1. Edukacja społeczna
i uspołeczniająca

2. Socjalizacja ( B. Szacka)
„Złożony, wielostronny proces uczenia się dzięki
któremu człowiek, istota biologiczna, staje się istotą
społeczną, członkiem określonego społeczeństwa i
reprezentantem określonej kultury”.

3. Socjalizacja pierwotna
Składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej,
najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę
mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona
silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na
jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa
oraz w mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny.
Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie pojawienia się
uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji
wtórnej

4. Socjalizacja wtórna
Składowa procesu socjalizacji
obejmująca proces profesjonalizacji
lub etatyzacji, kiedy w toku
wzrastania jednostki do życia
społecznego wchodzi ona do
kolejnych wtórnych grup
społecznych (instytucje religijne,
zakłady pracy, partie polityczne
itd.). Socjalizacja wtórna
rozpoczyna się od momentu
pojawienia się w socjalizacji
uogólnionego innego.

5. Socjolodzy wychowania, a zwłaszcza
pedagodzy społeczni wprowadzili do
szkoły obok zasady indywidualizmu
jeszcze zasadę uspołeczniania
uczniów oraz wiązania ich ze
środowiskiem.

6. Uspołecznienie jest procesem dynamicznym,
polegającym na wchodzeniu w coraz to nowsze grupy
i role społeczne, na nauczeniu się ich, a także na
przechodzeniu od pełnienia ról wyuczonych do
pełnienia ról nowych.

7. Rolą wychowawców jest czuwanie nad
prawidłowością relacji interpersonalnych oraz
przeciwdziałanie ewentualnym negatywnym
wpływom grupy na jednostkę.

8. Znaczenie rodziny dla procesu socjalizacji
Przebieg procesu socjalizacji
dokonującej się w rodzinie
zależy od stopnia
przygotowania, stosowanych
metod i walorów osobowych,
jakimi odznaczają się
wychowujący rodzice. Jest
też uwarunkowany
konkretną sytuacją, w jakiej
żyje rodzina.

9. Rodzina i proces uspołecznienia
 Uspołecznienie jest ważnym elementem życia osoby
ludzkiej w społeczności, ponieważ człowiek ze swej
natury jest istotą społeczną, nie żyje w izolacji, lecz w
grupie. Jednostka niedostosowana do życia
społecznego napotyka nieustannie wiele trudności i
popada w konflikty z porządkiem społecznym. Osoby
społecznie niedostosowane często wyrządzają szkody
społeczności i niszczą dobro społeczne.

10. Jako grupa społeczna, rodzina ze swej natury jest
środowiskiem uspołeczniającym człowieka. Stanowi
ona grupę, której członkiem człowiek staje się w
momencie urodzenia, w której żyje i rozwija się w
ścisłej więzi rodzinnej. W owej grupie wdraża się do
działania dla dobra wspólnego. W rodzinie dziecko
zdobywa umiejętność współżycia, nawiązuje
pierwsze interakcje, a jeśli posiada rodzeństwo,
kontakty interpersonalne są zróżnicowane i dobrze
przygotowują je do wejścia w szersze
społeczeństwo.

11. Zachowania prospołeczne
jako efekt uspołecznienia
 Efektem procesu uspołecznienia są postawy prospołeczne.
 Można wskazać kilka źródeł zachowań prospołecznych:
 stan emocjonalny wywołany przez sytuację innej osoby
(empatia);
 uwewnętrznienie (przyswojenie sobie) norm nakazujących
działanie na rzecz innych (np. norma miłości bliźniego, norma
wzajemności, norma społ. odpowiedzialności);
 wytworzenie więzi osobistych (przyjaźń, sympatia) oraz
traktowanie innej osoby jako autonomicznej wartości;
 poczucie więzi z innymi ludźmi może mieć zgeneralizowany
charakter, tzn. może być odczuwane wobec bardzo szerokiego
kręgu osób lub wobec ludzi w ogóle.

12. Ćwiczenia uspołeczniające
Program „Ćwiczeń uspołeczniających” wynika z
zadań zawartych w programie wychowawczym
szkoły. Służy wspomaganiu rozwoju osobowości
uczniów w aspekcie relacji z otoczeniem. Inaczej
mówiąc służy kształtowaniu kompetencji społecznych
poprzez zdobywanie wiedzy o sobie i rzeczywistości
społecznej, stymulowanie rozwoju nowych
umiejętności interpersonalnych, usprawnianie już
istniejących oraz korygowanie zaburzeń w sferze
aktywności społecznej.

13. Wychowanie- różne ujęcia
Rodzaje wychowania:
 Wychowanie autorytarne versus wychowanie antyautorytarne
 Wychowanie dyrektywne versus wychowanie nie dyrektywne
 Wychowanie indywidualne versus wychowanie kolektywne
 Wychowanie obiektywne versus wychowanie subiektywne
 Wychowanie racjonalne versus wychowanie nie racjonalne
 Wychowanie publiczne versus wychowanie nie publiczne
 Wychowanie klasyczne (tradycyjne) versus wychowanie alternatywne
 Wychowanie adaptacyjne versus wychowanie emancypacyjne
 Wychowanie transcendentne versus wychowanie nietranscendentne
 Wychowanie ideologiczne versus wychowanie aideologiczne
 Wychowanie religijne versus wychowanie świeckie
 Wychowanie intencjonalne versus wychowanie funkcjonalne
 Wychowanie pedagogiczne versus wychowanie anty pedagogiczne, itd.

14. Socjologiczny punkt widzenia na proces
wychowania
Socjologowie wskazują jednak na społeczno- historyczny
kontekst wychowania, definiując je jako najstarszy proces
społecznego istnienia istoty ludzkiej, który sprowadza
się do oddziaływania pokolenia dorosłych na niedojrzałe do
życia społecznego jednostki. Dzięki niemu zachowane czy
rekonstruowane są wartości struktury bytu społecznego,
środowiskowego. Wychowanie staje się wówczas interwencją
w procesy uspołecznienia i wdrożenia, zaadoptowania do
pożądanego stanu kultury czy uczestnictwa w społeczności
(np. w rodzinie, plemieniu, grupie społecznej) niedojrzałych
jednostek.

15. Edukacja alternatywna
Wg słownika UNESCO edukacja alternatywna:
„to ruch lub kształcenie oferujące alternatywne wobec
tradycyjnego, instytucjonalnego podejście, które odrzuca
koncepcję formalnego kształcenia”.

16. Edukacja alternatywna
To taki typ kształcenia czy wychowania, który jest w
jakiś szczególny sposób odmienny od powszechnie
oferowanego przez instytucje oświatowe. Stąd też
szkoły alternatywne określane są także mianem
szkół: wolnych, otwartych, niezależnych,
nietradycyjnych, prywatnych, innowacyjnych,
doświadczalnych (eksperymentalnych), szkół reform
i tym podobnie.

17. Szkoły alternatywne
Wg czeskiego pedagoga Jana Pruchy szkoły
alternatywne:
„…odbiegają od głównego prądu standartowych szkół
danego systemu oświatowego. Odmienność ta może
wynikać z innych sposobów organizacji nauczania
czy życia dzieci w szkole, z innych struktur
programowych, z innych parametrów środowiska
kształcenia, z innych sposobów oceniania nauki
uczniów, innych relacji między szkołą, rodzicami i
środowiskiem lokalnym”.

18. Edukacja jako sprawa społeczna
(Rutkowiak 1995)
Nauczyciel (wędrowiec),
artykułujący pewne wartości
i idee musi mieć na uwadze,
że edukacja, w zakresie
której dokonuje on swoich
wyborów jest dziełem
społecznym, więc wiąże się
to z odpowiedzialnością
wobec innych. Kwestia tam
jako moralno- etyczna,
stanowi jeden z
najpoważniejszych
problemów ludzkich.

19. Rozwiązania, jakie w tym zakresie stworzono np.
Sokratejskie dialogowanie, Kantowska zasada
imperatywu, psychologiczne podejście Piageta, czy etykę
idealnego dyskursu Habermasa, czy Baumana koncepcje
moralności ponowoczesnej nie dają odpowiedzi na
pytanie o zasadę postępowania wobec innych.

20. Edukacja społeczna w ujęciu Marii Mendel
„Edukacja społeczna stanowi jedną z odmian
myślenia o edukacji, współcześnie zaznaczającą się
w postaci paradygamtycznej”
co oznacza, że
„kategorie, występujące w obszarze tej odmiany
myślenia o edukacji aktualnie żywo pulsują,
przybierając kształt paradygamtu, koncentrującego
współczesne poszukiwania pedagogiczne”

21. „ Edukacja społeczna, wyróżniając cele ukierunkowane
na Ja „stające się” w relacjach z innymi, jest
zainteresowana rozwojem człowieka w aspekcie
budowania jego tożsamości, nierozerwalnie łącząc go
z procesem komunikowania się ludzi, ich
wzajemnych relacji i zależności. Charakter wpływu
człowieka na człowieka, ujawniany w akcie
komunikacji wskazuje, że warunkuje on rozwój
jednostki „w ogóle”, wyznacza kształt jego
tożsamości”

22. Podwaliny teoretyczne edukacji społecznej
Filozofia dialogu
Symboliczny interakcjonizm
Koncepcja rozwoju tożsamości Erika H. Eriksona
Teoria kompetencji komunikacyjnej Jurgena
Habermasa
Postrukturalne koncepcje pedagoigiczne

23. Cele edukacji społecznej
WZAJEMNOŚĆ
Cele szczegółowe:
 Kształtowanie umiejętności w zakresie komunikacji empatycznej
 Rozwijanie kompetencji krytycznych
 Kształtowanie relacji opartych na wartościach
 Realizacja wszystkich zadań edukacyjnych w ścisłym związku z
otoczeniem społecznym systematycznie się poszerzającym
 Dostęp do nowoczesnych technologii informacyjnych i osiąganie
sprawności… w korzystaniu z nich, powiązane z procesem
kształtowania kompetencji krytycznych

24. Metody i formy wykorzystywane w zakresie
edukacji społecznej
Drama,
Dziecięce filozofowanie,
Meta plan

25. Bibliografia
1. Śliwerski B., Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, wyd.
Impuls, Kraków 1992
2. Rutkowiak J., Odmiany myślenia o edukacji, wyd. Impuls, Kraków 1995
3. Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003
4. Śnieżycki M., Zarys dydaktyki dialogu, wyd. PAT, 1998
5. Mendel M., Edukacja społeczna jako odmiana myślenia o wczesnej edukacji,
wyd. Olsztyńskiej Szkoły Wyższej w Olsztynie, Olsztyn 1999
6. http://www.zs2.radom.pl/html/aewiczenia_uspo3eczniaj1ce.html