kamu spotu nedir? nasıl olmalıdır? Türkiye ve dünyadan kamu spotu örnekleri , sosyal reklam ve kamu spotu farkı

1. *

2. *Kamu Spotu; halkın yararını, toplumun huzur ve
refahını gözeten reklamlar bütünüdür.
*Kamu spotu reklamları devlet tarafından
düzenlenmekte olup, devlet ve özel kanallar
vasıtasıyla halka aktarılmaktadır.
*Kamu Spotu Reklamlarının Genel Konuları ; Alkol,
Sigara, Trafik Kazaları, Engelli Vatandaşların
yaşamının kolaylaştırılması, Kaçakçılık, Terör
olayları vb. vakalarda halkı uyarmak, ve
bilinçlendirmektir.
*

3. *Kamu spotunun diğer reklamlardan farkı; RTÜK
tarafından reklam sürelerin içerisinde
sayılmayan ve tamamen ücretsiz olarak
yayınlanmasıdır.
*Kamu spotu, 15/2/2011 tarihli ve 6112 sayılı
Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın
Hizmetleri Hakkında Kanun ile yasal çerçeveye
oturtulmuştur.
*RTÜK, 8 Ağustos 2012’de bir ‘Kamu Spotları
Yönergesi’ yayınlamıştır.

4. * Kamu spotları, ancak toplumu ilgilendiren ve yayınlanmasında kamu
yararı bulunan olay ve gelişmelere ilişkin konularda hazırlanır.
Başvuru yapan kuruluşlar, hazırladıkları spotlarda belirtilen konu
dışında sadece kendi faaliyetlerinin tanıtımını yapamaz.
* Kamu spotlarında gizli ticari iletişim de dâhil her türlü ticari
iletişime yer verilemez. Spotun hazırlanmasında katkısı olan gerçek
veya tüzel kişilerin adını, markasını, logosunu, imajını, faaliyetlerini
veya ürünlerini tanıtmak amacıyla programlara yönelik yaptığı her
türlü katkıyı içerdiği tespit edilen başvurular doğrudan reddedilir.
* Reklam bütçesi bulunan ve başka mecralarda reklam olarak
yayınlanan spotlar, kamu spotu olarak kabul edilmez.
*

5. *Gerçek kişiler adına kamu spotu başvurusu
yapılamaz.
* Kamu spotlarında siyasi parti logolarına ve
siyasi figürlere yer verilemez.(?)

6. * Kamu spotunun hazırlanmasında katkısı olan gerçek veya tüzel
kişilerin adını, markasını, logosunu, imajını faaliyetlerini veya
ürünlerini tanıtmak amacıyla hiçbir girişimde bulunamaz.
* Kamu spotları tamamen ürüne veya mesaj verilmek istenen olaya
*
yöneliktir.
* Kamu spotları film veya ses halinde 45 saniyeyi, alt bant şeklinde ise
10 saniyeyi geçemez.
* Kamu spotları tüm ulusal ve yerel kanallarda gösterilebilir.
Gösterimlerine kanallar karar verir.
* Ücretsiz olarak yayınlanır.

7. * Kamu spotu sadece devlet tarafından hazırlanmaz , devletin kamunun
yararını gördüğü STK’ların yaptıkları projeleri yayınlaması yoluyla da
oluşur.
* Spotlar ilgili bakanlıklarca incelenir. Örneğin su tasarrufu ile ilgili bir kamu
spotu Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na onaya giderken, obezite ile
mücadele konulu kamu spotu ise onaya Sağlık Bakanlığı’na gitmektedir.
* Bu bakanlıklar kendisine iletilen örnek kamu spotlarını herhangi bir öncelik
sırası belirlemeksizin değerlendirir. Daha sonra ise Sağlık Bakanlığının
spotlarının RTÜK’e gönderilmesinin ardından uzmanlar bunların
yayınlanmasının mevzuat açısından bir sorun teşkil edip etmeyeceğini
inceler. Eğer herhangi bir sorun yoksa Üst Kurul’a arz edilir. Üst Kurul,
bunu değerlendirir ve yayın kuruluşlarına tavsiye edilmesinin uygun olup
olmadığına karar verir.

8. * Kamu spotu uygulaması, STK’ların dikkat çekmek istediği
konularda farkındalık yaratma ve iletişim çalışmalarında
kullanabilecek etkili araçlardan biridir.
* Çevre, eğitim, sağlık, kadın hakları, fiziksel ve zihinsel
engelliler gibi çeşitli alanlarda çalışan STK’lar proje ve
kampanyalarını daha geniş kitlelere duyurarak farkındalık
yaratma ve kaynak geliştirme çalışmaları kapsamında kamu
spotu başvuruları yapmaktadır.
* Duyuru ve tanıtımlarını televizyon ve radyo kanallarında
reklam olarak yayınlamak için yeterli kaynaklara sahip
olmayan birçok kuruluş kamu spotu başvurusunda bulunur.
*

9. *http://www.dailymotion.com/video/xacl64_los
ev-reklam-filmi-uyumadan-once-el_lifestyle
*

10. *Başbakanlık, bakanlıklar ve bakanlıklara bağlı genel
müdürlükler son iki yıldır projelerini ve en önemli
gündem konularını kamu spotuyla ücretsiz olarak
geniş kitlelere tanıtıyorlar.
*Sağlık Bakanlığı, kamu spotlarını en iyi kullanan
bakanlıklardan. Hatta bu bakanlığın RTÜK’ten onay
alma zorunluluğu yok. Kendi özel kanunlarından
aldığı güçle yaptırdığı kamu spotlarını direkt olarak
yayıncı kuruluşlara verip, üstelik ‘primetime’da
yayınlatma hakkına sahip.
*

11. *

12. *

13. *Sosyal sorumluluk projesinde kurum belli ve amaç
farkındalık yaratmak olsa da belli bir ücret
toplanması veya yardım yapılması bekleniyor.
*Oysa kamu spotuyla davranış değişiklikleri
hedefleniyor. Bir ücret ödeme yok .
*Ortak noktaları aynı konularda yapılması. (Çevre,
sağlık, eğitim vb. )
*

14. *Son dönemdeki kamu spotlarında hükümet
propagandası yapıldığı, içeriğinin çoğulcu,
demokratik ilkelere ters düştüğü konusunda
eleştiriler var.
*Ücretsiz yayınlar oldukları için prime time
kuşağında yer alamadığı ve televizyon izleyen
kişilere ulaşmadığı genellikle sabaha karşı 02-
04 arası yayınlandığı da bir başka sorun teşkil
ediyor.
*

15. * Tiksindirici olması (sigara reklamları)
*
* Özensiz yapılması
* İlgi çekici olmaması
* Eğlenceli olmaması
* Öncelik sırasının olmaması
* Kamu spotlarının teknik ve estetik düzeyinin kötü olması.
* Çok fazla korku unsuru barındırması yönünden eleştiriliyor.

16. * Televizyon kanallarında yayınlanan kamu spotlarının çözüme değil, soruna odaklanması iletişimciler
tarafından eleştiriliyor.
* 80'lerde esprili bir dille hazırlanan bu reklamların artık gerçeği tüm açıklığıyla göstermesi de çocukların
psikolojisini olumsuz etkiliyor.
* Hepsinde insanların psikolojisini derinden etkileyecek bir örnek gösterilmesi, çözüm içinse aranması
gereken bir telefon numarası ya da bağış yapılabilecek bir hesap numarası veriliyor olması da diğer bir
eleştirilen yöndür.
* Ayrıca TRT1′in de kamu spotlarına özel bir sayfası varmış meğer. Ama buradaki videolar TRT1′de
yayınlanırken kaydedilmiş oldukları için TRT1 logolu ve bazen de kayıt kalitesi düşük olabiliyor. Kamu
spotlarının televizyon kanalı logosuz ve orjinal hâli için RTÜK’ün sayfasının takip edilmesi
gerekiyor. Ancak kamu spotları için RTÜK tarafından verilen tavsiye kararları 6 ay ile sınırlandırıldığı için
de bu sayfada maalesef 6 aydan önceki kamu spotlarına erişim sağlanamıyor, çünkü kaldırıyorlar. Tüm
bu sebeplerden dolayı kamu spotlarının tek elden yayınlandığı ve arşivlendiği bir internet sitesi
bulamamanın üzgünlüğü içerisindeyken tıpkı benim gibi başkalarının da beğendiği kamu spotlarını
paylaşıp yayabileceği bir ortam oluşturabilmek adına hepsini olmasa bile en azından beğendiklerimi
YouTube kanalıma ekleyip yayımlayabileceğimi ve arşivleyebileceğimi düşündüm. İşte size beğendiğim
ve önemli olduğunu düşündüğüm kamu spotlarından oluşturulmuş YouTube oynatma listem. Bu listeye
zaman zaman yeni kamu spotlarından beğendiklerimi de ekleyeceğim için zamanla büyüyecektir. Belki
siz de izleyip yayılması için paylaşmak istersiniz diye size de haber vermek istedim.

17. * Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun,
Resmî Gazete tarih-sayı: 03/03/2011-27963.
* Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete
tarih-sayı: 02/11/2011-28103.
* Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)
* RTÜK Kamu Spotları Yönergesi
* RTÜK Zorunlu Kamu Spotları Sayfası
* RTÜK Çeşitli Kamu Spotları Sayfası
* TRT1 Kamu Spotu Kanalı
* YouTube Kamu Spotları Oynatma Listem
* http
* ://kamilvarinca.wordpress.com/2013/04/26/kamu-spotlari/
* BEDAVA KAMU SPOTU PATLAMASI ÖZALLA İCRAATIN İÇİNDEN

18. *Topluma bir takım mesajlar vererek kitle bilincinin
yükseltilmesini sağlar.
*Örneğin; Sigara, alkol, uyuşturucu gibi maddelerin
zararlı etkileri gibi.
*Halkı uyararak davranış değişikliği yaratmayı
amaçlar.
*Toplumun belirli sorunları üzerine yoğunlaşır ve
bunu çözme amacı güder.
*

19. *Halkın, toplumdaki olaylardan haberdar
olmasını ve yardım kuruluşlarına katkıda
bulunmasını sağlar. ( Suriyeli Çocuk örneğindeki
gibi )
*Kamu spotları da bir anlamda vatandaşı “çocuk
gibi” eğiten, hizaya sokan, düşünce ve
davranışlarını şekillendiren, güden propaganda
araçları gibidir.

20. *Adına kamu spotu denmeden ilk kez 80'li
yıllarda kullanılmıştır. Özal dönemi
ve KDV’nin, toplum hayatına yeni girmesi,
KDV’nin ne olduğunu halka anlatmak ve
benimsetmek adına televizyon
skeçleri yapılmış, ünlü sanatçılar kullanılmıştır.
*Mesaj : Bir alışveriş bir fiş!.
*

21. *

22. * 80'lerin başında TRT ekranlarında iki tip: Bay Yanlış ve Doğru
Ahmet. Özellikle trafik kuralları konusunda halkı
bilgilendirmeyi amaçlamışlarıdır. "Önce sola, sonra sağa,
sonra tekrar sola" repliği ile.
* Doğru Ahmet, Gece yol kenarlarında fosforlu kıyafetlerle
gezilmesi gerektiğinden bahseder Bay Yanlış'a, "Gece,
lunapark gibi olacaksın, böyle" diyerek beyaz fosforlu
kıyafetini gösterir. Bay Yanlış'ı Erol Günaydın oynardı, Doğru
Ahmet'i ise Mesut Çakarlı. O yıllarda küçük bir çocuk olan
Çakarlı, "Yanlışsınız yine Bay Yanlış" diye başlardı sözüne hep.
TRT'nin seyirciye genel toplum kurallarını öğrettiği eğitim
amaçlı bir seriydi bu.

23. *90'lı yıllarda "Çevremizden sorumluyuz,
birbirimizi uyarmalıyız." serisi televizyonda yer
almıştır. Üstün Asutay, Zehra Alptürk gibi
oyuncular, yerlere çöp atılması, bankların
bıçakla kazınması ya da alkollü araç
kullanılması gibi konularda uyarılarda
bulunmuşlardır. Ancak içinde hiçbir esprinin
olmadığı, izleyiciye doğrudan mesaj veren
reklamlardır bunlar.

24. * 90’lı yıllarla birlikte başlayan bu eğitici programlar, bugün
kamu spotu olarak karşımızda. Devlet tarafından hazırlanan
bu "eğitici programlar"ı incelediğimizde, önceden daha çok
görgü ve genel toplum kurallarının konu alındığını, bugünse
sağlık, güvenlik gibi konulara yoğunlaşıldığını görüyoruz.
* Zamanla daha ciddi reklamların yapıldığı ve mesajın
doğrudan verildiği de bir diğer fark. İlk yıllarda esprilerin
arasına serpiştirilen uyarılar, artık direkt söyleniyor. Bugünkü
"Sigara pişmanlıktır" serisinde, Lösev’in kamu spotlarında ya
da ürün güvenliğini konu alan kamu spotlarında olduğu gibi.
*

25. * Psikologlara göre; bir yetişkinin psikolojisini bile derinden
etkileyen bu reklamların, çocuk kanallarında kesinlikle
yayınlanmamalı. Çünkü çocuklar soyut düşünceye sahip değil,
her gördüğünü gerçek olarak algılıyor ve en önemlisi
fazlasıyla içselleştiriyor. Yani izledikleri kötü bir şeyi kendi ya
da anne-babalarının başlarına gelecekmiş gibi algılıyorlar.
Özdeşim kurdukları için kaygı ve korku ortaya çıkıyor. Bu
nedenle çocuklara bu tarz konularda erken ve fazla
bilinçlendirme uygun değil. Örneğin sigaranın zararlı
olduğunu söylemek doğru bir bilinçlendirme. Ama bunun
ayrıntılarını vermek doğru değil. Bu tarz reklamlar
yapılacaksa çocuk kanallarında yayınlanmamasının yanı sıra
diğer kanallarda da çocukların izlemeyeceği saatlerde yer
almalı.
*

26. * Bir kamu spotu, ona ayrılmış sürede,
mesajını DİRİ ve DURU aktarabilmek için bazı başarı
kriterleri barındırmak zorundadır.
*
1- Mesajı net, basit, sade olmalı. Spotun tamamında toplum
algısına sunulacak mesaj sayısı 3'ü geçmemeli.
2-Eğlenceli olmalı. Bu sayede tekrarında ilgi kaybolmayacak
ve mesajların zihnimize kazınması sağlanmış olacak.
3-Mesela konu enerji verimliliği ise, bunun FAYDA yönü,
mutlaka vurgulanmalı.
Tıpkı KDV spotlarının vergi iadesiyle desteklenmesi gibi,
kamu spotundaki mesajla birlikte sağlanacak fayda ya
destekleyici projeler ile var edilmeli veya ön
plana çıkarılmalı.
*

27. *
*TAYLAND KAMU SPOTU

28. * Sosyal reklam nedir?
Sosyal reklam, ticari reklamın ideolojik olarak tam tersidir.
Ama estetik anlamda aynı arayıştadır. İkisi de ele aldığı
konuyu çekici ve estetik bir şekilde toplumun dikkatine
sunma çabasındadır.
* Ticari reklam dünyanın daha fazla tüketilmesini, sosyal
reklam dünyanın "çok dikkatli" tüketilmesini öneriyor.
* Sosyal reklam dikkati engellilere, şizofreni hastalarına,
sokakta yaşayan çocuklara, yaşlılara, Alzheimer hastalarına,
kimsesizlere, fakirlere, denizin, suların ve toprağın
kirlenmesine, doğadaki tahribata çekmeye ve bir şeyler
yapmaya çalışıyor.
*

29. *Sosyal sorumluluk açısından kitle bilincinin
yükseltilmesinde en işlevsel etkileşimin
sağlanmasına çalışıyor.
*Reklamla tanıtılmak istenen ticari bir ürün
olmayıp kültürel içselleştirme, bu alanda
konulaştırılarak bireylerin dikkat alanına
sokulmak istenen mesajlar, sosyal reklam
aracılığıyla iletiliyor.
*

30. * Sosyal reklamlar toplumun genel yapısında ortaya çıkan
sorunları ya da toplumun karşı karşıya olduğu kaldığı
tehlikeleri konu edinir.
* Toplum sağlığı, çevre kirliliği, trafik eğitimi gibi genel
başlıklar altında toplayabileceğimiz konularda sosyal reklam
çalışmaları yapılmaktadır. Buna örnek olarak AIDS ile
mücadele verilebilir. AIDS herkesi tehdit eden bir hastalıktır.
* Bir sosyal reklamın ardında gizli veya açık kişisel veya
kurumsal bir çıkar ve propaganda olmaması sosyal reklamdan
umulan kamu yararı için çok önemlidir.

31. *

32. *Sosyal reklamın işlevini ve etkisini gösteren 12 Dev
Adam Avrupa Basketbol Şampiyonası için
hazırlanan film şu ana kadar yapılan en iyi sosyal
reklam olarak anılıyor. 2001 yılının Ağustos ayında
ülkemizde gerçekleştirilen bu spor etkinliğine davet
mesajı veren reklam aynı zamanda milli duygulara
vurgu yapıyor, ekonomik kriz ortamından bunalan
insanları tek bir amaç etrafında toplanmaya
çağırıyordu. Bu reklamın işlevi; Milli Basketbol
takımının başarısından, basketbola artan ilgiden
çok 12 Dev Adam’la simgelenen ortak bir gücün
yaratılması olarak nitelendirebiliriz.

33. * Farkları kamu kuruluşu seçiyor, onaylıyor ve kamu kuruluşları
tarafından çekilebiliyor. Yayınlanması devlet izniyle
sağlanıyor.
* Hemen hemen ücretsiz denilebilecek bir fiyatla yayın sağlıyor
kamu spotları, sosyal reklamlar ise özel kuruşlar tarafından
çekiliyor.
* Sosyal reklamlar bir reklam gibi fakat amaçları sosyal
olgulara dikkat çekmek.
* İkisinde de bir ticari kazanç yok.
*

34. * DORinsight tarafından gerçekleştirilen “Kamu Spotu Araştırması” nda;
* 8-13 Mart 2013 tarihleri arasında online olarak yapılan araştırmaya; 70
ilden, 18 yaş ve üzeri 1124 kişi katıldı.
* Katılımcıların neredeyse tamamı TV’de kamu spotuna rastladığını
belirtirken, radyoda rastladığını belirtenler yarı yarıya azdı.
* Araştırmaya katılan kişilerin %98’i TV’de kamu spotuna denk geldiğini
belirtiyor. Radyoda en az bir kez dinlediğini belirtenlerin oranı ise %53.
* Radyoda dinlediğini belirten kişiler içinde 18-24 yaş arası genç kitlenin
ağırlığı dikkat çekiyor.
*

35. * “Alo 171 Sigarayı Bırakma Hattı”, televizyon’da izlenenler
arasında açık arayla en çok aklında kalan kamu spotu olmuş.
* TV kanallarının yayınladıkları arasında akla gelen ilk kamu spotu
%63 ile “Alo 171 Sağlık Bakanlığı Sigarayı Bırakma Hattı”.
* Bunu %5 ile “Obeziteyle Mücadele” kamu spotu takip ediyor.
“Vücut kitle endeksi”, “Kadına Şiddet”, “KOAH” ve “Trafik
Kazaları” ile ilgili kamu spotlarının spontane olarak bilinirliği ise
%2 seviyesinde.
* “Alo 171 Sigarayı Bırakma Hattı” radyoda da uzak ara zirvede

36. * Araştırmaya göre, kamu spotlarını radyoda en az bir kez
dinlediğini belirten kitle içinde ilk akla gelen kamu spotu
%55 ile “Alo 171 Sağlık Bakanlığı Sigarayı Bırakma Hattı”.
Bunu %5 ile “KOAH” ve %4 ile “Obeziteyle Mücadele”
kamu spotları takip ediyor. Trafik Kazaları ile ilgili kamu
spotu %3’lik bir hatırlanma oranına sahip.
* Kadına Şiddet ve Sağlıklı Yaşam kamu spotlarının radyo
kanallarından bilinirliği ise %2 seviyesinde.
* “Alo 171 Sağlık Bakanlığı Sigarayı Bırakma Hattı”’nın
bilinirliği erkekler arasında %60 seviyesine kadar çıkıyor.

37. * “Obeziteyle Mücadele” kamu spotunun 18-24 yaş arası gençler, “Trafik
Kazaları” kamu spotunun ise 25-34 yaş arası kitle tarafından daha çok
hatırlanması ise bir başka dikkat çeken ayrıntı.
* Katılımcıların %84’ü kamu spotlarının faydasına inanıyor .
* Görüşülen kişilerin %84’ü kamu spotlarındaki bilgilerin faydalı olduğuna
inanıyor.
* Yalnızca %3’lük bir kitle kamu spotlarını “Faydasız” olarak niteliyor.
* Ayrıca kamu spotlarında anlatılan bilgiler de katılımcıları tatmin eder
düzeyde (%77).