alicanatasever.tr.gg

1. EDATLAR

2. 08/06/13 2
EDAT (İlgeç)
• Yalnız başına anlamı olmayan,
anlam ve görevleri daha çok cümle
içinde, birlikte bulundukları
sözlerle ortaya çıkan, kelimeler
arasında ilgi kurmaya yarayan
kelimelere edat denir.

3. 08/06/13 3
–Gibi, kadar, dolayı, göre, için,
ile, beri, başka, karşı, yalnız,
doğru, üzere gibi kelimeler edat
olarak görev yapmaktadır.
–Mesela; “ile” kelimesini ele
alalım. Bu kelimenin yalnız
başına bir anlamı yok; ama

4. 08/06/13 4
–“Araba ile gidersen maça
yetişebilirsin.”
Cümlesinde eklendiği kelimeye
“araç” anlamı kazandırmıştır.

5. 08/06/13 5
–“Okula daima kardeşi ile
gelirdi.”
cümlesinde ise “birliktelik”
anlamı kazandırmıştır.

6. 08/06/13 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni 6
Edatların özellikleri:
• Edatlar genelde isim soylu kelimelerle
birlikte kullanılır.
• Örneğin;
“Okuldan eve kadar yürümek zorunda
kaldık.”
cümlesinde “kadar” edatı “ev” ismiyle
birlikte kullanılmıştır.

7. 08/06/13 7
Edatların özellikleri:
• Edatlar cümlede sıfat tamlamaları ya da zarf
öbekleri oluşturabilir.
• Örnek:
“Dev gibi adam karşımızda çocuk gibi
ağlıyordu.”
cümlesinde “dev gibi” sözleri “adam”
isminin sıfatı olmuştur.

8. 08/06/13 8
Edatların özellikleri:
• Edatlar, diğer kelime türleri gibi cümlede
özne, tümleç, yüklem olarak görev
yapabilir.
• “Günlerdir arıyorum ama istediğim gibi bir
araba bulamadım.”
cümlesinde edat (gibi) diğer sözlerle birlikte
nesne görevini üstlenmiştir.

9. 08/06/13 9
DİKKAT
• Sınavlarda edatlarla ilgili sorulan
sorular çoğunlukla anlama yöneliktir.
Ayrıca hem edat hem de bağlaç olarak
kullanılan kelimeler de edat-bağlaç
farkının sorulduğu sorular olarak
karşımıza çıkmaktadır.
• Belli başlı edatlar şunlardır:

10. 08/06/13 10
ile
• Cümlede değişik anlam ilişkileri
oluşturacak şekilde “Ayşe ile,
araba ile, benim ile...” kullanılan
bir edattır. Bu kelime genellikle
birlikte kullanıldığı kelimeye
bitişik yazılır. Bu durumda “-la,
-le” şeklinde görülür.

11. 08/06/13 11
• “İzmir’e trenle gidecekmiş.”
• “O kalın tahtayı bıçakla kesemezsin.”
–Cümlelerinde görüldüğü gibi fiilin
yapılışında kullanılan aracı bildiren
“ile” edatı kendinden önceki
kelimeye bitişik yazılabilir.
Kendinden önceki kelimeye ayrı
yazılması da söz konusudur.

12. 08/06/13 12
“ile” araç bildirir.
• Mehmet arabayla Çan’a gidecekmiş.
• Temiz bir bez ile camları sildim.
• Silah bulamayan milletimiz ev araç
gereçleriyle savaşmıştır.

13. 08/06/13 13
“ile” birliktelik bildirir.
• Öğrencilerle büyük bir piknik
düzenlemişlerdi.
• Kağan ile Alp dün balığa gitmişler.
• Aysun ile annesi yarın bize gelecekmiş.

14. 08/06/13 14
“ile” durum bildirir.
• Bu haber ile yanımızdan sevinçle ayrıldı.
• Misafirlerini her zaman güler yüzle karşıla.
• Şehitlerimizin kanlarıyla boyanmış
bayrağımızın önünde saygıyla eğilelim.

15. 08/06/13 15
DİKKAT
• Cümlede “ile” bağlacı ile “ile” edatını bir
birine karıştırmamak için şu pratik yöntemi
izlemelisiniz.
• Cümlede “ile” kelimesi yerine “ve”
getirdiğimizde anlamda bir bozulma veya
daralma olmuyorsa bağlaç; oluyorsa edattır.

16. 08/06/13 16
için
• Kelimeler arasında çoğunlukla “amaç”
ilgisi kuran bir edattır. Çoğu edat gibi
kendinden önceki isim soylu
kelimelerle grup oluşturarak kullanılır.

17. 08/06/13 17
“için” amaç ilgisi kurar.
• Ders çalışmak için yarın sizde toplanalım.
• Babam tapu çıkartmak için ilçeye gitti.
• Bir teşekkür etmek için mi bunca yolu
geldin?

18. 08/06/13 18
“için” sebep sonuç ilgisi kurar.
• Saha çamur olduğu için maç ertelenmişti.
• Çok çalıştığı için sınavı kazanmıştı.
• Yalancı çobana yalan söylediği için kimse
inanmamış.

19. 08/06/13 19
“için” hakkında ilgisi kurar.
• Üst kattakiler için söylenenler pek hoş
değildi.
• Bütün bu olaylar için siz ne söylemeyi
düşünüyorsunuz?
• Benim için de mi konuştular?

20. 08/06/13 20
“için” uğrunda ilgisi kurar.
• Bütün bu göz yaşlarım senin için.
• Mehmetçikler bu vatan için seve seve
ölüme giderler.
• Bir kalen için bütün bunlar değer mi?

21. 08/06/13 21
gibi
• Birlikte kullanıldığı kelimeye
benzetme, karşılaştırma anlamları
katan bir edattır. Ayrıca eklendiği
kelimeyi sıfat ya da zarf görevinde
kullandırır.

22. 08/06/13 22
“gibi” benzetme ilgisi kurar.
• Kaç yaşına geldi ama hâlâ çocuk gibi
davranıyor.
• Öğrencilerim karınca gibi çalışıyor,
diyemem.
• Maçta aslanlar gibi mücadele ettik.

23. 08/06/13 23
“gibi” karşılaştırma ilgisi kurar.
• Ahmet gibi ders çalışmıyorsun.
• Kedi gibi köpek de sadık bir hayvandır.
• Roman gibi hikaye de yaşanmış veya
yaşanması muhtemel olayları anlatır.

24. 08/06/13 24
“gibi” zaman ilgisi kurar.
• Kedi ciğeri kaptığı gibi uzaklaştı.
• Karnesini aldığı gibi eve gitti.
• İşaret verildiği gibi bulunduğu yerden
fırladı.

25. 08/06/13 25
kadar
• Anlatıma karşılaştırma, ölçü,
nitelikte benzerlik, aşağı yukarı
anlamları katan bir edattır.

26. 08/06/13 26
“kadar” karşılaştırma ilgisi kurar.
• Sinan, Ayhan kadar kuvvetlidir.
• Zeynep cırcır böceği kadar gevezedir.
• Geçen sınav kadar zor soru sormayacağım.

27. 08/06/13 27
“kadar” yaklaşıklık ilgisi kurar.
• Tarlaya elli kadar fidan diktik.
• On kadar öğrenci sınavda başarısız olmuş.
• On yaşlarında kadar bir çocuk kapıyı
açmıştı.

28. 08/06/13 28
“kadar” gibilik ilgisi kurar.
• Pamuk kadar beyaz elleri vardı.
• Bal kadar tatlı bir şerbet yapmıştı.
• Dağ kadar dertleri olduğunu söylüyordu
arkadaşlarına.

29. 08/06/13 29
“kadar” zaman-yer ilgisi kurar.
• Dün gece sabaha kadar ders çalıştım.
• Bu işlerin hepsini yarına kadar
bitireceksiniz.
• Misafirini kapıya kadar uğurladı.

30. 08/06/13 30
göre
• Yönelme hâl eki (-e hâli) almış
kelimelerle kullanılan ve cümleye
karşılaştırma, görelik gibi anlamlar
katan bir edattır.

31. 08/06/13 31
“göre” uygunluk ilgisi kurar.
• Bu pantolon tam bana göre.
• Sana göre elbiseyi nerede bulurum ben?
• Burası bize göre bir yer değilmiş.

32. 08/06/13 32
“göre” görelik (bence) ilgisi
kurar.
• Bana göre yaptıkların doğru değil.
• Sana göre yarışmada kim birinci olur?
• Öğretmenimize göre en güzel hediye bir dal
kır çiçeğiymiş.

33. 08/06/13 33
“göre” karşılaştırma ilgisi kurar.
• Arkadaşlarına göre daha çalışkandı.
• Yaprağa göre daha yeşil bir mendili vardı.
• Otobüse göre gideceğiniz yere uçak daha
çabuk varır.

34. 08/06/13 34
doğru
• Eklendiği kelimeye çoğunlukla
yönelme eki (-e hâli) ile kendinden
önceki kelimelere bağlanan bir
edattır.

35. 08/06/13 35
“doğru” yönelme ilgisi kurar.
• Çocuk eve doğru koşarak gitti.
• İlk defa ona okula doğru giderken
rastladım.
• Gürültüyü duyan bütün hayvanlar ormana
doğru kaçıştı.

36. 08/06/13 36
“doğru” süre ilgisi kurar.
• Nihayet sabaha doğru horozlar ötmeye
başladı.
• Öyleye doğru buluşma noktasında oluruz.
• Bayrama doğru gider elini öper, barışırım.

37. 08/06/13 37
karşı
• Cümleye bir şeyin yüzü yönüne
doğru, rakip olarak, cevap olarak
anlamları katan bir edattır.

38. 08/06/13 38
“karşı” yüzü yönüne doğru ilgisi
kurar
• Havuza karşı oturmuş çayını
yudumluyordu.
• Bu laflar insanın yüzüne karşı söylenir mi?
• Denize karşı bir arsa aldım.

39. 08/06/13 39
“karşı” rekabet ilgisi kurar.
• Galatasaray, Fenerbahçe’ye karşı oynuyor.
• Başpehlivana karşı güreşecek rakip yok.
• Çekilen kurada miniklere karşı büyükler
oynayacakmış.

40. 08/06/13 40
“karşı” cevap ilgisi kurar.
• Bu söze karşı söyleyecek bir şey yoktu.
• Soruya karşı verilen cevap yerinde ve
yeterliymiş.
• Dediklerime karşı söyleme.

41. 08/06/13 41
yalnız
• Kelimeler arasında sınırlama ve
şart ilgisi kuran edattır.

42. 08/06/13 42
“yalnız” sınırlama ilgisi kurar.
• Bu çiçeği yalnız bizim dağlarda bulabilirsin.
• Yarışmaya yalnız taktir alan öğrenciler
katılacakmış.
• Bu soruyu yalnız sen çözebilirsin.

43. 08/06/13 43
“yalnız” şart ilgisi kurar.
• Seninle pikniğe gelirim yalnız erken
dönmeliyiz.
• Sana söylerim yalnız kimseye
söylemeyeceksin.
• Sınavı kazanırsın yalnız çok çalışmalısın.

44. 08/06/13 44
başka
• Çoğunlukla kendinden önceki
kelimeye “-den başka” şeklinde
bağlanarak, eklendiği kelimenin
hariç tutulduğunu belirtmek için
kullanılan bir edattır.

45. 45
“başka” hariçlik ilgisi kurar.
• Senden başka hiç kimse gelmesin.
• Bu soruyu benden başkası çözemez.
• Hakan’dan başkası bu golü atamazdı.
Göksel KURT Türkçe Öğretmeni