2. Гадаадын түншүүдтэй
харилцах ёс зүй-1

3. • Гадаад түншүүд гэж юу вэ?
• Гадаад орчны соёл
• Гадаад харилцаа

4. Гадаадын түншүүдтэй харилцахын тулд
дараах орчнуудыг судлах нь зайлшгүй
шаардлагатай. Үүнд:
1. Соѐлын орчин
2. Эдийн засгийн орчин
3. Улс төрийн орчин
4. Хүн ам зүйн орчин

5. Аливаа улс орны дагаж мөрддөг ѐс
заншил, итгэл үнэмжил, үнэт зүйлс
мэдлэг зэргийг соѐлд багтааж
үздэг.Орон бүр өөрийн гэсэн соѐлтой
байдаг. Орон бүрийн соѐлын үнэт
зүйлсээс нь хамаараад дараах
зүйлсийг ашиглаж болно. Үүнд:

6. • Үндэсний зах зээлээс олон улсын зах
зээлд шилжихдээ янз бүрийн улс орны
худалдан авагчийн сэтгэл зүй, соѐлын
орчныг харгалзах хэрэгтэй болдог.
• Дэлхийн зарим улс орны ажлын байранд
хүйсийн ялгааг маш их заасан байдаг.
• Олон улсын зах зээл дээр цаг хугацаа гэх
үзүүлэлтэнд маш өндөр шаардлагыг
тавьдаг.
• Орон бүрт бизнес эрхлэх менежментийн
тодорхой, ялгаатай ойлголтууд таарадаж
байдаг.
• Орон бүрт бизнесийн шинж чанарын
ялгаа байдаг.

7. Ямар нэгэн улс оронд үйл ажиллагаа явуулахад эдийн
засгийн нөлөө маш чухал. Орлогын төвшин, эдийн
засгийн өсөлт,, инфляцийг төвшин, төлбөрийн баланси
зэрэг нь олон улсын зах зээл дээрх борлуулалт, ашиг
бизнесийн үйл ажиллагаанд хүчтэй нөлөөлдөг. Хүн
амын 70-75% нь буурай хөгжилтэй оронд, амьдардаг ба
эдгээр оронд олон улсын бизнесийн 25% ноогдож
байдаг. Сүүлийн үед буурай хөгжилтэй орнуудад шууд
хөрөнгө оруулалтын асуудал эрчимтэй хөгжиж байна.
Шууд хөрөнгө оруулалт нь хүмүүст зөвхөн мөнгөний
хуваарилалт маягаар ойлгогддог боловч түүнтэй хамт
удирдлага, маркетингийн ур чадвар, технологи, нөөцийн
урсгал зэрэг орж ирдэг.

8. Олон улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа
явуулж буй компаниудын хувьд улс
төрийн орчинг 2 хэсэгт хуваан авч
үздэг. Үүнд:
1. Тухайн орны засгийн газрын төрх
байдал
2. Улс төрийн рискийн ойлголт

9. Олон улсад бизнес эрхлэгч хэн бүрийн
хувьд тухайн улсын ард иргэдийн нас
хүйс, албан тушаалын ойлголтыг
харгалзан үзэх нь зүйтэй.

10. Хойд Америкт шийдвэрийг аль болох
түргэн хугацаанд гаргах ѐстой гэж боддог
бол Грек болон Латин Америкийн улс
оронд удаан ярилцсаны үр дүнд
шийдвэрээ удаан хугацаанд гаргах ѐстой
гэж үздэг. Япон Хятадад хамт олноороо
ярилцан, эцсийн шийдвэрээ хамтран
гаргадаг. Хэрэв хэлэлцээрийн үйл
ажиллагаа хоромхон зуурт хөдөлмөр
зарцуулалт багатай явагдсан бол
Япончууд үүнийг хангалтгүй хэмээн
тооцож сэтгэл дундуур үлддэг.

11. Үндэстний онцлог нь тэдний амьдарч
төлөвшсөн нийгмийн хэв шинжээс
шалтгаална. Дэлхийн улс орнуудын хэв
шинжийг дараах байдалтай ангилна.
• Тодорхой хүнийг голчлон үнэлдэг нийгэм
• Бүлэг хамт олноор нь баримжаалсан
нийгэм
• Өөрсдийн бүхнээ гэх үзэл бүхий нийгэм
• Хэрэгцээт чөлөөт нийгэм

12. Орчин үед 4-н хэв шинжийг холилдон
хэвшүүлсэн нийгэм ажиглагдаж байна. Олон
улсын орчин ажилладаг бизнес эрхлэгчдийн
ажлын нэг чиглэл нь ажлын шаардлагаар
гадаадын янз бүрийн хүмүүстэй харьцах
явдал байдаг. Өөрийн орны нөхцөл байдлыг
таниулж сайтар ойлгуулах, харилцаанд
хэрэгжих тодорхой асуудлуудыг
дэмжих, өөрийн улсын эрх ашгийг хөндсөн
асуудал болон сонирхлыг татсан асуудлаар
мэдээлэл олж авах, гэрээ хэлэлцээр явуулах
шаардлага гардаг.

13. Харилцаанд хэрэглэх янз бүрийн загварууд
нь улс үндэстний онцлог соѐл, зан
заншил уламжлал, нийгмийн байдал гэх
мэттэй холбоотойгоор улс орон бүр янз
бүрээр хэрэглэгддэг.Бизнесийн
харилцаанд оролцогч хэн бүрийн хувьд
харилцааны дэг жаяг, хэм хэмжээг
судлахын зэрэгцээ үндэстний сэтгэл зүйн
онцлогийг зайлшгүй мэдэх хэрэгтэй.

14. АНУ нь дэлхийн хамгийн хүчирхэг эдийн
засагтай улс бөгөөд аж үйлдвэрийн
бүтээгдэхүүн, хүнсний үйлдвэрлэл,
бусдад туслалцаа үзүүлэх талаараа
дэлхийд тэргүүлдэг. АНУ
бизнесмэнүүд дэлхийд хамгийн ажил
хэрэгч хатуу хүмүүс байдаг бөгөөд
тэдэнтэй харьцахад хамгийн хялбар
байдаг.

15. • Тэд анхнаасаа албан биш байдлаар харьцаж
эхлэдэг
• Тэд гэнэн хүн шиг харагддаг хэдий ч онцгой
найрсагаар хандаж, сэтгэлээ шууд л илэрхийлдэг
• Тэд эрсдэлээс айдаггүй, гэхдээ баримтлах
тодорхой төлөвлөгөө боловсруулдаг
• Тэд хэлэлцээрийн үед цагийг сунгах дургүй
бөгөөд шийдвэрээ түргэн хугацаанд гаргадаг
• Тэд шаргуун байнга шийдэл илэрхийлдэг
• Тэд тууштай бөгөөд санал нийлэхгүй бол шууд
хэлдэг
Эцэст Америкчуудтай гэрээ хийхдээ АНУ орныг
сайн мэддэг хүнийг дагуулах нь зүйтэй

16. Францчуудтай харьцахдаа сайн үр дүнд
хүрэхийн тулд тэдний ажил хэрэгт
хандах хандлага болон сэтгэл зүйг
судлах хэрэгтэй. Тэд ямарваа нэг
зүйлд жинхэнэ франц маягаар ханддаг
нь дараах зүйлсээр ажиглагдана.
Үүнд:

17. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Тэд уулзалтанд ирэхдээ албан ѐсны хувцасладаг
Тэд хүнтэй харьцахдаа овгоор дуудаж зиндаагаар суудаг
Хэлэлцээрийг албан ѐсны болон эелдэг байдлаар явуулдаг
Тэд хэлэлцээрийн эхэнд санал тавьдаггүй ч сайн
боловсруулсан санааг хэлэлцээрийн дунд хэлдэг
Тэд сэтгэх хурдаараа бахархадаг ч шийдвэр гаргахдаа
яардаггүй
Тэд сонирхолтой ярианд дуртай, үүнд цагаа үрэхээс
татгалздаггүй
Тэд хэлэлцээрт ирэхээсээ өмнө сайн мэдээлэгчтэй байдаг
Тэд маргах дургүй , өөртөө итгэлтэй , ихэнхи тохиолдолд олон
улсын хэлэлцээрт эвгүй байдалд ордог
Бусад оролцогч нарт бууж өгөх тэд дургүй
Тэдний зорилго нь урт хугацааны бөгөөд хувийн харилцааг
тогтоохыг хүсдэг

18. • Германы ажил хэрэгч хүмүүсийн хамгийн
гол чанар нь цагийг маш их барьдаг
бөгөөд ямар нэг эхэлсэн ажлаа дуусгаж
байж дараагийн ажилд шилжин ордог.
Тэд яриа хэлэлцээрийн үед шулуун
шударга байж өөрийнхөө зөвшөөрөхгүй
байгаа зүйлээ шууд хэлж чаддаг .
Германчууд дээд удирдлагынхантайгаа
маш хүндэтгэлтэй ханддаг. Тэд өөртөө
болон өөрийн эд юманд маш хайр гамтай
ханддаг.

19. • Тэд маш сахилга баттай бөгөөд уулзалтанд
ирэхдээ маш сайхан хувцасладаг
• Тэд хэлэлцээрийн явцад удирдлагын шат
дараалсан хэлбэрийг дагаж мөрддөг
• Тэд өөрсдийнхөө үнэн гэдгийг батлахын тулд
хэцүү нэр томьѐо зэргийг өргөнөөр ашигладаг
• Тэд ажил хэргийн болоод хувийн асуудлын
талаар аль болох сайн мэдээллийг хүсдэг
• Тэд бүлгээр ажиллахыг хүсдэг
• Тэд ирээдүйд аливаа санал зөрөлдөөнд
хүрэхгүйн тулд асуудлыг нарийвчлан авч үздэг.
Иймээс тэдэнтэй ажиллахын тулд тэвчээр
хэрэгтэй

20. • Тэд яаруулахад дургүй
• Хүмүүстэй харьцахдаа овог цол
зэргээр дуудаж харьцдаг
• Ажил хэргийн үед тоглоом
шоглоомонд тэд дургүй
• Тэд Герман хүн бол шударга итгэлтэй
нууцлаг гэдэгт итгэдэг
• Хэлэн авьяастай

21. • Тэд маш ухаалаг ард түмэн юм. Тэд
гэр бүл , амралт, хүсэл
мөрөөдөл, итгэл найдвар сэтгэл
гонсойлогосон зүйлийн талаар
бусалтай хуваалцах дуртай.
Италичууд зан аашийн хувьд
дээрэнгүй ааштай хүмүүс биш бөгөөд
уран үгтэй, уян хатан, түргэн
зантай, сэтгэлийн
хөөрөлтэй, өөрсдийгөө бусдаас илүү

22. • Орос хүмүүс нь хамт олонсог, сайхан
сэтгэлтэй, хүнлэг хүмүүс, өндөр
халамжтай, тэсвэр тэвчээртэй хүмүүс
байдаг.

23. • Дорд үзэж болохгүй
• Анхаарал санаа тавьж, хатуу чангаар өөрийнхөө
өгөөмөр байдлыг илэрхийлэх хэрэгтэй
• Биеэ даасан хүн гэдгээ харуулах
• Орос хүмүүс дундаас нэгийг нь онцгоойлох хэрэггүй
бөгөөд тэд хэн нэгнийхээ амжилтанд атаархдаг
• Дайны тухай яриан ихээхэн эмзэг ханддаг
• Ахмад настнаа маш их хүндэлдэг
• Хувийн зорилгоо ажил хэргээс илүү өндөрт тавьдаг
• Орос хүмүүсийн хувьд шийдвэр гаргах үйл явц нь
олонхийн саналаар шийдвэрлэдэг

24. Арабын орнууд нь ертөнцийг үзэх
үзлийн хувьд зөрүү ойлголттой
, зохион байгуулалтын хувьд асар их
ялгаа бүхий ертөнцөд амьдардаг.

25. • Баруууны орнуудад улсаас тусгаарлагдсан
байдаг бол исламын ихэнхи орнуудад шашин
нь нийгмийн амьдрал, улс төрд ихээхэн
нөлөөлнө.
• Баруунд нийгмийн нэгж нь хувь хүн байдаг
бол арабад гэр бүл гэж тооцдог
• Баруунд хүний эрх мэдлийг амжилтаар нь
тооцдог байхад арабын ертөнцөд аль анги
давхрагад байгаагаар нь тооцдог
• Баруун орнууд үнэн баримттай зүйлд дуртэй
бол арабчуудын хувьд өөрсдийн нэр хүндийг
унагаахгүй л бол бүх зүйлийг хийдэг

26. • Баруунд нийгмийн байгууллага
тогтолцоонд итгэдэг бол арабчууд
бурхнаас заяасан манлайлагчид итгэдэг
• Баруунд хүмүүс ажил хэрэг явуулахад
ихэвчлэн албан ѐсны харилцаа
ашигладаг бол арабчууд хувийн холбоог
эрхэмлэдэг
• Барууны орныг бодвлд арабын орнууд
илүү зочломтгой, ѐс заншилтай
• Арабчууд гахайн мах архи хориотой

27. • Тэд яриандаа бид гэж төлөөний үг хэлэхээс би
гэсэн үг хэзээ ч хэрэглэдэггүй
• Япончууд хэлэлцээр хийхдээ янз бүрийн
мэргэжлийн хүмүүсээс бүрдсэн багаар оролцдог
• Тэд шийдвэрээ гаргахдаа зөвшилцдөг бөгөөд
хэзээч хувийн саналаа илэрхийлдэггүй
• Даашид үл ойлголцол гаргахгүйн тулд нэг
мэдээлэлээ дахин дахин судлахад бэлэн байдаг
• Хэлэлцээр хийж байхдаа их соѐлтой
• Нөгөө тал бүдүүлэг зан гаргах тохиолдолд
хэлэлцээрийг тасланх зогсоох чадвартай
• Хэлэлцээрийн үед хувийн сэтгэл хөдлөлөө
гаргадаггүй нуудаг

28. •
•
•
•
•
•
•
Уулзалтан дээр ажил хэрэгч хувцаслахыг хичээдэг
Бүлгийн ахмад хүндээ байнга халамж тавьдаг
Бодит шийдвэр уулзалтан дээр шийдвэрлэгдэхгүй
Уулзалтаа маш удаан бөгөөд тайван явуулдаг
Би гэсэн төлөөний үг хэрэглэдэггүй
Уулзалтанд цаг сайн барьдаг
Яриаг маш сайн сонсож, ярилцагчаа хүндэтгэн,
өөрийгөө магтахыг хүсдэггүй
• Хоолны үед янз бүрийн дуу чимээ гаргах, шал руу
шүлсээ хаях, тамхи татах зэрэг үйлдэл гайхах хэрэггүй