programma - Caroline Huys
KMO-programma - Caroline Huys
 
Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)
Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)
Falen: een les op weg naar succes! (over ondernemen)
 
Van Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & AdviesVan Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & Advies
 
Van Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & AdviesVan Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & Advies
 
Van Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & AdviesVan Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & Advies
 
Van Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & AdviesVan Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & Advies
 
Van Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & AdviesVan Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & Advies
 
Van Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & AdviesVan Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & Advies
 
Bedrijfspresentatie Van Oers
Bedrijfspresentatie Van OersBedrijfspresentatie Van Oers
Bedrijfspresentatie Van Oers
 
Van Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & AdviesVan Oers Accountancy & Advies
Van Oers Accountancy & Advies
 
TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015
TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015
TipTop magazine Saxion Centrum voor Ondernemerschap 2015
 

Een onderzoek naar gefailleerde herstarters in vlaanderen

  • 1. Een onderzoek naar gefailleerde herstarters in Vlaanderen Ruth DeVreese (promotor) Ann-Sophie Bouckaert (onderzoeksmedewerker) 11 mei 2009 – 31 juli 2011
  • 2. Doelstellingen onderzoek  Beeldvorming Vlaming rond ondernemers, gefailleerden en herstarters  Analyse herstarters in Vlaanderen (vanaf 1995)  Interviews met herstarters -> leereffecten en hinderpalen
  • 3. Overzicht voornaamste onderzoeksactiviteiten Jan Feb Maa Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec • On line enquête van nov. 2009 tot 15 jan. 2010 2 • 3377 Vlaamse respondentenLiteratuuronderzoek • 20 herstarters: 16 mannen en 4 vrouwen 0 • aantal conclusies afgetoetst met de herstarters 0 • Slechts 1 faillissement meegemaakt! van Enquête beeldvorming Vlaming … 9 • Enige tijd tussen faillissement en herstart (gemiddelde van 5 jaar) Enquête beeldvorming van Vlaming rond ondernemerschap, faillissementen26 mei 2011 en herstarten 2 Symposium Interviews met herstarters verspreid over Vlaamse provincies 0 1 0 LEEREFFECTEN Interviews met & experten HINDERPALEN Interviews met 2 • Overheidsinstanties, banken, 0 herstarters & experts hulpverleningsorganisaties naar 1 gefailleerden, parket, … 1 Eindrapport
  • 4. PWO FailLEREN - Stuurgroepleden • Ruth DeVreese, HoGent, departement Bedrijfskunde Aalst, promotor • Ann-Sophie Bouckaert, HoGent, departement Bedrijfskunde Aalst, onderzoeksmedewerker • Jan Van Doorslaer, HoGent, departement Bedrijfskunde Aalst, lector Toegepaste Economie • Tom Van Wassenhove, HoGent, departement Bedrijfsmanagement Mercator, coördinator KMO-management • Carine Smolders HoGent, departement Handelswetenschappen en Bestuurskunde, copromotor • Frederik Van Acker, VUB en Open Universiteit Nederland, onderzoeksmethodoloog (met bijzondere expertise on line enquêtes) • Pol Vermoere, Vzw Tussenstap, coördinator • Koen Ideler, vrijwilliger bij vzw Tussenstap • Ilse Boeykens, Departement Economie, Wetenschap en Innovatie, beleidsmedewerker • Eef Scheerlinck (in opdracht van schepen Mathias De Clercq), Stad Gent • Bénédicte De Buck, AO Oost-Vlaanderen, accountmanager • Jan Van Gyseghem, Voka Oost-Vlaanderen, regiodirecteur Aalst en manager Communicatie • Werner Van Walle, gefailleerde herstarter, Managing Director ABC – Plan ID • Eric Van den Broele, Graydon Belgium NV, Deputy Senior Manager Research • Steven Vanden Broucke, Hogeschool Gent, directie Onderzoek , PWO-adviseur
  • 5. Herstarten? • Internationaal onderzoek vertelt ons het volgende: “Tweederde van de totale groep gefailleerden is een potentiële herstarter.” “Ondernemers verwerven uit hun faillissement een unieke kennis, wat hen in staat kan stellen om een meer succesvolle onderneming op te richten.” • Verder onderzoek naar de situatie in Vlaanderen is noodzakelijk 5
  • 6. Herstarten? • Aanbeveling in het rapport “A second chance for Entrepreneurs: prevention of bankruptcy, simplification of bankruptcy procedures and support for a fresh start.” (Europese Commissie, januari 2011) : Met het doel om de kmo’s te ondersteunen moet men in deze volgorde te werk gaan: 1. Preventie van faillissementen 2. Ondersteunen van gefailleerden en tweedekansondernemerschap 3. Overeenkomsten zonder tussenkomst van het gerecht 4. Gerechtelijke procedures 6
  • 9. Herstarten? • “Een gefailleerde zelfstandig ondernemer moet kunnen herstarten.” 83.5% 16.5% Niet akkoord Akkoord 9
  • 10. Herstarten? “De samenleving moet een nieuwe start voor gefailleerden ondersteunen.” 64.7% 35.3% Niet akkoord Akkoord 10
  • 11. Herstarten? “De overheid moet een fonds ter beschikking stellen om herstarters te helpen.” 56.6% 43.4% Niet akkoord Akkoord 11
  • 12. Herstarten? Vlaamse bevolking: ja Europese Commissie: ja Internationaal onderzoek: ja Herstarten: ja maar op voorwaarde dat men geleerd heeft uit gemaakte fouten 12
  • 13. Leereffecten “Ik weet gewoon van mezelf dat ik uit dat faillissement heel veel geleerd heb. Over hoe ik de dingen NIET moet doen. Dat gebruik ik nog … dagelijks is een groot woord, maar ... Dat heeft mij gevormd tot op het moment waar ik nu sta. Ik had nooit gestaan waar ik nu sta zonder dat ik dat faillissement had gehad. Absoluut! Daar ben ik van overtuigd!”
  • 14. Leereffecten 1. Oprichting 2. Financiering 3. Klanten 4. Personeel 5. Externe adviseurs 6. Eigen inzichten
  • 15. Leereffect 1 – Oprichting • Kies een gepaste juridische structuur 20 herstarters BVBA 50% 40% Eenmanszaak 20% 20% 0% VOF 15% 5% GCV 10% NV 20% 10% 0% CVBA 5% Failliet bedrijf CV 5% 0% Herstart bedrijf
  • 16. Leereffect 1 – Oprichting • Kies een gepaste juridische structuur 2768 herstarters BVBA 63% 49% Eenmanszaak 11% 17% 1% VOF 8% 0% GCV 7% NV 21% 6% 1% CVBA 0% Failliet bedrijf 0% CV 1% Herstart bedrijf
  • 17. Leereffect 1 – Oprichting • Nog actief in dezelfde sector? 20 herstarters 2768 herstarters ja ja neen 40% 28% 60% neen 72%
  • 18. Leereffect 1 – Oprichting • Wanneer je met één of meerdere partners een onderneming opricht – Zet alles op papier! “Ik zeg ook altijd, de beste overeenkomst is, zet het op papier, dan ontstaat er geen misverstand. “Maar ja we vertrouwen mekaar.” Ja maar ik zeg als je elkaar vertrouwt dan is er geen probleem om het op papier te zetten. Want dat verandert niets aan de zaak dus zet het op papier. Dat is ook één van de zaken die ik heb geleerd uit het faillissement, dat is niets meer op woord geloven, alles op papier zetten. Ook zo een afspraken. Met mijn vennoot: wij hebben een afspraak over verbruik van de wagens, over wat dat invloed heeft op de persoonlijke bestedingssfeer of verschil kan zijn”
  • 19. Leereffecten 1. Oprichting 2. Financiering 3. Klanten 4. Personeel 5. Externe adviseurs 6. Eigen inzichten
  • 20. Leereffect 2 – Financiering • Pas op met borgen! • Begin klein en huur desnoods materiaal • Gebruik eigen middelen “De zakenwereld zelf ook geeft u geen kansen, ge kunt bij geen enkele bank meer aankloppen. Niet allemaal, er zijn een paar grootbanken in België waar ik toen zaken mee deed die me nog altijd geen krediet geven. Die zeggen je mag zelfs niet onder nul gaan.” • Banken stellen dat een faillissement geen reden is om lening te weigeren
  • 21. Leereffecten 1. Oprichting 2. Financiering 3. Klanten 4. Personeel 5. Externe adviseurs 6. Eigen inzichten
  • 22. Leereffect 3 – Klanten • Informatie opzoeken over nieuwe klanten • Zorg dat de centen op de rekening staan “Dat je op uw hoede moet zijn, altijd, met elk contract, met elk papiertje, met elke vorm van financiering, met elk contract van een leverancier, met contracten naar klanten toe en zeer zeer zeer belangrijk: als je iets gefactureerd hebt, is het niet voldoende. Je moet zien dat het geld op de rekening staat. Je doet pas een goede zaak den dag dat het geld op uw rekening staat en geen dag eerder. En dat is iets dat veel mensen moeten beseffen.”
  • 23. Leereffecten 1. Oprichting 2. Financiering 3. Klanten 4. Personeel 5. Externe adviseurs 6. Eigen inzichten
  • 24. Leereffect 4 – Personeel Meer personeel? ja 16% neen 84%
  • 25. Leereffect 4 – Personeel 20 herstarters geen personeelsleden 13% 67% van 1 tot 4 personeelsleden 53% 27% van 5 tot 9 personeelsleden 27% 7% 0% van 10 tot 19 personeelsleden 0% 7% van 20 tot 49 personeelsleden 0% 0% van 50 tot 99 personeelsleden 0% Failliet bedrijf Herstart bedrijf
  • 26. Leereffect 4 – Personeel 2768 herstarters geen personeelsleden 24% 71% van 1 tot 4 personeelsleden 55% 24% van 5 tot 9 personeelsleden 11% 3% 6% van 10 tot 19 personeelsleden 2% 3% van 20 tot 49 personeelsleden 0% 1% 50 en meer personeelsleden. 0% Failliet bedrijf Herstart bedrijf
  • 27. Leereffect 4 – Personeel • Te groot risico • Onbetaalbaar • Personeel krijgt alle rechten, maar niet de plichten • Indien wel personeel: zoveel mogelijk aanwezig zijn
  • 28. Leereffecten 1. Oprichting 2. Financiering 3. Klanten 4. Personeel 5. Externe adviseurs 6. Eigen inzichten
  • 29. Leereffect 5 – Externe adviseurs Zelfde boekhouder? ja 42% neen 58%
  • 30. Leereffect 5 – Externe adviseurs “En je laten bijstaan door externe mensen, dat vooral. Ik heb dat van in ‟t begin gedaan trouwens. Je kunt niet in alles even goed zijn. Je moet weten waar je goed in bent en waar niet. Ik ken mijn sterktes goed maar mijn zwaktes even goed. ‟t Is zelfs beter van uw zwaktes te kennen en u daar te laten assisteren of zelf bij te scholen, dat kan ook hé, dan dat je alleen maar op uw sterktes focust.”
  • 31. Leereffecten 1. Oprichting 2. Financiering 3. Klanten 4. Personeel 5. Externe adviseurs 6. Eigen inzichten
  • 32. Leereffect 6 – Eigen inzichten • Bezin over de oorzaak van het faillissement • Reflecteer • Geen vertrouwen meer -> alles op papier én juridisch laten nakijken (ook voor zaken met familie) • Beperk het risico • Bereid u goed voor • Communicatie met alle stakeholders
  • 33. Leereffect 6 – Eigen inzichten • Stop op tijd! • Ken uw eigen sterktes maar vooral zwaktes • Bijscholing • Vroeger problemen inzien en hulp vragen! “Er zijn altijd externe factoren dat je eigenlijk … je kan daar wel iets mee rekening houden, maar niet alles voorzien. En ik denk dat dit juist het moeilijke is aan zelfstandig zijn hé. Dat je altijd moet kijken, en dat heb ik er waarschijnlijk uit geleerd, van: “hoe gaan we dat hier sneller oplossen?” Ik heb veel te lang mijn hoofd in het zand gestoken hé. Dat is denk ik het grootste probleem geweest. Veel te lang gewacht om hulp te vragen in feite hé.”
  • 34. Herstart – Succesvol? Zou u zo succesvol geweest zijn zoals nu, zonder dat faillissement? “Nee. Neen. Omdat ik nu heel hard op een paar basisregels gedrukt ben en daar stap ik nooit meer vanaf. Omdat de consequenties zo groot zijn. En die besef je niet als je de eerste keer ondernemer bent.”
  • 36. Herstart – Succesvol? “Gefailleerde zelfstandige ondernemers zullen met een nieuw bedrijf succesvoller zijn dan zelfstandige ondernemers die een bedrijf voor de eerste keer starten.” 59.6% 40.4% Niet akkoord Akkoord 36
  • 37. Herstart – Succesvol? MAAR… • Slechts 3% van de gefailleerden start een nieuwe onderneming (Duitsland)! Waarom ? 37
  • 39. Hinderpalen 1. Oprichting 2. Stigma 3. Financiering 4. Schulden 5. Derde partijen 6. Psychosociale factoren
  • 40. Hinderpaal 1 - Oprichting “Neen, ik ben naar de notaris gestapt en ik heb een nieuwe vennootschap opgericht. En daar zijn geen vragen gesteld, dat is zonder problemen gelukt.”
  • 41. Hinderpalen 1. Oprichting 2. Stigma 3. Financiering 4. Schulden 5. Derde partijen 6. Psychosociale factoren
  • 42. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel 2. Publieke opinie maakt geen onderscheid tussen frauduleuze en niet-frauduleuze faillissementen 3. Publicatie faillissementen
  • 43. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel “De Amerikaanse ingesteldheid is zo … en ik hoop dat dit ooit van mijn leven naar hier komt … ze zeggen: “Verdomd! Jij bent failliet geweest en je hebt geleerd uit uw fouten. Dan krijg je van mij nog een tweede kans.” Hier krijg je dat niet. Hier krijg je een stempel op uw kop en het is ermee afgelopen. En dat is voor de rest van uw leven.” “Je krijgt hier wel jouw tweede kans. Ik heb mijn tweede kans gehad omdat ik mogen herbeginnen ben. Maar je wordt geviseerd langs alle kanten. Om het half jaar staan ze daar van de opsporingsdienst van de belastingen, controle btw … ze controleren alles van a tot z. Ze bekijken u als een boeman hé.” 43
  • 44. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel “Een zelfstandig ondernemer die failliet is gegaan, is een mislukkeling en had beter niet begonnen.” 93.2% 6.8% Niet akkoord Akkoord 44
  • 45. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel “Een zelfstandig ondernemer die failliet gegaan is, had onvoldoende kennis om die zaak op te starten.” 66.9% 33.1% Niet akkoord Akkoord 45
  • 46. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel “Wanneer een zelfstandig ondernemer failliet gaat, is dit meestal te wijten aan zijn/haar eigen schuld.” 65.9% 34.1% Niet akkoord Akkoord 46
  • 47. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel “Een zelfstandig ondernemer die failliet gegaan is, sleept dit voor de rest van zijn/haar leven mee.” 74.7% 25.3% Niet akkoord Akkoord 47
  • 48. Hinderpaal 2 - Stigma “Ik ben steeds op mijn hoede voor een zelfstandig ondernemer die ooit failliet is gegaan.” 69.0% 31.0% Niet akkoord Akkoord 48
  • 49. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel • Zwijgen over faillissement • Timing faillissement • Netwerk • Ondersteuning overheid 49
  • 50. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel 2. Publieke opinie maakt geen onderscheid tussen frauduleuze en niet-frauduleuze faillissementen 3. Publicatie faillissementen
  • 51. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen “Er is nergens iets van fraude, nergens iets van … Alle schulden, alle schuldenaars zijn deels vergoed geweest of volledig vergoed geweest. Dus alles is eigenlijk gesetteld. Er is niemand benadeeld. En toch krijgen wij die stempel op het voorhoofd van: „Meneer X, u bent een gefailleerde!‟. Alsof dat je de grootste crimineel bent die er in België rondloopt.” 51
  • 52. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen • Aanbeveling in het rapport “A second chance for Entrepreneurs: prevention of bankruptcy, simplification of bankruptcy procedures and support for a fresh start.” (Europese Commissie, januari 2011): Er moet een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen frauduleuze en niet- frauduleuze faillissementen. 52
  • 53. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen “Als iemand failliet gaat, zit er dikwijls een geurtje aan.” 73.6% 26.4% Niet akkoord Akkoord 53
  • 54. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen • “Hoeveel procent van alle faillissementen is volgens u “Hoeveel procent van alle frauduleus?” faillissementen is volgens u frauduleus?” 54
  • 55. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen “Hoeveel procent van alle faillissementen is volgens u frauduleus?” 55
  • 56. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen “Hoeveel procent van alle faillissementen is volgens u frauduleus?” 1 - 10% 19% 11 - 20% 22% 21 - 30% 20% 31 - 40% 14% 41 - 50% 12% 51 - 60% 5% 61 - 70% 4% 71 - 80% 3% Gemiddelde: 31% 81 - 90% 1% 91 - 100% 1% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 56
  • 57. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen Werkelijk percentage frauduleuze faillissementen 14.0% 12.0% 12.8% 12.7% 10.0% 11.2% 11.7% 10.8% 8.0% 8.6% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% Gemiddelde: 10,8% 0.0% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 57
  • 58. Hinderpaal 2 - Stigma 2. Frauduleuze faillissementen “Hoeveel procent van alle faillissementen is volgens u frauduleus?” 1 - 10% 19% 11 - 20% 22% 21 - 30% 20% 31 - 40% 14% 41 - 50% 12% 81% 51 - 60% 5% 61 - 70% 4% 71 - 80% 81 - 90% 1% 3% 23% 91 - 100% 1% 58 0% 5% 10% 15% 20% 25%
  • 59. Hinderpaal 2 - Stigma 1. Faillissement als stempel 2. Publieke opinie maakt geen onderscheid tussen frauduleuze en niet-frauduleuze faillissementen 3. Publicatie faillissementen
  • 60. Hinderpaal 2 - Stigma 3. PUBLICATIE “Alles vind je via Graydon bijvoorbeeld, maar allé … ik vind daar … Ja, mijn probleem is dat het te lang … Dat de mislukking te lang beschikbaar blijft. In het begin wel, omdat dat in het begin nog kan invloed hebben op schuldgraad of over het afbetalingscapaciteit en zo‟n zaken. Maar iemand moet op een zeker moment toch de kans krijgen om met een schone lei te beginnen. Zeker als het een gewoon economisch of normaal faillissement is geweest.” 60
  • 61. Hinderpaal 2 - Stigma 3. PUBLICATIE “Als een zelfstandig ondernemer ooit failliet is gegaan, dan moet deze informatie altijd beschikbaar blijven.” 64.3% 35.7% Niet akkoord Akkoord 61
  • 62. Hinderpaal 2 - Stigma 3. PUBLICATIE “De overheid moet de informatie over gefailleerde zelfstandig ondernemers gratis beschikbaar stellen voor iedereen.” 52.5% 47.5% Niet akkoord Akkoord 62
  • 63. Hinderpalen 1. Oprichting 2. Stigma 3. Financiering 4. Schulden 5. Derde partijen 6. Psychosociale factoren
  • 64. Hinderpaal 3 - Financiering “De reden waarom ik wel hiervoor gekozen heb, is dat ik minder moest investeren in materiaal. Dus ik moest niet gaan lenen. En ik eigenlijk alleen maar moest investeren in kennis, dus in mijn eigen opleiding, wat relatief weinig kost. Dat is wel een reden. Ik had liever in de drukkerijsector misschien voortgegaan, maar die investering is heel groot en trouwens je krijgt nooit meer geld vast. Dus je moet eigenlijk … als je je moet herpakken zit je wel in een situatie dat je heel moeilijk nog financiering of kredietwaardigheid… Uw kredietwaardigheid in België na een faillissement die ben je kwijt 64 en die krijg je eigenlijk bijna niet meer terug.”
  • 65. Hinderpalen 1. Oprichting 2. Stigma 3. Financiering 4. Schulden 5. Derde partijen 6. Psychosociale factoren
  • 66. Hinderpaal 4 - Schulden • Aanbevelingen in het rapport “A second chance for Entrepreneurs: prevention of bankruptcy, simplification of bankruptcy procedures and support for a fresh start.” (januari 2011): Kwijting van schulden is belangrijk voor tweedekansondernemerschap: binnen een periode van 3 jaar maximum moeten de schulden van een niet-frauduleuze gefailleerde kwijtgescholden zijn en dit moet een automatisch proces worden 66
  • 67. Hinderpaal 4 - Schulden “Dat is een struggle van 10 jaar geweest hé. En nu zijn we eigenlijk het laatste aan het afsluiten. Dan is alles terug eigenlijk in orde. Maar ja goed, dat is heel zwaar geweest. Dat vraagt… Als je dan gewoon … met een gewoon inkomen dat zou moeten … dat krijg je nooit meer rechtgetrokken.” 67
  • 68. Hinderpaal 4 - Schulden “Als een herstarter na enkele jaren succesvol blijkt te zijn, dan zouden de vroegere schuldeisers moeten terugbetaald worden.” 76.1% 23.9% Niet akkoord Akkoord 68
  • 69. Hinderpalen 1. Oprichting 2. Stigma 3. Financiering 4. Schulden 5. Derde partijen 6. Psychosociale factoren
  • 70. Hinderpaal 5 – Derde partijen LEVERANCIERS “Het enigste nadeel dat ik ondervonden heb is eigenlijk toen dat ik een maand of 6 terug een nieuwe leverancier wilde voor houtmateriaal. En dat ik … één die dichtbij zit … Ik zeg: Ik ga er een keer naar toe gaan. Een groten. En dat die eigenlijk … Ze hadden een offerte gemaakt komen af en ze zeggen van: “Kijk ja, we zitten wel met een probleem. We hebben een keer een dossiertje laten trekken van u en jij bent nog failliet gegaan.” En ze moesten dat allemaal weten. En ze zeggen ook van: “Kijk, wij kunnen alleen toestaan dat u contant betaalt!” 70 HUPLA!”
  • 71. Hinderpalen 1. Oprichting 2. Stigma 3. Financiering 4. Schulden 5. Derde partijen 6. Psychosociale factoren
  • 72. Hinderpaal 6 – Psychosociale factoren “Ik zal u eerlijk zeggen... de eerste 5 jaar … Thuis was ik angstig als de telefoon afging. En als ik nu een aangetekend schrijven ontvang, dan ben ik nog altijd ambetant. Ook al is het iemand met officiële papieren voor het kantoor. En we krijgen er nu veel voor ‟t kantoor. Dat zijn gewone officiële documenten. Maar als ik een aangetekend schrijven ontvang, ben ik … Dan is het altijd van: “wat nu weer?” Dat blijf je meedragen, daar geraak je niet vanaf. Allé, ikke toch niet..” 72
  • 73. Hinderpaal 6 – Psychosociale factoren • Angst • Ondersteuning familie • Afgeraden worden “Heeft u ooit al iemand afgeraden om zelfstandig ondernemer te worden?” 38.4% 40.3% 29.3% 32.1% 20.7% 19- 30 31 - 40 jaar 41 - 50 jaar 51 - 60 jaar > 60 jaar jaar 73 Leeftijdcategorie
  • 74. Algemene bedenkingen - Overheidssteun en stigma - Onwetendheid - Faillissementsprocedure - Meer onderzoek
  • 75. Algemene bedenkingen – Overheidssteun en stigma - Geen/weinig overheidssteun voor ondernemers in moeilijkheden en gefailleerden
  • 76. Ondernemers in moeilijkheden OVERHEID ALS KLANT Aanbesteding De aanbesteding is een gunningsprocedure waarop steeds een beroep kan worden gedaan en waarbij de opdracht wordt gegund op basis van één criterium, nl. de prijs. De opdracht zal m.a.w. worden gegund aan de inschrijver met de laagste offerte. Er bestaan twee types aanbesteding : de openbare en de beperkte aanbesteding. Openbare aanbesteding De openbare aanbesteding is een procedure waarop de aanbestedende overheid altijd een beroep kan doen. De opdracht wordt hierbij gegund op basis van één enkel gunningscriterium, nl. de prijs. Deze procedure omvat één enkel stadium : de aanbestedende overheid is verplicht een aankondiging bekend te maken die de uiterste ontvangstdatum voor de offertes en de modaliteiten met het oog op het bekomen van het bestek betreffende de opdracht bevat. Elke inschrijver die voldoet aan de financiële, economische en technische minimumeisen vermeld in de aankondiging, die zich niet in een toestand van uitsluiting bevindt (faillissement, fiscale achterstallen of achterstallige sociale zekerheidsbijdragen ...) en waarvan de offerte als regelmatig wordt beschouwd (omdat ze aan de vormvoorschriften voldoet, geen enkel voorbehoud bevat en tegemoetkomt aan de technische eisen, ...), moet in aanmerking worden genomen. Bron: http://www.belgium.be/nl/economie/overheidsopdrachten/soorten_procedures/aanbesteding/
  • 78. Algemene bedenkingen – Overheidssteun en stigma - Geen/weinig overheidssteun voor ondernemers in moeilijkheden en gefailleerden - Campagne overheid -> stigma fraude
  • 79. Helemaal akkoord 5.0 “Een gefailleerde zelfstandig ondernemer moet kunnen herstarten.” 4.0 3.0 2.0 1.0 Helemaal niet akkoord 79 Ingeschatte percentage frauduleuze faillissementen
  • 80. Helemaal akkoord 5.0 “Gefailleerde zelfstandige ondernemers hebben recht op een volledige werkloosheidsuitkering.” 4.0 3.0 2.0 1.0 Helemaal niet akkoord 80 Ingeschatte percentage frauduleuze faillissementen
  • 81. Helemaal akkoord 5.0 “De samenleving moet een nieuwe start voor gefailleerden ondersteunen.” 4.0 3.0 2.0 1.0 Helemaal niet akkoord 81 Ingeschatte percentage frauduleuze faillissementen
  • 82. Helemaal akkoord 5.0 “De overheid moet een fonds ter beschikking stellen om herstarters te helpen.” 4.0 3.0 2.0 1.0 Helemaal niet akkoord 82 Ingeschatte percentage frauduleuze faillissementen
  • 83. Helemaal akkoord 5.0 4.0 3.0 “Gefailleerde zelfstandige ondernemers zullen met een nieuw bedrijf succesvoller zijn dan zelfstandige ondernemers die een bedrijf voor de eerste keer starten.” 2.0 1.0 Helemaal niet akkoord 83 Ingeschatte percentage frauduleuze faillissementen
  • 84. Algemene bedenkingen - Onwetendheid - Niet weten waar ze terecht kunnen - Gevoel van kastje naar muur - Faillissementsverzekering “Kijk, wij hebben een advocaat geraadpleegd, wij hebben toch een curator gezien, we hebben een boekhouder gezien en er is geen één van die mensen die ons daar iets over gezegd heeft bijvoorbeeld. En ja … dat is misschien dan toch inderdaad wel dat: Iemand die faalt, daar wil iedereen uit de buurt blijven, toch wel denk ik.”
  • 85. Algemene bedenkingen - faillissementsprocedure - Startersloketten én stoploketten - Niet op de hoogte van afhandeling faillissement en weten ook niet waar ze terecht kunnen - Faillissement na 10j van je naam verdwijnen
  • 86. Algemene bedenkingen – meer onderzoek - Hoeveel % gefailleerden in België/Vlaanderen heeft nog ondernemerszin? - Wat hebben gefailleerden geleerd uit hun fouten? - Hoeveel succesvoller zijn herstarters dan starters in Vlaanderen? - Niet alleen gefailleerden opnemen maar ook stopzetters! - Relevant voor studenten en kandidaat- ondernemers
  • 87. Algemene bedenkingen – meer onderzoek “ Een jonge ondernemer kan zeer veel leren van een zeer oude ondernemer. Of van eentje die een keer met zijn gezicht tegen de muur is gelopen.”
  • 88. Bedankt! - Aan alle herstarters - Aan de experten - Aan de stuurgroep - Aan iedereen die de vragenlijst over beeldvorming heeft ingevuld - Aan alle instanties/personen die het onderzoek mee hebben ondersteund - …