өрөмдлөгийн тухай ерөнхий ойлголт
- 3. Цооногийн үндсэн үзүүлэлтүүдэд түүний голч (диаметр), гүн, чиглэл зэрэг
орно. Цооногийн голч нь чулуулгийг буталж байгаа үзүүрийн багажийн гадна
голчоор тодорхойлогдох ба хэрэв цооног бэхэлгээний яндангаар тоноглогдсон
байвал тэр бэхэлгээний яндангийн дотоод голчоор тодорхойлогдоно.
Цооногийн голч нь тухайн цооногийн гүн, зориулалт, геологийн тогтцоос
хамаарч 26-500 мм, зарим тохиолдолд 1500 мм хүртэл байдаг.
Цооногийн гүн нь тухайн цооногийн зориулалт болон ашигт малтмалын
орших гүнээр тодорхойлогдоно. Геологийн зураглал, хатуу ашигт малтмалын
эрэл хайгуулын үед өрөмдөх цооногийн гүн нь хэдэн арван метрээс 3000 м
хүртэл байна. Зарим тохиолдолд 4500 м хүрсэн ч байдаг. Нефть хийн
өрөмдлөгийн цооног 9000 м түүнээс ч дээш гүнд өрөмдөж болох талтай.
Дэлхийн гадаргын геологийн тогтцыг судлах зорилгоор өрөмдөх хэт гүний
өрөмдлөг 12000-18000 м хүрэх магадлалтай.
- 4. Өрөмдөх цооног нь хуурай газар, усан дээр, уулын далд малталтаас ч
өрөмдөгддөг.
Цооногийг зориулалтаар нь эрэл-зураглалын, хайгуулын,
ашиглалтын, туслах гэх мэт ангилдаг.
Хайгуулын баганат өрөмдлөг нь:
- геологийн зураглал, хатуу ашигт малтмалын эрлийн үед
- хатуу ашигт малтмалын урьдчилсан болон нарийвчилсан
хайгуулын үед
- шингэн ба хийн ашигт малтмалын эрэл-хайгуулын үед тодорхой
интервалаас керн авах үед
- тухайн районы геологийн бүтцийг тогтоохын тулд бүтэц-
зураглалын цооног өрөмдөх үед
- инженер-геологийн судалгааны үед
- хэт гүний өрөмдлөгт дэлхийн гадаргын үе давхаргыг судлах
- сар, гаригуудын гадаргаас дээж авах үед тус тус хэрэглэгддэг.
- 5. Цооногийг хэвтээ гадаргууд дурын өнцгөөр өрөмдөж болох бөгөөд
босоогоос хэвтээ хүртэл чиглэлтэй налуу, өгсүүр налуу тэр ч байтугай
уулын далд малталтаас эгц босоо өрөмдөж болдог.
Цооногийн энэхүү орон зайн байрлал нь цооногийн амсрын
солбилцол, зенитийн болон азимутын өнцгөөр
тодорхойлогдоно. (Зураг.1б)
Зенитийн өнцөг q гэдэг нь босоо хавтгай ба цооногийн тэнхлэг
хоёрын хоорондох өнцөг юм. Цооногийн тэнхлэг хэвтээ хавтгайтай
үүсгэх өнцгийг цооногийн налуугийн өнцөг гэнэ (b=90o-q).
Азимутын өнцөг a нь цооногийн тэнхлэгийн хэвтээ хавтгай дахь
проекц болон цооногийн тэнхлэгийг тодорхой чиглэлд дайран гарсан
хэвтээ хавтгай дээрх шулуун хоёрын хооронд цагийн зүүний дагуу үүсэх
өнцөг юм.
Хэрэв азимутын өнцгийг газар зүйн уртрагтай авч үзвэл энэ нь
бодит азимутын өнцөг, соронзон туйлтай бол соронзон азимутын өнцөг,
дурын тэмдэгтээр авбал томъёолсон азимутын өнцөг гэх мэт нэрлэнэ.
