1. ÅÐÉÈÅÙÑÇÓÇ Ó×ÏËÇÓ ÅÈÍÉÊÇÓ ÁÌÕÍÁÓ
ÅÊÄÏÓÇ, ÉÏÕÍÉÏÕ 2011
ÁÈÇÍÁÁÈÇÍÁ´

2. ÁÈÇÍÁ
ÅÊÄÏÓÇ ÉÏÕÍÉÏÕ 2011 ÅÔÏÓ 13ï ÔÅÕ×ÏÓ 41 63
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ôï óçìåñéíü ðåñéâÜëëïí ìÝóá óôï ïðïßï æåé êáé
äñáóôçñéïðïéåßôáé ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò, êáé óôï
ïðïßï ðñïóðáèåß íá åðéâéþóåé, ÷áñáêôçñßæåôáé áðü Ýíôï-
íç áíôáãùíéóôéêÞ äéÜèåóç óå üëá ôá åðßðåäá. “Åßíáé
óôçí öýóç ôïõ áíèñþðïõ íá èÝëåé íá åîïõóéÜæåé
üóïõò äåí áíôéóôÝêïíôáé, Üëëá êáé íá ðñïóôáôåýåôáé
åíáíôßïí ìéáò áðåéëÞò”, êáôÜ ôïí Èïõêõäßäç, ï ïðïßïòåíáíôßïí ìéáò áðåéëÞò”, êáôÜ ôïí Èïõêõäßäç, ï ïðïßïòåíáíôßïí ìéáò áðåéëÞò
åðéðñüóèåôá åðéóçìáßíåé üôé, “ïé óõãêñïýóåéò èá ãßíï-
íôáé üóï äåí áëëÜæåé ç öýóç ôïõ áíèñþðïõ”íôáé üóï äåí áëëÜæåé ç öýóç ôïõ áíèñþðïõ”íôáé üóï äåí áëëÜæåé ç öýóç ôïõ áíèñþðïõ .
Áðü ôéò êáôÜ ôïí Èïõêõäßäç èåìåëéþäåéò áñ÷Ýò, ðñï-
êýðôåé ìå óáöÞíåéá üôé ïé Ýííïéåò äýíáìç êáé óýãêñïõóç
åßíáé Üññçêôá óõíäåäåìÝíåò ìåôáîý ôïõò. “Óôéò óýã÷ñïíåò
ôå÷íïêñáôéêÝò êïéíùíßåò ç éäÝá ôçò äýíáìçò Ý÷åé áðï-
êôÞóåé ôñïìåñÞ óðïõäáéüôçôá. Ç äýíáìç åðéêåíôñþèçêå
óôïí Ýëåã÷ï, ôçí åðéâïëÞ ôçò áôïìéêÞò èÝëçóçò, áêüìçóôïí Ýëåã÷ï, ôçí åðéâïëÞ ôçò áôïìéêÞò èÝëçóçò, áêüìçóôïí Ýëåã÷ï, ôçí åðéâïëÞ ôçò áôïìéêÞò èÝ
êáé ôçí êáôáóôñïöÞ áí Þôáí áíáãêáßï. Ìáò Ý÷åé ãßíåé
øý÷ùóç ðùò ìüíï áí Ý÷ïõìå äýíáìç ìðïñïýìå íá
êÜíïõìå êáé íá åßìáóôå üôé èÝëïõìå”êÜíïõìå êáé íá åßìáóôå üôé èÝëïõìå”êÜíïõìå êáé íá åßìáóôå üôé èÝëïõìå 1
êáé ï “Íüìïò ôïõ
Éó÷õñïý” öáíôÜæåé áíõðÝñâëçôïò. 1⁄4ìùò ðáñÜ ôï êáôÜ ôç
“öýóç ôïõ áíèñþðïõ” Ýíôïíï óõãêñïõóéáêü ðåñéâÜëëïí
óôç óýã÷ñïíç êïéíùíßá, ç åðéâßùóç äåí åßíáé ðñïíüìéï
ôïõ éó÷õñïý, áëëÜ ðëåïíÝêôçìá ôïõ éêáíïý, ï ïðïßïò
ìðïñåß íá äéá÷åéñéóôåß êáôáóôÜóåéò, åîáóöáëßæïíôáò èåôéêÜ
êáé äéá÷ñïíéêÜ áðïôåëÝóìáôá.
ÅíáëëÜóóïíôáò ðïéêßëïõò ñüëïõò óôçí êáèçìåñéíÞ
äñáóôçñéüôçôÜ ìáò, - ùò ãïíåßò, ðïëßôåò, åðáããåëìáôßåò
åðéâïëÞò ôïõ Íüìïõ Þ óôñáôéùôéêïß, óôåëÝ÷ç åðé÷åéñÞóåùí Þ
óôåëÝ÷ç ôçò äçìüóéáò äéïßêçóçò, êáôáíáëùôÝò, ê.á. - Ý÷ïõìå
ôçí áíÜãêç íá äéáðñáãìáôåõüìáóôå áðïôåëåóìáôéêÜ, ôüóï
ðñïóùðéêÜ, üóï êáé ùò ìÝëç ìéáò ïìÜäáò, ðïõ åêðñï-
óùðïýí ìéá õðçñåóßá, Ýíáí ïñãáíéóìü, ìéá åðé÷åßñçóç,
Ýíá Ýèíïò Þ Ýíá êñÜôïò. Óôü÷ïò åßíáé íá áðïöýãïõìå
óõãêñïýóåéò ðïõ öÝñíïõí “óõìöïñÝò ðïõ ìðïñåß íá
åßíáé âáñýôåñåò Þ åëáöñüôåñåò êé Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ
ìïñöÞ áíÜëïãá ìå ôéò ðåñéóôÜóåéò”ìïñöÞ áíÜëïãá ìå ôéò ðåñéóôÜóåéò”ìïñöÞ áíÜëïãá ìå ôéò ðåñéóôÜóåéò 2
”2
” , íá äéáóöáëßóïõ-
ìå áõôÜ ðïõ ìáò áíÞêïõí êáé íá “êåñäßóïõìå” áõôÜ ðïõ
äéêáéïýìáóôå, åîáóöáëßæïíôáò ôáõôü÷ñïíá ôï “äßêáéï” ôüóï
ãéá åìÜò üóï êáé ãéá ôïõò Üëëïõò êáé äéáöõëÜóóïíôáò
ôç “ó÷Ýóç” ìåôáîý ôùí äýï ìåñþí.
Ç éêáíüôçôá äéáðñáãìÜôåõóçò åßíáé öõóéêü êáé Ýìöõ-
ôï ðñïóüí áëëÜ âåëôéþíåôáé ìå ôç óðïõäÞ ôçò ìåèïäï-
ëïãßáò êáé ìå ôç óõíå÷Þ åîÜóêçóç ôùí äåîéïôÞôùí óå
üëï ôï ðåäßï ôùí áíèñþðéíùí ó÷Ýóåùí, ìÝ÷ñéò üôïõ
ìáò ãßíåé “äåýôåñç öýóç”. 1⁄4ìùò ðñþôéóôá áðáéôåß áëëá-
ãÞ ôïõ ôñüðïõ óêÝøçò óå ðñùôüôõðç êáé äçìéïõñãéêÞ,
áëëáãÞ ôçò óõìðåñéöïñÜò óôï ðëáßóéï åíüò ðõñÞíá
äéá÷ñïíéêþí áîéþí ãéá ìéá êïéíùíßá áíèñþðéíç êáé ðïëéôé-
óìÝíç, êáé óöáéñéêÞ áíôßëçøç ôçò ìéêñÞò êáé ôçò ìåãÜëçò
åéêüíáò, áíáðôýóóïíôáò ôçí éêáíüôçôá íá âëÝðïõìå ôá
ðñÜãìáôá áðü ôï ìðáëêüíé êáé Ýîù áðü ôï “êïõôß”.
Åöáñìüæïíôáò ôéò äåîéüôçôåò êáé ôéò ôå÷íéêÝò ôçò
äéáðñáãìÜôåõóçò, óôïí ðïëýðëïêï, ÷áïôéêü – ìå ôçí
Ýííïéá ôçò áëëçëåîÜñôçóçò ðïõ åíõðÜñ÷åé óå öáéíïìåíé-
êÜ áóýíäåôá ãåãïíüôá – êáé áâÝâáéï êüóìï ðïõ æïýìå,
Είναι η διαπραγμάτευση απαραίτητη συ-
νιστώσα στη διαδικασία επίλυσης διαφο-
ρών και συγκρούσεων;
ÁíäñÝáò Ä. Êùíóôáíôáêüðïõëïò,
Áóôõíïìéêüò ÄéåõèõíôÞò,
ÓðïõäáóôÞò 63çò Å.Ó.

3. 64 ÅÊÄÏÓÇ ÉÏÕÍÉÏÕ 2011 ÅÔÏÓ 13ï ÔÅÕ×ÏÓ 41
ÁÈÇÍÁ
äåí ãíùñßæïõìå åê ôùí ðñïôÝñùí ôá áðïôåëÝóìáôá,
ôï êüóôïò êáé ôá ïöÝëç ôùí åðéëïãþí ìáò, ìðïñïýìå
üìùò íá ðïýìå üôé Ý÷ïõìå ôç äõíáôüôçôá íá âåëôéþ-
óïõìå óçìáíôéêÜ êáé íá áõîÞóïõìå ôéò ðéèáíüôçôåò ôùí
åðéôõ÷éþí ìáò óôï “ðáé÷íßäé ôçò æùÞò”.
ΣΚΟΠΟΣ
Ç ðáñïýóá åñãáóßá Ý÷åé ùò âáóéêü óêïðü íá âï-
çèÞóåé óôçí êáôáíüçóç ôçò áíÜãêçò ãéá äéåõèÝôçóç
– åðßëõóç óõãêñïõóéáêþí êáôáóôÜóåùí, ìÝóù ôçò
äéáäéêáóßáò ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò, ç ïðïßá åíóùìáôþ-
íïíôáò óôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò, áñ÷Ýò íÝùí èåùñéþí
êáé åðéóôçìþí, ìáò ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá íá Ý÷ïõìå
ìåãáëýôåñåò ðéèáíüôçôåò ãéá Ýíá èåôéêü áðïôÝëåóìá êáé
ôáõôü÷ñïíá íá äçìéïõñãÞóïõìå äéá÷ñïíéêÝò ó÷Ýóåéò
óõíåñãáóßáò áëëÜ êáé áîéïðéóôßá.
Åðéðñüóèåôá íá äïýìå üôé ç äéáðñáãìÜôåõóç åßíáé
“ìÝñïò” ôïõ “üëïõ”, ìå ôï ïðïßï óõíäÝåôáé Üìåóá êáé
Ýììåóá, åßíáé áíáðüóðáóôá äåìÝíç ìå áõôü êáé ïé
“äéåñãáóßåò” - óåéñÜ ìç ðñïó÷åäéáóìÝíùí åíåñãåéþí
– ðïõ ðñáãìáôþíïíôáé, êáé ïé “áðïöáóéóôéêÝò ó÷Ýóåéò”
êáé “êñéôéêÝò óõíäÝóåéò”3
ðïõ ðñïûðÜñ÷ïõí Þ êáé ðïõ
èá äçìéïõñãçèïýí, äéáìïñöþíïíôáò ôçí ôñÝ÷ïõóá
ðñáãìáôéêüôçôá, äåí ìáò åîáóöáëßæïõí ôçí åðéôõ÷ßá
åíüò áðïôåëÝóìáôïò ðïõ åðéèõìïýìå ìå ôçí åöáñìïãÞ
óõãêåêñéìÝíùí ìåèüäùí êáé ôå÷íéêþí, áöïý äåí åðéôñÝ-
ðïõí ôç “ãñáììéêÞ” åîÝëéîç ôçò äéáäéêáóßáò.
Ç åðßôåõîç ôïõ óêïðïý ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéç-
èåß ìå:
ðÔçí ðáñïõóßáóç ôçò ëýóçò ôïõ äéáðñáãìáôåõôé-
êïý ðñïâëÞìáôïò áðü ôç Èåùñßá Ðáéãíßùí, óå åðßðåäï
óôñáôçãéêÞò.
ðÔçí ðáñïõóßáóç ôïõ Ó÷åäßïõ ÄéáðñáãìÜôåõóçò
ôïõ Harvard, óå åðßðåäï ôå÷íéêþí êáé ôáêôéêþí ðïõ
ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå.
ðÔçí êáôÜäåéîç ôçò äõíáìéêÞò åðßäñáóçò, óôçí åîÝ-
ëéîç ìéáò äéáäéêáóßáò, ôïõ ×Üïõò – “– “– ôçò ôÜîçò ÷ùñßò
ðñïâëåøéìüôçôá”ðñïâëåøéìüôçôá”ðñïâëåøéìüôçôá 4
– ãéá ôçí– ãéá ôçí– êáôáíüçóç ôçò ëåéôïõñãßáòãéá ôçí êáôáíüçóç ôçò ëåéôïõñãßáòãéá ôçí
ìáò ìÝóá óå Ýíáí ðïëýðëïêï, áóáöÞ êáé äéáñêþò ìåôá-
âáëëüìåíï êüóìï, ôïí ïðïßï ðñïóðáèïýìå, åíáãùíßùò
êáé áôåëÝóöïñá, íá åëÝãîïõìå èÝôïíôáò äéáñêþò êáé
ðáíôïý üñéá.
ðÔç óýãêñéóç ôùí Èåùñéþí Óõíáßíåóçò êáé ôùí
Óõãêñïõóéáêþí Èåùñéþí, åîåôÜæïíôáò ôï êáôÜ ðüóï
áõôÝò óõìâÜëïõí óôçí äçìéïõñãßá ìéáò áíèñþðéíçò
êáé ðïëéôéóìÝíçò êïéíùíßáò.
ΑΝΑΛΥΣΗ
Èåùñßá Ðáéãíßùí êáé ÄéáðñáãìÜôåõóç
Ç äéáðñáãìÜôåõóç ðñïûðïèÝôåé ôçí ýðáñîç óýãêñïõ-
óçò Þ ôçí áðåéëÞ áõôÞò, ðïõ ìáò ïäçãåß óôï ôñáðÝæé
ôçò óõíåñãáóßáò ãéá ôçí åðßëõóç ôçò äéáöïñÜò ðïõ
ôçí åðÝöåñå Þ ôçí áðïöõãÞ ôçò, áíôßóôïé÷á, êáé áðáéôåß
ôç ëÞøç áðïöÜóåùí.
Ç Èåùñßá Ðáéãíßùí, ùò åñãáëåßï ãéá ôçí áíÜëõóç
ôçò óôñáôçãéêÞò óõìðåñéöïñÜò, ìåëåôÜ ôç äéáäéêáóßá
ëÞøçò áðïöÜóåùí êÜôù áðü óõíèÞêåò áâåâáéüôçôáò
êáé óýãêñïõóçò óõìöåñüíôùí êáé ìáò ðñïóöÝñåé ìéá
åíïðïéçìÝíç äïìÞ ãéá ôçí áíÜëõóç üëùí ôùí êáôáóôÜ-
óåùí óýãêñïõóçò êáé óõíåñãáóßáò, ðïõ ìáò ïäçãåß
óå ïñèïëïãéêÝò ëýóåéò êáé ðñïâëÝøåéò.
¸íá ðáßãíéï ïñßæåôáé áðü ôïõò ëÞðôåò áðïöÜóåùí
– ðáßêôåò – áðü ôéò áðïöÜóåéò ðïõ ðñÝðåé íá ðÜñïõí
êáé ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ áõôïß äéáèÝôïõí, üðùò åðßóçò
áðü ôï ðþò ïé áðïöÜóåéò ôïõò ðñïóäéïñßæïõí ôï áðï-
ôÝëåóìá, êáé áðü ôéò ðñïôéìÞóåéò ôïõò üóïí áöïñÜ
ôï áðïôÝëåóìá, ïé ïðïßåò áíôéðñïóùðåýïíôáé áðü ôéò
óõíáñôÞóåéò ùöÝëåéáò/ ÷ñçóéìüôçôáò Þ áðïäüóåùí.
Ïé áðïöÜóåéò åíüò ðáßêôç ðåñéãñÜöïíôáé áðü ìßá
óôñáôçãéêÞ, äçëáäÞ Ýíá ðëÞñåò åíäå÷üìåíï ó÷Ýäéï ãéá
ôï ðþò èá ðáé÷èåß ôï ðáßãíéï, ïñßæïíôáò ìéá åðéëïãÞ
ãéá êÜèå óçìåßï ðïõ ðéèáíüí ï ðáßêôçò íá êëçèåß íá
áðïöáóßóåé ùò óõíÜñôçóç áõôþí ðïõ ãíùñßæåé.
Ç óôñáôçãéêÞ áí êáé åßíáé ìéá ðïëåìïëïãéêÞ Ýííïéá,
äåí åßíáé áíáðüöåõêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôïí ðüëåìï êáé
óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, åéäéêÜ óôá óýã÷ñïíá ÷ñüíéá, Ý÷åé
ùò êõñéüôåñï óôü÷ï ôçí áðïöõãÞ ôïõ ðïëÝìïõ.5
Ï John Nash åîåëßóóïíôáò ôï èåþñçìá minimax ôùí
John von Neumann êáé Oskar Morgenstern áðåãêëþâéóå
ôç Èåùñßá Ðáéãíßùí áðü ôá ðáßãíéá ìçäåíéêïý áèñïßóìá-
ôïò êáé åðÝëõóå ðáßãíéá óõíåñãáóßáò êáé ìç-óõíåñãáóß-
áò n ðáéêôþí ìç-ìçäåíéêïý áèñïßóìáôïò, åðåêôåßíïíôáò
áõôÞ êáé óôïí ôïìÝá ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí.
Ç ðñþôç åñãáóßá ôïõ Nash åßíáé ãíùóôÞ êáé ùò éóïñ-
ñïðßá Nash – Ýíá óýíïëï óôñáôçãéêþí, ìéá ãéá êÜèå
ðáßêôç, åöüóïí ç óôñáôçãéêÞ ôïõ Á åßíáé ç êáëýôåñç
áðüêñéóç óôéò óôñáôçãéêÝò ôùí õðïëïßðùí (Â,Ã,…..), ç
óôñáôçãéêÞ ôïõ  ç êáëýôåñç áðüêñéóç óôéò óôñáôçãéêÝò
ôùí õðïëïßðùí (Á,Ã,…..) ê.ï.ê.
Ôñßá åßíáé ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÞò ôçò ôüóï
óçìáíôéêÞò Ýííïéáò:6
ØÄåí ðåñéïñßæåôáé óå ìéá ìüíï êáôçãïñßá ðáéãíßùí
áëëÜ áöïñÜ üëá ôá ðáßãíéá ìåôáîý äýï Þ ðåñéóóüôåñùí

4. ÁÈÇÍÁ
ÅÊÄÏÓÇ ÉÏÕÍÉÏÕ 2011 ÅÔÏÓ 13ï ÔÅÕ×ÏÓ 41 65
áôüìùí, åöüóïí ïé óôñáôçãéêÝò åðéëïãÝò êÜèå ðáßêôç
åßíáé ðåðåñáóìÝíåò óå áñéèìü. Åßíáé ìéá ãåíéêÞ ëýóç êáé
áõôÞ ôçò ç ãåíéêüôçôá ôçí êáèéóôÜ óçìáíôéêÞ.
ØÁíáäåéêíýåé ôç ìåãÜëç äéáöïñÜ ìåôáîý éäéùôéêïý
êáé óõëëïãéêïý óõìöÝñïíôïò “ìå ôçí áðüäåéîç ôïõ
óöÜëìáôïò ðïõ áðïôåëåß ï äïãìáôéóìüò ôçò áôïìé-
êÞò ïñèïëïãéêüôçôáò. Áí ï êáèÝíáò óêÝöôåôáé ìüíïò
ôïõ ìðïñåß íá âñåé üíôùò ôçí êáëýôåñç ëýóç, áí
üìùò áíÞêåé ó’üìùò áíÞêåé ó’üìùò áíÞêåé ó Ýíá óýíïëï ìðïñåß ç ëýóç áõôÞ íá
ìçí õëïðïéåßôáé. Ç óõíåéäçôïðïßçóç ôçò ìç ýðáñîçò
ôçò ðïëëáðëÞò áôïìéóôéêÞò ëýóçò åßíáé ìéá áðü ôéò
áñ÷Ýò éóïññïðßáò ôïõ Nash. Êáé áíÞêåé óôç ëïãéêÞ
ôçò óôñáôçãéêÞò åöüóïí äåí áó÷ïëåßôáé ìå áíýðáñ-
êôåò ëýóåéò áêüìá êáé áí åßíáé éäáíéêÝò óå Ýíá ðå-
ñéïñéóìÝíï ðåäßï óêÝøçò êáé äñÜóçò. Áðü áõôÞ ôçí
Üðïøç ç éóïññïðßá ôïõ Nash åìöáíßæåôáé ùò áîßùìá
ôçò ëåéôïõñãßáò ôçò óõëëïãéêÞò óêÝøçò.”7
Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá êáßñéï ðëåïíÝêôçìá ôçò èåùñßáò
Nash, áðü ôç óêïðéÜ ôçò êïéíùíéêÞò èåùñßáò ãåíéêüôå-
ñá, ìéáò êáé ìå áõôü ôï áðïôÝëåóìá áíáäåéêíýåôáé ôï
ðüóï åðéóöáëÝò åßíáé ôï óõëëïãéêü óõìöÝñïí, êáèþò
êáé ðüóï éäéáßôåñá ðáñáêéíäõíåõìÝíï åßíáé íá õðïèÝ-
ôïõìå, äß÷ùò éäéáßôåñç ìåëÝôç, ôçí ôáýôéóç ôïõ éäéùôéêïý
êáé ôïõ óõëëïãéêïý óõìöÝñïíôïò.
ØÇ áðüäåéîç ôïõ èåùñÞìáôïò üôé üëá ôá ðáßãíéá
Ý÷ïõí áðü ìßá, ôïõëÜ÷éóôïí, éóïññïðßá Nash êáé áíå-
îÜñôçôá áðü ôïí ÷áñáêôÞñá, ôï ðåñéâÜëëïí, ôçí ðñï-
úóôïñßá, êëð. 1⁄4ëåò ïé áëëçëåðéäñÜóåéò, êïéíùíéêÝò êáé
ðïëéôéêÝò, Ý÷ïõí áðü ìéá éóïññïðßá Nash.
Ç ëýóç Nash óôï äéáðñáãìáôåõôéêü ðñüâëçìá åßíáé
ç äåýôåñç õðÝñï÷ç åñãáóßá ôïõ, ãíùóôÞ êáé ùò ðñü-
ãñáììá Nash.ãñáììá Nash.ãñáììá Nash Ìå ôçí åðÝêôáóç ôçò Èåùñßáò Ðáéãíßùí. Ìå ôçí åðÝêôáóç ôçò Èåùñßáò Ðáéãíßùí.
óôïí ôïìÝá ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí äüèçêå ç äõíáôüôçôá
áíÜëõóçò êáôáóôÜóåùí óôéò ïðïßåò ôá åìðëåêüìåíá ìÝñç
Ý÷ïõí ôçí åõ÷Ýñåéá íá êÜèïíôáé ãýñù áðü ôï ôñáðÝæé
êáé íá êáôáëÞãïõí óå áìïéâáßá åðéêåñäåßò óõìöùíßåò.
Äåí áíÝëõóå âÞìá ðñïò âÞìá ôç äéáäéêáóßá ôçò
äéáðñáãìÜôåõóçò, ìå äåäïìÝíï üôé äåí åßíáé åöéêôÞ ìéá
ìïíáäéêÜ óùóôÞ êáôáãñáöÞ ôçò ðïñåßáò ôùí äéáðñáãìá-
ôåýóåùí, êáèüóïí ïé äéáðñáãìáôåõôÝò èá ìðïñïýóáí íá
ðñïâëÝðïõí ôçí ðïñåßá ôùí ìåôáîý ôïõò äéáðñáãìáôåýóå-
ùí, ç ïðïßá üìùò áí åßíáé ðñïâëÝøéìç, áõôïáíáéñåßôáé.
Ìå äåäïìÝíï, åðßóçò, üôé ç êëßìáêá ìÝôñçóçò ôçò
ùöÝëåéáò/ ÷ñçóéìüôçôáò ôùí äéáðñáãìáôåõôþí äåí áíôé-
êáôïðôñßæåé êÜôé ôï ðñáãìáôéêü êáé áíôéêåéìåíéêü áëëÜ
êÜôé ôï áðüëõôá õðïêåéìåíéêü, îåêßíçóå ìå ôçí õðüèåóç
üôé ç ðïñåßá ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí äåí ìðïñåß íá
åîåôáóèåß ïñèïëïãéêÜ êáé åóôßáóå ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ
áðïêëåéóôéêÜ óôï áðïôÝëåóìá ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò.
Åóôßáóå óôç óõìöùíßá óôçí ïðïßá ìðïñåß íá êáôáëÞ-
îïõí ïñèïëïãéêïß äéáðñáãìáôåõôÝò8
êáé ðñïóäéüñéóå ôéò
éäéüôçôåò ðïõ ðñÝðåé íá ÷áñáêôçñßæïõí ôç ëýóç: 9
1ç
éäéüôçôá:ç
éäéüôçôá:ç
ç ëýóç ðñÝðåé íá åßíáé ìéá áðü ôéòéäéüôçôá: ç ëýóç ðñÝðåé íá åßíáé ìéá áðü ôéòéäéüôçôá:
éóïññïðßåò Nash êáé íá áíÞêåé óôï óýíïëï ðïõ “äåí
êõñéáñ÷åßôáé êáôÜ Pareto”,
2ç
éäéüôçôá:ç
éäéüôçôá:ç
ç ëýóç ðñÝðåé íá åßíáé áíåîÜñôçôç ôçò
êëßìáêáò ìÝôñçóçò ôçò ùöÝëåéáò/ ÷ñçóéìüôçôáò ôùí
äéáðñáãìáôåõôþí, êáé
3ç
éäéüôçôá:ç
éäéüôçôá:ç
ç ëýóç ðñÝðåé íá ìçí åðçñåÜæåôáé áðü
ôçí “áðáãüñåõóç” Üëëùí åíáëëáêôéêþí êáôáíïìþí óôéò
ïðïßåò äåí èá êáôÝëçãáí ïé ðáßêôåò áêüìá êáé áí äåí
Þôáí “áðáãïñåõìÝíåò”.
ÈÝôïíôáò áõôÝò ôéò ðñïûðïèÝóåéò, ðïõ ðñÝðåé íá
ðëçñïß ç óõìöùíßá, áðÝäåéîå, ìå ôñüðï áöïðëéóôéêü,
áéóèçôéêÜ ðëÞñç êáé ìå áðëüôçôá áíôéóôñüöùò áíÜëï-
ãç ôçò ðåñéðëïêüôçôáò ôïõ ðñïâëÞìáôïò, üôé ìüíï ìéá
áðü ôéò ðïëëÝò ðéèáíÝò óõìöùíßåò éêáíïðïéåß êáé ôéò
ôñåéò ðñïûðïèÝóåéò. Ðñüêåéôáé ãéá ôç óõìöùíßá ðïõ
ìåãéóôïðïéåß ôï ãéíüìåíï ôùí ùöåëåéþí ôùí äéáðñáã-
ìáôåõôþí. Åöüóïí áõôÝò ïé ôñåéò éäéüôçôåò åßíáé ìïíá-
äéêÝò êáé ãåíéêÜ áðïäåêôÝò, ç ëýóç Nash áðïôåëåß ôç
ìïíáäéêÜ ïñèïëïãéêÞ åðßëõóç ôïõ äéáðñáãìáôåõôéêïý
ðñïâëÞìáôïò.10
Ïé ðñïáíáöåñüìåíåò åñãáóßåò ôïõ Nash ìïñöþ-
íïõí ôïí ðõñÞíá ôçò èåùñßáò ôïõ ãéá ôç óôñáôçãéêÞ
óõìðåñéöïñÜ.
Ó÷Ýäéï ÄéáðñáãìÜôåõóçò ôïõ Harvard
Êáìßá óôñáôçãéêÞ äåí Ý÷åé áîßá áí ç ôáêôéêÞ äåí
éêáíïðïéåß ôïõò óôü÷ïõò ôçò. Ç óôñáôçãéêÞ êéíåßôáé óôï
åðßðåäï ôçò èåùñßáò åíþ ç ôáêôéêÞ óôï åðßðåäï ôçò
åöáñìïãÞò êáé âñßóêïíôáé óôåíÜ óõíäåäåìÝíåò óå ìéá
éåñáñ÷éêÞ ó÷Ýóç áëëçëåîÜñôçóçò. “Ïé ôáêôéêÝò åßíáé
âñá÷õðñüèåóìåò, åõðñïóÜñìïóôåò êéíÞóåéò ìå óêï-
ðü ôçí Üóêçóç åõñýôåñùí óôñáôçãéêþí, ïé ïðïßåò ìå
ôç óåéñÜ ôïõò ðáñÝ÷ïõí óôáèåñüôçôá, óõíÝ÷åéá êáé
êáôåýèõíóç óôéò óõìðåñéöïñÝò ôáêôéêÞò. Ïé ôáêôéêÝò
õðïôÜóóïíôáé óôç óôñáôçãéêÞ åßíáé äïìçìÝíåò, êáôåõ-
èõíüìåíåò êáé õðïêéíïýìåíåò áðü óôñáôçãéêÝò óêÝ-
øåéò.”11
Ôï ðüóï áðïäïôéêÞ åßíáé ìéá ôáêôéêÞ åêôéìÜôáé
áðü ôï âáèìü ðïõ áõôÞ éêáíïðïéåß ôç óôñáôçãéêÞ.
Ìå ôïí êáèïñéóìü óôñáôçãéêÞò ïé äéáðñáãìáôåõôÝò
ìðïñïýí íá åðéôý÷ïõí ôïõò óôü÷ïõò ôïõò, åíþ ÷ùñßò

5. 66 ÅÊÄÏÓÇ ÉÏÕÍÉÏÕ 2011 ÅÔÏÓ 13ï ÔÅÕ×ÏÓ 41
ÁÈÇÍÁ
áõôÞ Þ ôçí áíåîáñôçôïðïßçóç ôçò ôáêôéêÞò áðü ìéá
êáèïñéóìÝíç óôñáôçãéêÞ, ôá áðïôåëÝóìáôá ðñïêýðôïõí
ðåñéóóüôåñï áðü ôý÷ç ðáñÜ ÷Üñç óôçí ðñïóðÜèåéá ôïõ
äéáðñáãìáôåõôÞ. Ç óôñáôçãéêÞ ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí ïé
äéáðñáãìáôåõôÝò èá êáèïñßóåé êáé ôéò ôáêôéêÝò ðïõ èá
åöáñìüóïõí ãéá íá åðéôý÷ïõí ôïõò óôü÷ïõò ôïõò.
Ïé Üíèñùðïé áíôéëáìâÜíïíôáé äýï ôñüðïõò ãéá íá
äéáðñáãìáôåõôïýí: ôïí áíôáãùíéóôéêü êáé ôïí óõìâéâá-
óôéêü. ÕðÜñ÷åé üìùò êáé ôñßôïò ôñüðïò, ðïõ äåí åßíáé
ïýôå óêëçñüò ïýôå Þðéïò áëëÜ ìÜëëïí êáé ôá äýï ìáæß.
Ðñüêåéôáé ãéá ôç ìÝèïäï ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò âÜóåé
áñ÷þí, ðïõ äéáìïñöþèçêå áðü ôï Ó÷Ýäéï ÄéáðñáãìÜ-áñ÷þí, ðïõ äéáìïñöþèçêå áðü ôï Ó÷Ýäéï ÄéáðñáãìÜ-áñ÷þí
ôåõóçò ôïõ Harvard ãéá íá äéåõèåôåß ôá äéÜöïñá èÝìáôá
óôç âÜóç ôçò ïõóßáò. Óôç äéáðñáãìÜôåõóç âÜóåé áñ÷þí
áíáæçôïýìå, åöüóïí åßíáé äõíáôü, áìïéâáßá ïöÝëç êáé
üðïôå ôá óõìöÝñïíôÜ ìáò óõãêñïýïíôáé ôï áðïôÝëåóìá
ðñÝðåé íá âáóéóôåß óå êÜðïéá áíôéêåéìåíéêÜ êñéôÞñéá áíå-
îÜñôçôá áðü ôç âïýëçóç ôçò êÜèå ðëåõñÜò. Ç ìÝèïäïò
ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò âÜóåé áñ÷þí åßíáé óêëçñÞ åðß
ôçò ïõóßáò êáé Þðéá ìå ôïõò áíèñþðïõò, äéá÷ùñßæï-
íôÜò ôïõò áðü ôï ðñüâëçìá êáé áíáäåéêíýïíôáò ôçí
áíèñþðéíç üøç ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí, ðïõ ìðïñåß íá
áðïäåé÷èåß åßôå åõåñãåôéêÞ åßôå êáôáóôñïöéêÞ, áöïý ïé
äéáðñáãìáôåõôÝò ùò Üíèñùðïé Ý÷ïõí óõíáéóèÞìáôá,
âáèåéÜ ðßóôç óå êÜðïéåò áîßåò, äéáöïñåôéêü ðáñåëèüí
êáé ïðôéêÞ, åíþ óõ÷íÜ åìöáíßæïíôáé áðñüâëåðôá.12
Ç äéáðñáãìÜôåõóç ôùí åíäéáöåñüíôùí ôùí ìåñþí,
óýìöùíá ìå ôç ÄéáðñáãìáôåõôéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Harvard,
åßíáé ï áðïôåëåóìáôéêüôåñïò ôñüðïò äéáðñáãìÜôåõóçò,
âáóéæüìåíïò óôç óõëëïãéêÞ ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí åðßëõóç
ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôçò óýãêñïõóçò óå ìéá ó÷Ýóç, Ýíá-
íôé ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò èÝóåùí, äçëáäÞ ôïõ “èÝëù”
ôçò êÜèå ðëåõñÜò, áöïý ôá “èÝëù” åßíáé êáôÜ êáíüíá
áóõìâßâáóôá ìåôáîý ôïõò.13
Ç óõëëïãéêÞ åðßëõóç ðñïûðïèÝôåé ôçí êáôÜèåóç ôùí
åíäéáöåñüíôùí ôçò êÜèå ðëåõñÜò, áðïöåýãïíôáò ôçí
ðñïâïëÞ ôùí èÝóåþí ôïõò, ìå áðïôÝëåóìá ôï êÜèå ìÝ-
ñïò íá ãíùñßæåé üôé ãéá íá ëõèåß ôï áôïìéêü ðñüâëçìÜ
ôïõ ðñÝðåé íá äïèåß ëýóç óôï óõíïëéêü ðñüâëçìá, ôï
ïðïßï ðåñéëáìâÜíåé ôï óõíäõáóìü ôùí åíäéáöåñüíôùí
êáé ôùí äýï ìåñþí. Ç åöáñìïãÞ ôçò äéáäéêáóßáò áõ-
ôÞò ìåôáôñÝðåé ôá ìÝñç óå “ëýôåò” ôïõ ðñïâëÞìáôïò ìå
áíôéêåßìåíï ôçí éêáíïðïßçóç ôùí åíäéáöåñüíôùí ôïõò.
Ç ëýóç ðïõ âñßóêåôáé ìå ôç äéáäéêáóßá áõôÞ ðñïêáëåß
êïéíü üöåëïò,14
äçëáäÞ ìéá êáôÜóôáóç “win-win” óôçí
ïðïßá ôï áñ÷éêü áíôáãùíéóôéêü äßëçììá “åóý Þ åãþ”
ìåôáôñÝðåôáé óôï óõíåñãáôéêü “èÝëù íá êåñäßóù åãþ
êáé íá êåñäßóåéò êáé åóý”. ÂáóéêÞ åðéäßùîç åßíáé ç ìåãÝ-
èõíóç ôçò ùöåëåßáò ðïõ åìöáíßæåôáé áñ÷éêÜ.
Ôï Ó÷Ýäéï ÄéáðñáãìÜôåõóçò ôïõ Harvard ãéá ôçí
éêáíïðïßçóç ôùí óôü÷ùí ôùí âáóéêþí ðõëþíùí ôïõ
(äéá÷ùñéóìüò ôùí áíèñþðùí áðü ôï ðñüâëçìá, åðéêÝ-
íôñùóç óôá óõìöÝñïíôá êáé ü÷é óôéò èÝóåéò ãéá áìïé-
âáßï üöåëïò, ÷ñÞóç áíôéêåéìåíéêþí êñéôçñßùí) áíÜðôõîå
ìéá óåéñÜ ôáêôéêþí ðïõ óõìâÜëïõí óôç åðßëõóç ôùí
äéáöïñþí äéáöõëÜóóïíôáò ôáõôü÷ñïíá êáé ôç ó÷Ýóç
ìåôáîý ôùí ìåñþí.
Ç óõëëïãéêÞ åðßëõóç áðïôåëåß ôï èåìÝëéï ôçò Äéá-
ðñáãìáôåõôéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Harvard.
×Üïò êáé Ðïëõðëïêüôçôá
Ïé Üíèñùðïé äçìéïõñãþíôáò êáé äéáôçñþíôáò ðïë-
ëáðëÝò ôáõôüôçôåò, üðùò åéóáãùãéêÜ áíáöÝñèçêå, óõì-
ìåôÝ÷ïõí óå ïìÜäåò, êïéíùíéêÝò äïìÝò, óõóôÞìáôá, ðïõ
ëåéôïõñãïýí ìÝóá óå ðëáßóéá, ðïõ ïé ßäéïé êáèüñéóáí,
ìå ôÜîç êáé ðñïâëÝøéìåò êáôáóôÜóåéò, ðïõ ôïõò äßíïõí
ìéá áßóèçóç áóöÜëåéáò óôçí êáèçìåñéíüôçôá êáé ôïõò
åðéôñÝðïõí íá ðñïãñáììáôßæïõí ôï ìÝëëïí. Áõôü èá
óõíÝâáéíå, áí ï êüóìïò ìáò êáé ôá áíèñþðéíá óõóôÞ-
ìáôá Þôáí ãñáììéêÜ êáé åß÷å åöáñìïãÞ ç íåõôþíåéïò
èåùñßá ôçò êáíïíéêüôçôáò êáé ôçò áéôéïêñáôßáò. “Ç æùÞ
ðïõ ãíùñßæïõìå äåí áíÞêåé óôçí ðåñéï÷Þ ôçò éóïñ-
ñïðßáò”15
êáé “ç áðüëõôç ôÜîç äåí õðÜñ÷åé, äåí Þôáí
ðáñÜ ìéá äéêôáôïñéêÞ ïõôïðßá.”16
Ùò óýóôçìá ðñïóäéïñßæåôáé Ýíá óýóôçìá óôïé÷åßùí,
ðïõ óõíäåäåìÝíá äçìéïõñãïýí Ýíá “üëïí”, ôïõ ïðïßïõ
ç óõìðåñéöïñÜ äéáìïñöþíåôáé áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ôùí åðéìÝñïõò óôïé÷åßùí ôïõ. Ôï âáóéêü êïéíü ÷áñáêôç-
ñéóôéêü ôùí óõóôçìÜôùí åßíáé ç äéáóõíäåóéìüôçôá êáé ç
áëëçëåðßäñáóç ìåôáîý ôùí óõóôáôéêþí ìåñþí ôïõò.
Ôá áíèñþðéíá óõóôÞìáôá åßíáé ðïëýðëïêá êáé ÷á-
ïôéêÜ (áõôïðñïóáñìïæüìåíá) êáèþò äåí ìðïñïýí íá
áðåéêïíéóèïýí áðü ãñáììéêÜ áíáëõôéêÜ ìïíôÝëá. Ïé
áðëïß êáíüíåò ðïõ éó÷ýïõí ìåôáîý ôùí ìåñþí ôïõò äåí
ìðïñïýí íá ðñïäéêÜóïõí ôç óõíïëéêÞ óõìðåñéöïñÜ
ôïõ óõóôÞìáôïò êáé ôï ôåëéêü áðïôÝëåóìá, ïýôå ìðï-
ñïýí íá áíáëõèïýí óôá óõóôáôéêÜ ôïõò ìÝñç ÷ùñßò
õðåñáðëïõóôåýóåéò êáé Üñóç ïõóéùäþí áëëçëåðéäñÜóå-
ùí ðïõ õðÜñ÷ïõí ìåôáîý ôïõò.
Óôá óýìðëïêá óõóôÞìáôá, ïé ó÷Ýóåéò áíÜìåóá óôá
ìÝñç åßíáé ôï êñßóéìï ìÝãåèïò êáé ü÷é ôá ßäéá ôá óôïé-
÷åßá. “Äåí åßíáé ôï Üôïìï ôï óçìáíôéêü óôïé÷åßï áëëÜ
ôï óýìðëåãìá.”17
“ÁðïöáóéóôéêÞ” åßíáé ç ó÷Ýóç ðïõ
äçìéïõñãåßôáé ìåôáîý äýï Þ ðåñéóóïôÝñùí óôïé÷åßùí.
Ìå ôéò ó÷Ýóåéò åãêáôáëåßðïõìå ôçí ðñïâëåøéìüôçôá êáé

6. ÁÈÇÍÁ
ÅÊÄÏÓÇ ÉÏÕÍÉÏÕ 2011 ÅÔÏÓ 13ï ÔÅÕ×ÏÓ 41 67
ìðáßíïõìå óôï ðåäßï ôùí äõíáôïôÞôùí. Ç ó÷Ýóç åßíáé
åêåßíç ðïõ äçìéïõñãåß ôçí ôñÝ÷ïõóá ðñáãìáôéêüôçôá êáé
ìÝóù ôçò ïðïßáò ïé áëëáãÝò ðïõ ãßíïíôáé óå ìéêñÜ
ìÝñç ôïõ óõóôÞìáôïò åðçñåÜæïõí åðßóçò ôï óõíïëé-
êü óýóôçìá áöïý êÜèå ìéêñü óýóôçìá óõììåôÝ÷åé óå
ìéá áäéÜóðáóôç ïëüôçôá. “Ïé åðéðôþóåéò ôçò ôïðéêÞò
äñÜóçò ìðïñåß íá åßíáé óçìáíôéêÝò áí ï ÷þñïò
åìðåñéÝ÷åé óçìåßá ôá ïðïßá åßíáé êñéôéêÜ. Ç ôïðéêÞ
äñÜóç ìðïñåß íá öÝñåé ìéá ïëéêÞ áëëáãÞ.”18
Åîáéôßáò áõôÞò ôçò Üõëçò êáé áèÝáôçò äéÜñèñùóçò
ôçò “óõíäåôéêüôçôÜò” ìáò äåí ôßèåôáé æÞôçìá “êñßóéìçò
ìÜæáò”19
áëëÜ “êñßóéìùí óõíäÝóåùí”, “ç äçìéïõñãßá ôùí
ïðïßùí åßíáé åöéêôÞ ìüíï ìå ôç óõíåéäçôïðïßçóç ôçò
ïëéêÞò êáôÜóôáóçò”20
, áöïý ðïôÝ äåí ãíùñßæïõìå ôïí
ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ïé ìéêñÝò ìáò äñáóôçñéüôçôåò èá
åðçñåÜóïõí ôï óýóôçìá.
H äõíáìéêÞ åðßäñáóç ôùí “áðïöáóéóôéêþí ó÷Ýóåùí”
êáé ôùí “êñßóéìùí óõíäÝóåùí” óå Ýíá óýóôçìá áðïäß-
äåôáé ãëáöõñÜ ìå ôç öñÜóç: “Äåí ÷ñåéÜæïíôáé öùíÝò
ãéãÜíôùí ãéá íá áëëÜîåé ï êüóìïò. ÌåñéêÝò öïñÝò áñêåß
êáé Ýíáò ìüíï øßèõñïò”, åíþ ï ×ñÞóôïò ÃéáííáñÜò ãñÜ-
öåé: “1⁄4ôáí ìéëÜìå ãéá ó÷Ýóåéò óôçí êâáíôïìç÷áíéêÞ,
áíáöåñüìáóôå óå Ýíáí ôñüðï óõó÷åôéóìïý – áíá-
öïñéêüôçôáò – óõíôïíéóìïý ðïõ Ý÷åé ôï ÷áñáêôÞñá
ôïõ áðñüâëåðôïõ, ôïõ ðéèáíïý êáé ôïõ äõíáôïý êáé
ðïõ èá ìðïñïýóå íá óõãêñéèåß ìüíï ìå ôç äõíáìéêÞ
åëåõèåñßá ôùí äéáðñïóùðéêþí ó÷Ýóåùí.”
Áí êáé ìáò åßíáé åýêïëï íá áðïäå÷èïýìå ôïí ðï-
ëýðëïêï êáé ÷áïôéêü ÷áñáêôÞñá ôùí äéåñãáóéþí ðïõ
áíáðôýóóïíôáé óôç æùÞ ìáò, ìáò åßíáé ìÜëëïí äýóêï-
ëï íá ðáñáäå÷ôïýìå üôé ïé åíÝñãåéåò, ïé óêÝøåéò ôá
óõíáéóèÞìáôá êáé ïé ðåðïéèÞóåéò ìáò ùò ðáñáôçñçôÝò,
åðçñåÜæïõí ôç óõíïëéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ óõóôÞìá-
ôïò. “1⁄4ëïé ìáò äçìéïõñãïýìå ôïí êüóìï ìÝóá áðü
ôï ðñïóùðéêü ìáò ößëôñï êáé ôéò ðñïóùðéêÝò ìáò
åðéëïãÝò. ÓõììåôÝ÷ïõìå üëïé åíåñãÜ óôç äçìéïõñãßáåðéëïãÝò. ÓõììåôÝ÷ïõìå üëïé åíåñãÜ óôç äçìéïõñãßáåðéëïãÝò. Ó
ôùí êüóìùí ìáò. ¸ôóé ç ðáñáôÞñçóç êáèßóôáôáé Ýíá
éäéáßôåñá ðïëýðëïêï êáé óçìáíôéêü æÞôçìá”.éäéáßôåñá ðïëýðëïêï êáé óçìáíôéêü æÞôçìá”.éäéáßôåñá ðïëýðëïêï êáé óçìáíôéêü æÞôçìá 21
“Ï ëüãïò ôïõ ðáñáôçñçôÞ óõíáíôÜåé ôï ëüãï ôùí
ðáñáôçñïõìÝíùí, ãéá íá óõãêñïôçèåß Ýíáò áðñüâëå-
ðôïò äéÜëïãïò ðïõ åßíáé ðÜíôïôå êÜôé äéáöïñåôéêü
áðü äýï ðáñÜëëçëïõò ìïíüëïãïõò.”22
Êáé åßíáé ç
áëëáãÞ ôçò óõìðåñéöïñÜò óôç âÜóç äéá÷ñïíéêþí
áîéþí (áêåñáéüôçôá, åíôéìüôçôá, åëåõèåñßá, áõôïóåâá-
óìüò, óåâáóìüò äéêáéùìÜôùí ôïõ Üëëïõ, õðåõèõíüôç-
ôá, äéêáéïóýíç, áëëçëåããýç, ôáðåéíïöñïóýíç, äéÜèåóç
ãéá óõíåñãáóßá, áãÜðç, ãåííáéïäùñßá, óõìðüíéá)23
ðïõ
áíôéðñïóùðåýïõí ôï óýóôçìá êáé ìáò äßíåé ôç äõíáôüôç-
ôá óõììåôï÷Þò ó’ áõôüí ôï äéÜëïãï, áöïý Ýííïéåò üðùò
üñáìá, ðïéêéëïìïñößá, ðïëõðëïêüôçôá, óõììåôï÷Þ, íüçìá,
ðñïóáñìïóôéêüôçôá, ðáñáôÞñçóç, äéá÷åßñéóç ðëçñïöïñéþí,
åõöõÀá óõóôÞìáôïò, áîßåò, áëëáãÞ, ê.á. õðü ôï ðñßóìá
ôçò Èåùñßáò ôïõ ×Üïõò, áðïêôïýí éäéáßôåñç óçìáóßá óôç
óõíåñãáóßá ìáò ìå ôï ÷Üïò, ç ïðïßá ìå ôç óåéñÜ ôçò
ìáò äßíåé ôç äõíáôüôçôá íá æïýìå ü÷é ùò ñõèìéóôÝò ôïõ
ðåñéâÜëëïíôüò ìáò, áëëÜ ùò äçìéïõñãéêïß óõíåñãÜôåò ìå
áõôü, óêåðôüìåíïé Ýîù áðü ôï êïõôß íá âëÝðïõìå ôá ßäéá
ðñÜãìáôá ìå äéáöïñåôéêïýò öáêïýò êáé íá åðéíïïýìå
åéêüíåò, ðÝñá áðü óôåñåüôõðåò êáé ðåðáôçìÝíåò ëýóåéò,
êáèüóïí “ôá ßäéá äåäïìÝíá äåí ðñïóöÝñïõí ôçí ßäéá åé-
êüíá, äéüôé âëÝðïõìå ìüíï üôé êáôáíïïýìå.”24
êüíá, äéüôé âëÝðïõìå ìüíï üôé êáôáíïïýìå.”24
êüíá, äéüôé âëÝðïõìå ìüíï üôé êáôáíïïýìå.”
Èåùñßåò Óõíáßíåóçò vs Óõãêñïõóéáêþí Èåùñéþí
Ïé óõãêñïýóåéò, üðùò êáé åéóáãùãéêÜ áíáöÝñèçêå,
åßíáé ìéá ðñáãìáôéêüôçôá óôç æùÞ. 1⁄4ëïé Ý÷ïõìå äåé ðåñé-
ðôþóåéò üðïõ Üíèñùðïé, êïéíùíßåò, Ýèíç ìå äéáöïñåôéêïýò
óôü÷ïõò êáé áíÜãêåò Ý÷ïõí Ýëèåé óå óýãêñïõóç êáé Ý÷ïõ-
ìå äåé üëåò ôéò óõíÝðåéåò ðïõ áõôÞ ìðïñåß íá åðéöÝñåé.
Ïé Ýííïéåò äýíáìç êáé óýãêñïõóç åßíáé Üññçêôá
óõíäåäåìÝíåò ìåôáîý ôïõò. Ç ÷ñçóéìïðïßçóç äýíáìçò
Ý÷åé ùò áéôßá ôç óýãêñïõóç åíþ êáé ôï áíôßèåôï óõì-
âáßíåé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò.25
Êáô’ åîï÷Þí åêöñáóôÞò ôùí óõãêñïõóéáêþí èåùñéþí
Þôáí ï Karl Marx óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï “üëåò ïé óõãêñïý-
óåéò ìÝóá óôçí éóôïñßá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí áíôßöáóçóåéò ìÝóá óôçí éóôïñßá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí áíôßöáóçóåéò ìÝóá óôçí éóôïñßá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí á
áíÜìåóá óôéò ðáñáãùãéêÝò äõíÜìåéò êáé óôç ìïñöÞ
åðéêïéíùíßáò”åðéêïéíùíßáò”åðéêïéíùíßáò 26
”26
” . Íåüôåñïé èåùñçôéêïß ôçò ó÷ïëÞò ôùí óõ-
ãêñïýóåùí åíóùìáôþíïõí êáé ôçí Ýííïéá ôçò êïéíùíéêÞò
äýíáìçò. Ïé óõãêñïýóåéò äåí ó÷åôßæïíôáé ìüíï ìå ôçí
êáôï÷Þ ðëïýôïõ áëëÜ êáé ìå ôçí êáôï÷Þ êïéíùíéêÞò äýíá-
ìçò áíÜìåóá óôéò äéáöïñåôéêÝò ïìÜäåò óõìöåñüíôùí. Ï
êýêëïò ôùí óõãêñïýóåùí öáßíåôáé íá åßíáé áÝíáïò.
Óôïí áíôßðïäá âñßóêåôáé ç ó÷ïëÞ ôïõ ëåéôïõñãéóìïý,
êýñéïé åêöñáóôÝò ôçò ïðïßáò Þôáí ï Max Weber êáé ï
Emile Durkheim, ï ïðïßïò õðïóôÞñéîå üôé ç êïéíùíßá åßíáé
ìéá çèéêÞ åíüôçôá áíèñþðùí, ïé ïðïßïé ìïéñÜæïíôáé ôá
ßäéá óõíáéóèÞìáôá êáé ôçí ßäéá ðñïóÞëùóç óå áîßåò êáé
êáíüíåò. Ôï óýíïëï ôùí áîéþí êáé ôùí êáíüíùí óõãêñïôåß
ôç “óõëëïãéêÞ óõíåßäçóç”, ç ïðïßá êáèïñßæåé ôç óõìðåñéöï-
ñÜ ôùí áíèñþðùí êáé äéáêñßíåé ìéá êïéíùíßá. Ç êïéíùíéêÞ
óõíï÷Þ ôùí ìåëþí ôçò êïéíùíßáò åêöñÜæåôáé ùò “êïéíùíéêÞ
áëëçëåããýç”. ÌåôáãåíÝóôåñá ï Robert Merton ðñïóåããßæåé
ôçí êïéíùíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá ìå âÜóç ôéò éäÝåò êáé ôïõò
êáíüíåò ðïõ áêïëïõèïýí ôá ßäéá ôá Üôïìá êáé óýìöù-
íá ìå áõôüí ç êïéíùíéêÞ æùÞ åßíáé Ýíá óýóôçìá, äçëáäÞ

7. 68 ÅÊÄÏÓÇ ÉÏÕÍÉÏÕ 2011 ÅÔÏÓ 13ï ÔÅÕ×ÏÓ 41
ÁÈÇÍÁ
Ýíá ðëÝãìá äéáöüñùí ó÷Ýóåùí ïé ïðïßåò ôåßíïõí ðñïò
ôç óôáèåñüôçôá êáé ôçí éóïññïðßá. Ç ïñãáíùôéêÞ áñ÷Þ
ôçò èåùñßáò ôïõ åßíáé ç Ýííïéá ôïõ óõóôÞìáôïò.
ÅîåôÜæïíôáò ôéò äýï ó÷ïëÝò ìðïñïýìå óõíïðôéêÜ
íá êáôáãñÜøïõìå êáé íá óõãêñßíïõìå ôéò èåùñçôéêÝò
ôïõò ðñïóåããßóåéò.
Ìå âÜóç ôéò èåùñßåò óõíáßíåóçò ïé êáíüíåò êáé ïé áîßåò
ôçò æùÞò åßíáé ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ôçò êïéíùíéêÞò æùÞò, ç
ïðïßá âáóßæåôáé óôçí áíôáðüäïóç êáé ôç óõíåñãáóßá, óõíáñ-
ôÜôáé ìå ôçí áíÜëçøç äÝóìåõóçò êáé ðñïÜãåé ôçí áëëçëåããýç.
Ïé êïéíùíßåò åßíáé êáô’ áíÜãêç óõíåêôéêÝò êáé óôçñßæïíôáé óôçí
áíáãíþñéóç ôçò íüìéìçò êõñéáñ÷ßáò. Ôá êïéíùíéêÜ óõóôÞìáôá
óôçñßæïíôáé óôç óõíáßíåóç, ôåßíïõí ðñïò ôç óõíï÷Þ êáé ôçí
ïëïêëÞñùóç êáé ôåßíïõí íá áíáðáñÜãïíôáé.
Ãéá ôéò óõãêñïõóéáêÝò èåùñßåò âáóéêü óôïé÷åßï ôçò êïéíù-
íéêÞò æùÞò åßíáé ôï óõìöÝñïí. Ç êïéíùíéêÞ æùÞ óõíáñôÜôáé
ìå ôçí Üóêçóç êáôáíáãêáóìïý, ðñïÜãåé ôçí áíôßèåóç, ôïí
áðïêëåéóìü êáé ôçí å÷èñüôçôá êáé âáóßæåôáé óôç äïìéêÞ
óýãêñïõóç. Ïé êïéíùíßåò åßíáé êáô´ áíÜãêç åóùôåñéêÜ äéáé-
ñåìÝíåò êáé ç êïéíùíéêÞ äéáöïñïðïßçóç åíÝ÷åé åîïõóßá. Ôá
êïéíùíéêÜ óõóôÞìáôá äéÝðïíôáé áðü áíôéöÜóåéò êáé öõãü-
êåíôñåò äõíÜìåéò êáé ôåßíïõí íá ìåôáâÜëëïíôáé.
Óõíáßíåóç êáé óýãêñïõóç áðïôåëïýí ôéò äýï üøåéò
ôïõ ßäéïõ íïìßóìáôïò. Ç ýðáñîç óõãêñïýóåùí äåí åßíáé
áðáñáßôçôá áñíçôéêÞ, åöüóïí áõôÝò åðéëõèïýí áðïôåëåóìá-
ôéêÜ êáé ïäçãÞóïõí óå èåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá. Ç êïéíùíßá óå
üëï êáé ðéï ðïëëÜ èÝìáôá áðáéôåß ðåñéóóüôåñç óõíáßíåóç
êáé óå êÜèå ðåñßðôùóç Ýíá minimum óýãêëçóçò áðüøåùí,
ìå óôü÷ï ôçí áðïöõãÞ ôçò óýãêñïõóçò.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Áðü ôç ìåëÝôç ôïõ èÝìáôïò ðñïÝêõøáí ôá ðáñáêÜ-
ôù óõìðåñÜóìáôá.
ØÇ óôñáôçãéêÞ äåí õðÜñ÷åé ãéá ôïõò äõíáôïýò êáé
ìüíï, áëëÜ áíôéèÝôùò ãéá ôïõò áäýíáìïõò. Ç åðéíüçóç
ôçò óôñáôçãéêÞ åßíáé êáèáñÜ íïçôéêÞ êáé Ý÷åé ùò áðï-
óôïëÞ ìéá åíáëëáêôéêÞ ëýóç óå ìéá ìåôùðéêÞ óýãêñïõóç.óôïëÞ ìéá åíáëëáêôéêÞ ëýóç óå ìéá ìåôùðéêÞ óýãêñïõóç.óôïëÞ ìéá åíáëëáêôéêÞ ëýóç óå ìéá ìåôùðéêÞ óýãêñïõ
Ìðïñåß íá ðåôý÷åé êáôïñèþìáôá áêüìá êáé áí êáíåßò
äåí ôçí ðéóôåýåé27
. Ï êáèïñéóìüò ôçò óôñáôçãéêÞò ðñï-
ûðïèÝôåé ôçí åðéëïãÞ ôïõ óêïðïý- óôü÷ïõ, ðïõ áíÞêåé
óôç ìåôáóôñáôçãéêÞ ç ïðïßá åíôÜóóåôáé óå Ýíá üñáìá
ðïõ ðñÝðåé íá åßíáé êñõöü.
Áð’ üëåò ôéò áíèñþðéíåò áëëçëåðéäñÜóåéò, ïé äéá-
ðñáãìáôåýóåéò, ðïõ áðü ôç öýóç ôïõò ðåñéðëÝêïõí
ôçí áíèñþðéíç óõìðåñéöïñÜ, ÷ñåéÜæïíôáé ðåñéóóüôåñï
áðü êÜèå Üëëç ôç Èåùñßá Ðáéãíßùí.
ØÇ ïñãÜíùóç ôçò êïéíÞò ëïãéêÞò êáé ôçò êïéíÞò
åìðåéñßáò óôéò äéáðñáãìáôåýóåéò, ìå ôñüðï ðïõ íá ðá-
ñÝ÷ïõí êÜðïéï ÷ñÞóéìï ðëáßóéï óêÝøçò êáé äñÜóçò
åßíáé åðéâåâëçìÝíç. Ôüóï ç èåùñßá üóï êáé ç ðåßñá
óõíçãïñïýí óôï üôé ç ìÝèïäïò ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò
âÜóåé áñ÷þí èá åðéöÝñåé óçìáíôéêÜ ìáêñïðñüèåóìá
áðïôåëÝóìáôá ðïõ èá åßíáé ôï ßäéï êáëÜ Þ áêüìá êá-
ëýôåñá áðü áõôÜ ðïõ èá ìðïñïýóáìå íá ðåôý÷ïõìå
åöáñìüæïíôáò ïðïéáäÞðïôå Üëëç ôáêôéêÞ äéáðñáãìÜ-
ôåõóçò. ÅðéðëÝïí Ý÷åé áðïäåé÷èåß ðéï ïéêïíïìéêÞ êáé
ëéãüôåñï åðéæÞìéá ãéá ôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò.28
ØÏé áëçèéíÝò äéáðñáãìáôåýóåéò äåí åßíáé áðëþò
êïéíùíéêÝò ó÷Ýóåéò, üðùò íïìßæïõí ïé ðåñéóóüôåñïé.
¸÷ïõí ðÜíôá êüóôïò. Ãéáôß åßíáé ìéá êñßóç ìå åðéëïãÝò
êáé ïé åðéëïãÝò Ý÷ïõí êüóôïò. ×ùñßò äçìéïõñãéêüôçôá
ìüíï óõìâáôéêÝò ëýóåéò ìðïñïýìå íá âñïýìå êáé áõôÝò
Ý÷ïõí ôá üñéÜ ôïõò29
. Êáé ç äçìéïõñãéêüôçôá áíáðôýó-
óåôáé åêôüò éóïññïðßáò, áöïý ç óõíå÷Þò éóïññïðßá
ðáñÜãåé áäñÜíåéá.
Ïé äéáðñáãìáôåýóåéò õðÝñâáóçò ìáò åðéôñÝðïõí “íá
ðÜìå óôï ìðáëêüíé”, íá äïýìå ôçí “ìåãÜëç åéêüíá” êáé
íá áíáêáëýøïõìå ôç ìç óõìâáôéêÞ ëýóç óôçí éóôïñßá
ôïõ Üíäñá ðïõ Üöçóå äåêáåðôÜ êáìÞëåò óôïõò ôñåéò
ãéïýò ôïõ, êáôÜ ôï Þìéóõ - ôï Ýíá ôñßôï êáé ôï Ýíá
Ýíáôï óôïí êáèÝíá áíôßóôïé÷á, êáé íá ðñïêáëÝóïõìå
ìéá áëëáãÞ öÜóçò Þ êáé íá ôçí áíôÝîïõìå.
Ç äéáðñáãìÜôåõóç õðÝñâáóçò èÝëåé ðïëëÞ äïõëåéÜ,
ãéáôß üðùò áíáöÝñåé ï ÁñéóôïôÝëçò “ç áñåôÞ áðü
ìüíç ôçò äåí áñêåß, üðïéïò ôçí Ý÷åé ÷ñåéÜæåôáé êáé
ôç äýíáìç íá êÜíåé üóá ðñÝðåé”. Ãéá íá ðåôý÷ïõìå
ôï óôü÷ï ðñÝðåé íá åðéëÝîïõìå ôçí áíôßóôáóç óôïõò
öõóéïëïãéêïýò áíèñþðéíïõò ðåéñáóìïýò êáé íá êÜ-
íïõìå ôï áíôßèåôï áð´ üôé èá èÝëáìå õðü êáíïíéêÝò
óõíèÞêåò, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïÜãïõìå ôç óõíåñãáóßá
ðïõ ìáò ïäçãåß óå ëýóç ðïõ ôçí õðïóôçñßæïõí ôá
óõìâáëëüìåíá ìÝñç.
ØÁí êáôáíïÞóïõìå ôï óõìðÝñáóìá ôïõ Giplin, óôï
Ýñãï ôïõ Ðüëåìïò êáé ÁëëáãÞ, üôé “Ýôóé Þôáí êáé Ýôóé èá
óõíå÷ßóåé íá åßíáé ìÝ÷ñéò üôïõ ïé Üíèñùðïé åßôå êáôá-
óôñÝøïõí ôïõò åáõôïýò ôïõò åßôå äçìéïõñãÞóïõí Ýíáí
áðïôåëåóìáôéêü ìç÷áíéóìü åðßôåõîçò äéåèíþí áëëáãþí
ìå åéñçíéêÜ ìÝóá”30
èá áíáãíùñßæïõìå ôç äéáäéêáóßá
ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò, ðïõ äïìåßôáé ìå ôéò áñ÷Ýò ðïõ
äéÝðïõí ôéò ðñïáíáöåñüìåíåò óôçí áíÜëõóç èåùñßåò,
ùò ôç ìïíáäéêÞ ðïõ ðñïÜãåé ôçí óõíáßíåóç êáé åéñÞíç,
ðïõ åíáãùíßùò åðéæçôïýí ïé êïéíùíßåò.

8. ÁÈÇÍÁ
ÅÊÄÏÓÇ ÉÏÕÍÉÏÕ 2011 ÅÔÏÓ 13ï ÔÅÕ×ÏÓ 41 69
1
Ìéá áéñåôéêÞ Üðïøç ãéá ôï ×Üïò óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ, F. David Peat – John Briggs, åêä. Ôñáõëüò – óåë. 59, 61
2
http://unews.pathlnder.gr/politics/ti-elege-o-thoykydidhs-gia-periodoys-krishs-opws-h-shmerinh.html
3
Çãåóßá êáé ×Üïò, ÌÜñãêáñåô Ôæ. Ïõßôëõ, åêä. Êáóôáíéþôçò, óåë. 76-86
4
T.J Cartwright
5
Íßêïò Ëõãåñüò – Ï ðüëåìïò êáé ç óôñáôçãéêÞ
6
Èåùñßá Ðáéãíßùí, åðéóô. åðéìÝëåéá: Êùíóôáíôßíá Êïôôáñßäç-Ãñçãüñçò Óéïõñïýíçò, åêä. Åõñáóßá, óåë.40-41
7
Íßêïò Ëõãåñüò – Ç éóïññïðßá ôïõ Nash êáé ç óõëëïãéêÞ óêÝøç
8
Èåùñßá Ðáéãíßùí, åðéóô. åðéìÝëåéá: Êùíóôáíôßíá Êïôôáñßäç-Ãñçãüñçò Óéïõñïýíçò, åêä. Åõñáóßá, óåë. 47
9
1⁄4ðùò ðñïçã., óåë.50-51
10
1⁄4ðùò ðñïçã., óåë. 51-52
11
Ç Öýóç ôùí Äéáðñáãìáôåýóåùí, Roy Lewicki-David Saunders-John Minton, åêä. ÊñéôéêÞ, óåë. 81
12
Ðåôõ÷áßíù ôç Óõìöùíßá, Ñüôæåñ Ößóåñ-Ïõßëéáì Ãéïýñõ-Ìðñïõò ÐÜôïí, åêä. Êáóôáíéþôç, óåë. 26
13
Ìüíïò Åíáíôßïí 1⁄4ëùí, ÁíäñÝáò Íéêïëüðïõëïò, åêä. ÐáôÜêç, óåë. 206
14
1⁄4ðùò ðñïçã., óåë. 208
15
Íßêïò Ëõãåñüò – Ðïëõðëïêüôçôá êáé ðïéêéëïìïñößá
16
Íßêïò Ëõãåñüò – Ç äçìéïõñãéêüôçôá ôïõ ÷Üïõò
17
Íßêïò Ëõãåñüò – Íïçìïóýíç, áëãüñéèìïé êáé ìåôá-óôñáôçãéêÞ
18
Íßêïò Ëõãåñüò – ÔïðéêÞ äñÜóç êáé ïëéêÞ áëëáãÞ
19
ÁñêåôÜ Üôïìá ìéáò ìÜæáò, ðïõ åíåñãïýí ìå óõãêåêñéìÝíï ôñüðï êáé îåðåñíïýí êÜðïéï ïñéáêü áñéèìü êáé ôüôå üëá ôá õðüëïéðá Üôïìá
ôçò óõãêåêñéìÝíçò ìÜæáò áêïëïõèïýí ôçí ßäéá óõìðåñéöïñÜ êáé ìåôáôñÝðïíôáé, áëëÜæïõí.
20
Íßêïò Ëõãåñüò – Ç êáëýôåñç åðßèåóç åßíáé ç áíôåðßèåóç
21
Çãåóßá êáé ×Üïò, ÌÜñãêáñåô Ôæ. Ïõßôëõ, åêä. Êáóôáíéþôçò, óåë. 105
22
×ñÞóôïò ÃéáííáñÜò
23
1⁄4ëá óïõ ôá ´ìáèá ìá îÝ÷áóá ìéá ëÝîç, ÄçìÞôñçò ÌðïõñáíôÜò, åêä. ÐáôÜêç, óåë. 13
24
Íßêïò Ëõãåñüò – Ôï âÜñïò ôùí ôåñìéôþí
25
ÄéïéêçôéêÞ Óõãêñïýóåùí, ÁíäñÝáò Ã. Íéêïëüðïõëïò , ÁèÞíá 1998, óåë. 10
26
Èåùñßá ôïõ ÐïëÝìïõ, Ðáíáãéþôçò Êïíäýëçò, åêä. ÈåìÝëéï, óåë. 175
27
Íßêïò Ëõãåñüò – Ç óôñáôçãéêÞ êáé ç éó÷ýò
28
Ðåôõ÷áßíù ôç Óõìöùíßá, Ñüôæåñ Ößóåñ-Ïõßëéáì Ãéïýñõ-Ìðñïõò ÐÜôïí, åêä. Êáóôáíéþôç, óåë. 194
29
Íßêïò Ëõãåñüò – Ïé ðñáãìáôéêÝò äéáðñáãìáôåýóåéò Ý÷ïõí êüóôïò
30
http://www.ifestos.edu.gr/38Thucydites.htm
Σημειώσεις