1. AHLI KUMPULAN SOKONGAN
PENYUSUAN SUSU IB ( AK )
U SI
UN T LA SIHOSPI L KUN K 20 1 0
I KTA TA A

2. ISI KANDUNGAN
1.POLISI (WHO DAN HOSPI TAL KUNAK)
2.KEBAI KAN SUSU I BU
3.BAGAI MANA AI R SUSU DI HASI LKAN
4.POSI SI DAN LEKAPAN YANG BETUL
5.CARA MEMERAH, MENYI MPAN DAN MEMBERI
6.PENYUSUAN BAGI I BU-I BU YANG BEKERJ A
7.MASALAH YANG SERI NG DI HADAPI SEMASA

3. 1
POLISI
PENYUSUAN SUSU IBU
☺ KEBANGSAAN
☺ WHO
☺ HOSPI TAL KUNAK

4. POLISI KEBANGSAAN
PENYUSUAN SUSU IBU
MALAYSIA
SEMUA IBU DIGALAKKAN
MENYUSUI ANAKNYA DENGAN
SUSU IBU SAHAJA
DARI LAHIR SEHINGGA
BERUMUR 6 BULAN DAN
MENERUSKANNYA SEHINGGA
BERUMUR 2 TAHUN.
MAKANAN PELENGKAP
PERLU DIMULAKAN
SEMASA ANAK
BERUMUR 6 BULAN
Ini bermakna dari lahir hingga enam bulan
bayi ;
- Di beri susu ibu sahaja
- Tidak perlu air atau susu tambahan

5. 10 LANGKAH
PENYUSUAN SUSU IBU YANG BERJAYA
1. Mempunyai Polisi bertulis Penyusuan susu ibu yang perlu
diketahui oleh semua kakitangan dimaklumkan kepada POLISI WHO
pengguna.
2. Melatih semua kakitangan dalam kemahiran yang
diperlukan untuk melaksanakan polisi ini.
3. Memberitahu semua ibu mengandung tentang kebaikan
dan pengurusan penyusuan susu ibu.
4. Membantu ibu-ibu memulakan penyusuan susu ibu dalam
masa 30 minit hingga 1 jam selepas bersalin.
5. Memberi tunjukajar kepada ibu-ibu cara–cara menyusu,
dan meneruskan penyusuan walaupun sekiranya mereka
tidak bersama anak.
6. Menentukan bayi baru lahir tidak diberi minuman dan
makanan lain selain daripada susu ibu, melainkan atas
sebab perubatan.
7. Mengamalkan ‘ rooming in ‘ dimana bayi dan ibu
ditempatkan bersama setiap masa (24 jam).
8. Menggalakkan penyusuan susu ibu mengikut kehendak bayi.
9. Menentukan bayi tidak diberi puting tiruan atau ’ Pacifier ’ .
10. Membantu penubuhan kumpulan penyokong penyusuan
susu ibu dan rujuk ibu kepada mereka apabila keluar dari
Hospital.

6. POLISI PENYUSUAN SUSU IBU
HOSPITAL KUNAK
1. Polisi bertulis mengenai penyusuan susu Ibu telah diadakan
untuk anggota kesihatan.
2. Anggota kesihatan diberikan latihan untuk mengamalkan
polisi ini.
3. Pendidikan kesihatan yang berterusan tentang kebaikan
dan teknik penyusuan diberikan kepada ibu mengandung
dan selepas bersalin.
4. Membantu ibu memulakan penyusuan dalam tempoh 1jam
selepas bersalin dan memberi tunjuk ajar bagaimana
mengekalkan laktasi serta perahan susu ibu.
5. Penyusuan secara eksklusif diamalkan.
6. Ibu dan bayi normal di tempatkan bersama “ rooming in “
setiap masa ( 24 jam ).
7. Penyusuan ’ on demand ’ mengikut kehendak bayi
digalakkan.
8. Tidak membenarkan penggunaan puting tiruan atau botol
susu dan anggota kesihatan dilarang membuat promosi
atau menerima sebarang pemberian susu formula.
9. Penyusuan susu ibu dikekalkan sehingga anak berumur
2 tahun dan makanan pelengkap diperkenalkan pada bayi
berumur 6 bulan.
10. Menubuhkan kumpulan Sokongan dan bekerjasama dengan
Pusat kesihatan bagi merujuk setiap ibu yang bermasalah
dengan penyusuan susu ibu apabila keluar dari Hospital

7. 2

8. K B AN PADA B
E AIK AYI K B AN PADA IB
E AIK U
1. ZAT P M ANAN
E AK 1. MUDAH
Mengandungi zat pemakanan yang betul, yang Susu ibu senang diberi. Ianya boleh dilakukan
diperlukan oleh bayi semasa dalam pembesarannya. dimana-mana pada bila-bila masa.
2. ANT ODI
IB 2. E ONOM /J AT
K I IM
Susu ibu mempunyai antibody semulajadi untuk bayi Susu ibu adalah percuma. Ianya tidak memerlu
yang boleh melindungi bayi dari jangkitan. kan wang untuk mendapatkannya.
3. M NCE
E GAH J ANGK AN IT 3. M NJ
E ARAK AN K L IRAN
K E AH
Bayi yang menyusu dengan ibunya jarang mendapat Pemberian susu ibu juga boleh melambatkan
jangkitan seperti cirit-birit, jangkitan saluran kedatangan haid ibu. Dengan ini kehamilan
pernafasan dan juga radang paru-paru. boleh dijarakkan.
4. M NCE
E GAH B AYI DARI AL AN.
AH 4. K ASIH SAYANG
Susu ibu boleh melindungi bayi dari mendapat alahan. Semasa bayi disusui oleh ibunya, bayi tersebut
merasa disayangi dan selamat dan ibu akan
5. K URANG P NCE ARAN.
E M merasa lebih sayang kepada bayinya.
Susu ibu diberi terus melalui puntil susu dan terus
kedalam mulut bayi.Cara ini tidak mendedahkan air 5. E AK B
L ARAH B UAH DADA /OVARI
susu itu dicemari oleh udara. Pemberian susu ibu boleh mengurangkan risiko
buah dada dan ovari.
6. SUH U
Suhu susu ibu amat sesuai untuk bayi.Dengan ini,ibu- 6. P NGE AN RAH
E CUT IM
ibu tidak perlu khuatir tentang tahap Kepanasan atau Apabila bayi menyusu, rahim lebih cepat
sejuk suhu ibu. mengecut. Dengan ini perdarahan selepas bersalin
dapat dielakkan.
7. J AT M
IM ASA
Penyusuan susu ibu tidak perlu masa untuk 7. M LE ANGSINGK AN B ADAN
Menyediakannya. Ianya boleh diberikan pada bila-bila Ibu-ibu yang menyusui bayi mereka dengan
masa. bantuan senaman dan makanan seimbang boleh
membantu mengurangkan pengumpulan lemak
8. M UDAH DIH ADAM AN. K ditempat-tempat tertentu seperti perut dan
Susu ibu amat sesuai untuk bayi kerana ia mudah
pinggul.
dihadamkan

9. 3

10. BAGAIMANA SUSU DIHASILKAN
.
1 Banyaknya air susu yang dihasilkan adalah bergantung pada kekerapan bayi
menyusu.
2. Lebih kerap bayi menyusu, lebih banyak air susu dihasilkan.
3. Sentuhan gusi bayi keatas puting buah dada akan
menyebabkan anak saraf dalam puting ibu terangsang.
4. Anak saraf ini akan merangsang kilang pituitary hadapan
yang terdapat diotak untuk menghasilkan hormone
proklatin.
5. Hormon ini akan menyebabkan sel-sel alveoli di buah
dada akan mengembang dan menghasilkan susu.
BAGAIMANA SUSU MENGALIR
1. Apabila bayi menetek, anak saraf puting akan terangsang.
2. Ianya akan menghantar isyarat ke kilang pituitary belakang.
3. Kilang ini akan menghasilkan hormone oksitosin.
4. Hormon ini akan menyebabkan otot sekeliling alveoli akan mengecut dan
akan
mengalirkan susu ke bahagian ampula melalui saluran susu.

11. Hormon ini akan menyebabkan sel-sel alveoli di buah dada akan
mengembang dan menghasilkan susu.

12. Hormon ini akan menyebabkan otot sekeliling alveoli akan mengecut dan
akan mengalirkan susu ke bahagian ampula melalui saluran susu.

13. 4
POSISI DAN LEK AN
AP
YANG BETUL
SEMASA
MENYUSUKAN BAYI

14. INGAT 3 PERKARA …
1. KEDUDUKAN IBU
2. CARA IBU MEMEGANG BAYI
3. CARA LEKAPAN YANG BETUL

15. K DUDUK
E AN IBU
Pastikan ibu-ibu selesa, samaada duduk
sandar diatas katil atau kerusi
Berbaring

16. 2. Cara Ibu Memegang Bayi
4 perkara utama:
1. Bayi mestilah dipegang rapat berhadapan
dengan ibu. Perut ibu dan bayi bersentuhan
2. Kepala, Leher dan belakang bayi dalam
keadaan yang lurus menghadap ibu.
3. Muka bayi menghadap payudara, mulut
bertentangan dengan puting
4. kepala, bahu dan Punggung bayi diampu

17. KEDUDUKAN YANG TIDAK BETUL …

18. 3. CARA L K AN YANG B T
E AP E UL
• RANSANG TEPI MULUT BAYI DENGAN PUTTING
• MULUT BAYI TERBUKA LUAS.
• SEBAHAGIAN BESAR AREOLA DIDALAM MULUT BAYI
• DAGU BAYI MENYENTUH PAYUDARA
• BIBIR BAWA TERJUIH KELUAR
• PIPI MEMBULAT, TIADA LESUNG PIPI SEMASA PENYUSUAN
MEMPUNYAI ’RITUAL’ IAITU MENGHISAP, MENELAN, BERNAFAS
DAN MENGHISAP LAGI
• BOLEH DENGAR BAYI MENELAN
• JIKA PENYUSUAN DILAKUKAN DENGAN BETUL,
PUTING IBU TIDAK AKAN SAKIT SEBAB IA JAUH
DIDALAM MULUT DAN TIDAK BERGESER

19. 5
CAR CAR MEMER
A- A AH ,
MENYIMPAN DAN
MEMB I SUSU P AHAN
ER ER

20. MENGAPA PERLU MEMERAH SUSU ?!..
1. Membekalkan dan meneruskan penyusuan kepada bayi ;
- sakit
- kurang berat badan / tidak cukup bulan
- sumbing lelangit
2. Mencegah / Melegakan bengkak payudara
3. Mengekalkan pengaliran susu apabila penyusuan terpaksa
diberhentikan buat sementara bagi ;
- ibu bekerja
- masalah pada payudara –mastitis / puting merekah dan lain-lain
- Susu berlebihan

21. TEKNIK MEMERAH DENGAN TANGAN
CUCI TANGAN SEBELUM MEMERAH..
Ampu payudara dengan pegangan “C ”

22. TEKNIK MEMERAH SUSU SECARA MANUAL
Letakkan ibu jari di sebelah atas buah
1
dada berdekatan dengan tepi areola
dan jari yang lain di sebelah bawah
Tekankan buah dada ke belakang
2
ke arah dada.
Kemudian dengan perlahan-lahan
3
tekan ibu jari dan jejari serentak.
4 Ulang beberapa kali
Mengikut pusingan kosongkan semua
5
bahagian buah dada

24. CARA PENYIMPANAN

25. PENYIMPANAN PERAHAN SUSU
3 months
Freezer part of a
refrigerator-freezer
6 months
Deep freeze
8 days
Refrigerator
(2° – 4°C)

26. Maintain cold chain during
transportation

27. MENCAIRKAN SUSU PERAHAN
YANG DIBEKUKAN
 Letakkan susu beku dibahagian rak bawah peti sejuk semalaman
 Rendamkan bekas berisi susu didalam air panas
 Jangan panaskan dalam ketuhar gelombang mikro / atas dapur
 Susu yang telah dicairkan mestilah digunakan dalam masa 24 jam
 Susu yang telah dipanaskan mestilah dihabiskan dalam masa 1 jam

28. CARA MEMBERI SUSU PERAHAN
 DENGAN SUDU
 DENGAN CAWAN
 ALAT PENITIS

29. MENERUSKAN PENYUSUAN BAGI
IBU-IBU YANG BEKERJA
NASIHAT KEPADA IBU BEKERJA MENERUSKAN PENYUSUAN
DENGAN MEMERAH DAN MEMBERI SUSU PERAHAN
 Belajar dan berlatih memerah susu
 Perah susu SEBULAN sebelum kembali bekerja
 Ada simpanan susu sebelum kembali bekerja
 Memerah ditempat kerja
 Teruskan penyusuan waktu malam, pagi
dan bila anda berada dirumah

30. BILA MULA MEMBERI SUSU PERAHAN ??
 - Buat latihan memberi susu perahan 2 minggu
sebelum mula bekerja

31. JADUAL LATIHAN MEMBERI SUSU PERAHAN
KEPADA BAYI SEBELUM IBU KEMBALI BEKERJA
Hari
Hari 1–3 Hari 4-6 Hari 7-9 Hari 11-13
Masa
Sarapan Susu Susu Susu Susu
7.30 –9.00 pg Perahan perahan perahan perahan
Minum pagi Susu badan Susu Susu Susu
10.00-11.30pg perahan perahan perahan
Makan t/hari Susu badan Susu badan Susu Susu
12.00-1.30ptg perahan perahan
Minum ptg Susu badan Susu badan Susu badan Susu
2.00-4.00ptg perahan

32. 6

33. MASALAH YANG BIASA DIHADAPI
1. BENGKAK BUAH DADA
(BREAST ENGORGE)
2. PUTING MEREKAH ATAU PUTING LUKA
3. KURANG AIR SUSU
4. MASALAH PUTING BUTA
(INVERTED NIPPLE)

34. 1. BENGKAK BUAH DADA (BREAST ENGORGE)
SEBAB :
- Kedudukan / posisi bayi semasa menyusu tidak betul.
- Bayi jarang diberi susu menjadikan buah dada padat dengan air susu.
- Biasanya berlaku terutamanya pada minggu pertama selepas bersalin.
PENYELESAIAN :
1. Beri demahan suam keatas buah dada sebelum memulakan penyusuan.
2. Lakukan urutan buah dada dari atas kebawah dan sekelilingnya untuk
membolehkan pengaliran yang baik.
3. Perah susu dengan tangan atau pam untuk Mengurangkan Kebengkakan.
4. Mulakan penyusuan bila buah dada sudah lembut.
5. Teruskan menyusui bayi anda bila-bila masa diperlukan.
6. Jika sakit lakukan demahan sejuk untuk mengurangkan sakit.
7. Susui bayi anda dengan teknik yang betul.
8. Pakai pakaian yang selesa.

35. 2. PUTING MEREKAH ATAU PUTING LUKA
SEBAB :
- Bayi hanya menghisap puting dan bukan Areola.
PENYELESAIAN :
1. Pastikan bayi menghisap puting bersama Aerolanya.
2. Beri bayi menyusu pada buah dada yang tidak sakit dahulu dan
beralihlah ke buah dada yang sakit selepas pengaliran susu sudah elok
3. Sapukan puting yang sakit dengan air susu untuk membantu untuk
memulihkannya.
4. Elakkan penggunaan sabun, krim atau losyen pada puting.
5. Dedahkan puting anda dan elakkan daripada memakai coli sehingga
kesakitannya reda.

36. 3. KURANG AIR SUSU
SEBAB :
1. Anda tidak membenarkan bayi anda menghisap susu ibu sekerap yang bayi mahu.
2. Anda mula memberi makanan tambahan terlalu awal atau memberi susu botol.
3. Anda beri bayi menghisap sebelah buah dada sahaja.
4. Anda kurang yakin dengan keupayaan diri anda untuk menyusukan bayi.
5. Anda menghadapi tekanan emosi.
6. Anda mengambil makanan yang tidak seimbang. Kurang minum air yang berkhasiat
PENYELESAIAN :
1. Susui bayi anda sekerap mungkin dan sekerap yang dikehendaki. (2jam sekali)
2. Susui bayi anda pada kedua-dua belah buah dada anda.
3. Perbaiki pengambilan makanan anda dan makanlah makanan yang seimbang.
4. Yakinlah pada diri anda sendiri, anda Boleh menyusukan bayi anda.
5. Cuba tenangkan diri anda.

37. Back massage
URUTAN YANG MERANSANG PENGELUARAN AIR SUSU

38. 4. PUTING BUTA (INVERTED NIPPLE)
PENYELESAIAN :
1. Mengesan ibu-ibu yang mempunyai puting buta .
2. Memberi rangsangan secara menggentel- gentel puting
untuk membolehkannya tertonjol keluar.
3. Jika tidak berkesan, gunakan picagari yang diubahsuai (Nipplet).
Pemasangan hendaklah dibuat sebelum memulakan penyusuan dan
diantara penyusuan.

39. Syringe method for inverted nipples
Breastfeeding ounselling: a training course,
WHO/CHD/93.4, UNICEF/NUT/93.2

40. MASALAH YANG TERUK PERLU
DIRUJUK KEPADA PEGAWAI
PERUBATAN

41. JANGKITAN CANDIDA

42. THANK YOU