1. Waarom een verkiezing ‘meest duurzame bibliotheek van Nederland’ ?
Omdat we het belangrijk vinden dat bibliotheken ten aanzien van duurzaamheid een
maatschappelijke verantwoordelijkheid op zich nemen.
Duurzaamheid gaat verder dan een ecologisch verantwoord gebouw, of je energie betrekken
van groene bronnen.
Duurzaamheid houdt in maatschappelijk verantwoord ondernemen, eerlijk zaken doen,
transparant zijn en ethische gedragsregels hanteren. Duurzaamheid moet leiden tot sociale
verbetering.
Waarom is duurzaamheid een thema voor bibliotheken?
Bibliotheken kampen met krimpende financiën en krimpende leden- en bezoekersaantallen en
zoeken naar hun bestaansrecht, naar nieuw beleid.
De samenleving heeft een probleem, namelijk economische recessie als gevolg van verval van
normen en waarden die hebben geleid tot uitputting van bronnen.
De actuele aandacht van de samenleving is gericht op terugkeren naar zorgzaam omgaan met
mens en dier en natuur, met de leefomgeving.
De bibliotheek kan de overheid en de burger hierbij helpen door de informatie- en
educatiefunctie actief in te zetten en kennis te verzamelen en door te geven over verantwoord
leven en ondernemen. Zo krijgt de samenleving een positieve impuls dat ten goede komt aan
iedere burger. Dat is het principe van duurzaam leren.
Als de bibliotheek ook nog het eigen organisatiebeleid structureel inricht volgens
duurzaamheidsbeginselen - dus door het beleid en gedrag transparant te maken en door een
duurzame, sociaal verantwoorde ondernemer te zijn in de omgang met de medewerkers,
klanten, partners en stakeholders - draagt ze de gewenste maatschappelijke
verantwoordelijkheid.
Met deze insteek wordt de bibliotheek weer een actueel informatiecentrum. Staat ze midden in
de maatschappelijke ontwikkelingen en draagt ze er op positieve manier aan bij. Verschaft ze
relevante kennis aan burgers. Wordt ze een inspirerende en betrouwbare partner in
samenwerkingen.
Kortom, toon een relevante instelling te zijn! Maak het tot je imago! Zet stevige Communicatie
& PR in, opdat iedereen er kennis van neemt! Het aantrekken van de bezoekers- en
lidmaatschapscijfers lijkt dan een logisch gevolg.
De focus van de jury is dus gericht op kennisverbreding over duurzaamheid (wat doet de
bibliotheek vanuit de informatiefunctie aan dit thema?) en op duurzaam ondernemen. Tegen
deze achtergrond heeft de jury drie bibliotheken genomineerd als ‘meest duurzame bibliotheek
van Nederland 2012’. In alfabetische volgorde zijn dat Bibliotheek Dommeldal, Bibliotheek
Groningen en Bibliotheek Kennemerwaard.
De jury, bestaande uit Frank Meijer (deskundige op het gebied van duurzaamheid van Royal
Haskoning DHV), Eimer Wieldraaijer (hoofdredacteur Bibliotheekblad), Patricia de Ryck
(freelance journaliste Bibliotheekblad) en ik waren het unaniem eens. Deze drie bibliotheken
zijn boven de branche uitgestegen wat duurzaamheid betreft.
Bij het beoordelen van de bibliotheken heeft de jury verschillende zaken onder de loep
genomen. Hebben zij relevante duurzaamheidsdoelen gesteld? Zetten ze hun kennis in bij
lokale en regionale duurzaamheidskwesties? Maken ze slim gebruik van hun netwerk? Zorgen
zij voor de verbinding van mensen met kennis? En trekken ze met dit onderwerp ook extra
bezoekers naar de bibliotheek? Bij de keuze voor de genomineerden, is de huisvestiging van
bibliotheken - waar in het geval van nieuwbouw vaak duurzame keuzes zijn gemaakt - buiten
beschouwing gelaten.
Een voorbeeld: het gaat ons niet om het zomaar plaatsen van zonnepanelen op het dak. Dat
doe je als je heel veel energie verbruikt, als er lokaal beleid is gericht op duurzame energie of
als er bijvoorbeeld een zonnepanelenfabrikant in de regio actief is. Plaats niet alleen panelen,
meest duurzame bibliotheek 2012 prijsuitreiking jury 24 oktober 2012/1

2. maar maak het ook toegankelijk voor je bezoekers. Ga met hen het dak op, laat zien hoe het
werkt, waar de opgeslagen energie blijft. Kortom deel kennis over dit onderwerp.
Duurzaamheid zou in alle bibliotheken een thema moeten zijn dat op de beleids-agenda staat.
Je kunt je maatschappelijke rol hiermee vergroten. Als de gemeente waarin je actief bent dit
thema hoog in het vaandel heeft, kun je als bibliotheek niet anders dan hier in mee gaan. Op
die manier laat je ook aan de beleidsmakers zien dat je meedenkt, en een bijdrage levert aan
een duurzame leefomgeving.
De genomineerden hebben al goede stappen gezet naar een duurzame toekomst.
Op de derde plaats is geëindigd: Dommeldal
Bibliotheek Dommeldal organiseerde in november 2011 de Maand van de duurzaamheid. Er is
goed gebruik gemaakt van het netwerk van de bibliotheek, waardoor alle activiteiten een
sterke lokale binding hadden. De jury vindt het jammer dat het om een op zichzelf staande
activiteit gaat. Het is goed om te zien dat de Maand wel voor meer bewustzijn heeft gezorgd.
We hopen dan ook dat Dommeldal duurzaamheid opneemt in het toekomstige beleid van de
bibliotheek.
Op de tweede plaats is geëindigd: Kennemerwaard
Bibliotheek Kennemerwaard heeft in een aantal vestigingen een Groen Informatie Punt en is
betrokken bij het digitale Natuur- en Milieueducatie centrum van de gemeente Heerhugowaard
en andere partners. De medewerkers zijn enthousiast en er wordt veel samengewerkt met
relevante partijen uit de regio. De activiteiten worden voor een brede doelgroep
georganiseerd, waardoor veel gebruikers worden bereikt. Toch vindt de jury de benadering wat
smal, het draait vooral om natuur- en milieu, maar op het gebied van duurzaamheid is nog zo
veel meer mogelijk. Het begin is goed, trek dit breder en er ontstaat een duurzame
organisatie.
De meest duurzame bibliotheek 2012 is: Groningen
Bibliotheek Groningen heeft een landelijke digitale etalage op het gebied van duurzaamheid.
Daarnaast maakt de bieb onderdeel uit van Forumduurzaam, waarin diverse lokale organisaties
samenwerken. De jury is verheugd om te zien dat duurzaamheid echt een plek heeft binnen de
bibliotheekorganisatie, men kent zelfs een domeinspecialist duurzaamheid. Dit geeft aan dat
dit niet zomaar een thema binnen de bieb is. De bibliotheek verzorgt informatie over
allerhande duurzame onderwerpen en geeft daarbij de consumenten advies bij het maken van
duurzame keuzes. Door deze benadering van duurzaamheid, wordt ook een bijdrage geleverd
aan de eigen profilering. Niet alleen het aantal uitleningen met betrekking tot dit thema is flink
gestegen, ook weten steeds meer bezoekers hun weg te vinden naar deze bieb. Voor de jury
steekt deze bibliotheek er met kop en schouders bovenuit.
Proficiat voor de drie meest duurzame bibliotheken van Nederland 2012!
Marion Mertens,
directeur Bibliotheek Venlo en voorzitter van de jury ‘verkiezing meest duurzame bibliotheek
van Nederland 2012’.
meest duurzame bibliotheek 2012 prijsuitreiking jury 24 oktober 2012/2