1. UPP
en Pediatría
Definición e prevención

2. • A miúdo pensamos que é un problema propio das persoas anciás, pero calquera
persoa exposta a unha presión prolongada, xa sexa por inmobilidade ou por
dispositivos terapéuticos, está exposta ó desenvolvemento dunha UPP.
• Os nenos que padecen problemas neurolóxicos e os que están ingresados en
Unidades de Coidados Intensivos Pediátricos (UCIP) e/ou neonatais (UCIN)
teñen maior risco de desenvolver UPP ca poboación pediátrica xeral.

3. PARA RECORDAR…:
-Unha UPP é calquera lesión da pel e dos tecidos subxacentes orixinada por un proceso
isquémico producido pola presión, fricción, cizallamento ou unha combinación dos mesmos.
AUMENTO DA PRESIÓN
Oclusión dos vasos sanguíneos e linfáticos
Hiperemia
Isquemia endotelial (+ acidose)
Aumento da permeabilidade capilar
Edema
Difusión ós tecidos subcutáneos
Hemorraxia + + Detritus tóxicos
Céls. Inflamatorias + + Bacterias
Necrose de tecidos subcutáneos
NECROSE DA PEL

4. FACTORES RELACIONADOS COA APARICIÓN DA UPP:
-EXTRÍNSECOS: Factores externos ó neno que inciden sobre el.
Presión: Forza que actúa perpendicularmente á pel coma consecuencia da gravidade,
provocando aplastamento tisular entre dous planos: O plano óseo e o plano externo.
A presión capilar oscila entre 16-32 mmHg. Unha presión superior a 17 mmHg ocluirá o fluxo
sanguíneo capilar nos tecidos brandos, o que provocará hipoxia e, se non se alivia, necrose dos
mesmos. A formación da UPP depende tanto da presión exercida sobre unha zona da pel
coma do tempo que se manten esta presión.
Fricción: É unha forza tanxencial que actúa paralelamente á pel, producindo roces
por movementos ou arrastres.
Cizallamento ou forza externa de pinzamento vascular: Combina os efectos de
presión e fricción. Trátase de forzas paralelas que se producen cando dúas superficies
adxacentes deslízanse unha sobre a outra.

5. -INTRÍNSECOS: Aqueles factores do neno que poden ter un efecto perxudicial sobre
a súa pel. Os máis importantes son:
Idade: Os menores de 36 meses teñen maior risco de desenvolver UPP. Na
poboación pediátrica, a cabeza ten un especial risco de aparición de UPP.
Prematuridade e baixo peso ó nacemento: Os recén nacidos pretérmino e os de
baixo peso, con pel fina e seca e tamén sistemas orgánicos inmaduros son especialmente
susceptibles ós efectos da presión e o cizallamento.
Dependendo da idade do neno, nos casos de incontinencia, os ouriños e as feces poden
trocar o pH da pel causando posibles alteracíóns na integridade da mesma

6. -PREDISPOÑENTES: Son outros factores de risco coadxuvantes para a aparición das
UPP.
-Diminución da sensibilidade, mobilidade e/ou actividade.
-As lesións neurolóxicas, incluíndo mielomeningocele, lesión
medular e dano cerebral traumático.
-Os dispositivos terapéuticos (SNG, escaiolas, traccións,
sondas de saturación de O2 etc.)
-Inestabilidade hemodinámica.
-Fármacos: Sedantes, anestésicos, relaxantes musculares,
drogas vasoactivas.
-A diminución do nivel de conciencia.
-A dor.

7. ESTADIAXE DAS UPP: Empregamos o sistema recomendado por
GNEAUPP.
Estadío I: Alteración observable en pel íntegra (relacionada coa presión):
Eritema cutáneo que non palidece coa presión.
Estadío II: Perda parcial do grosor da pel que afecta á epiderme, á derme ou a amba-las
dúas.
Úlcera superficial que ten aspecto de abrasión, ampolla ou cráter superficial.

8. Estadío III: Perda total do grosor da pel que implica lesión ou necrose do
tecido subcutáneo , que pode extenderse cara abaixo pero non pola fascia subxacente.
Estadío IV: Perda total do grosor da pel con destrucción extensa, necrose do
tecido ou lesión no músculo, óso ou estruturas de sosten coma tendóns, cápsula
articular, etc.
Neste estadío, coma no estadío III, poden presentarse lesións con cavernas,
tunelizacións ou traxectos sinuosos.

9. LOCALIZACIÓNS MÁIS FRECUENTES:
Nenos menores de 3 anos:
Rexión occipital: Protuberancia occipital externa
Orellas
Nenos maiores de 3 anos:
Zona sacra
Talóns
Outras localizacións frecuentes:
Cóbado
Maléolos
Trocánteres
Isquion
Tórax
Cóxis

10. PREVENCIÓN
Está visto que na poboación pediátrica ingresada nas UCIP e UCIN, este tipo de lesións
desenvólvense nos primeiros días de ingreso.
INSTAURACIÓN INMEDIATA DE MEDIDAS PREVENTIVAS
Para valorar o risco de aparición das UPP empregaremos as denominadas Escalas de
Valoración do Risco en UPP (EVRUPP):
-Braden Q Scale: É a mellor ferramenta para a poboación pediátrica menor de 5 anos.
-Escala de Braden: A mellor ferramenta para maiores de 5 anos de idade.
En amba-las dúas escalas, canto máis baixa é a puntuación, maior é o risco de desenvolver
UPP. Seguimos as seguintes indicacións:
-Braden Q: -Braden:
-P. total: ≤ 16 Alto risco -P.total: ≤ 12 Alto Risco
-P.total: 17-22 Risco moderado -P.total: 13-14 Risco moderado
-P.total: ≥ 23 Baixo Risco -P.total: ≥ 15 Baixo risco

11. COIDADOS ESPECÍFICOS:
Pel: Examinar o estado da pel polo menos unha vez ó día. Manter a pel do neno limpa e
seca en todo momento. Actividades:
– Secar a pel sen fricción.
– Non aplicar ningún tipo de alcohol (colonias)
– Manter ben hidratada.
– Aplicar ácidos graxos hiperosixenados (Corpitol, Mepentol etc.) nas zonas de risco
de UPP. Importante aplicalos na zona occipital en nenos menores de 3 anos.
– Atención especial ás zonas onde houbo lesión previa polo risco de recurrencia.
Exceso de humidade, incontinencia, transpiración: Deberemos valorar e
tratar os procesos que orixinen humidade na pel do neno, como a incontinencia, suoracíón
profusa . Actividades:
-Realizar frecuentes trocos de cueiro
-Usar sabas de algodón se é posible.

12. Manexo da presión: Para minimizar o efecto da presión temos en conta 4
elementos:
-Mobilización: Mellorar a mobilidade mediante os cambios posturais.
- Se non é posible realizalos de todo o corpo, polo menos da cabeza;
en función do risco:
-Alto risco: cada 2h
-Risco moderado: cada 3h
-Baixo risco: Cada 4h
- Nos nenos preescolares (3-6 anos), escolares (6-12) e adolecentes (12-
18) e sempre que sexa posible, deberanse erguer á cadeira durante 2h/día.
En nenos menores de 3 anos, fomentar que os pais o collan no colo.
- Durante os cambios posturais temos que manter o aliñamento
corporal e evitar que o neno apoie sobre as súas lesións.
-Evitar o arrastre. Levar a cabo as mobilizacións reducindo as forzas
tanxenciais e a fricción.

13. -Establecer as seguintes posturas en nenos de 3 anos e escolares:
>Decúbito Prono : Caderas e xeonllos dobrados, brazos
flexionados coas mans preto da boca e almofadiña escapular debaixo dos hombros.
>Decúbito Lateral: Caderas e xeonllos flexionados, brazos
suavemente flexionados cara os hombros, cabeza en liña co corpo ou lixeiramente
flexionada.
>Decúbito Supino: Caderas e xeonllos un pouco flexionados
cara o abdome, hombros dobrados coas mans sobre o peito ou o abdome, brazos e
pernas simétricas, cabeza en liña media ou comodamente voltada cara un lado.
-Cos escolares de maior idade e cos adolescentes, procederemos do
mesmo xeito que cos adultos.
-É posible que sexa precisa a axuda de leitos, barreiras ou almofadas
para colocar ós nenos nestas posicións.

14. -Superficies especiais para o manexo da presión (SEMP):
Conxunto de dispositivos que foron deseñados especificamente para reducir ou aliviar a
presión de toda a zona do corpo que estea en contacto coa superficie do dispositivo.
-Existen SEMP para incubadoras, cunas niño, cunas e camas pediátricas
(convencionais e de coidados intensivos) en forma de colchonetas-sobrecolchóns,
colchóns de reemprazo e incluso cunas e camas con prestacións especiais. Existen dous
tipos fundamentais.
-Superficies estáticas: Reducen a presión aumentando a área de
contacto co paciente (axústanse ó contorno do corpo e distribuen o peso do mesmo
sobre unha superficie maior) Recomendadas para pacientes con sospeita de lesión
medular.
-Superficies dinámicas: Alivian a presión eliminando os niveis de
presión nalgúns puntos de apoio do paciente, mantendo a presión noutros e variando
durante o tempo.
-Asignaremos os colchóns en función do risco:
• Alto risco: Superficies dinámicas (colchóns de aire con celdiñas)
• Risco moderado: Superficies dinámicas ou estáticas, en función
da valoración
• Baixo risco: Superficies estáticas

15. -Protección local ante a presión: Medidas auxiliares que se utilizan a
nivel local nas zonas de maior risco de desenvolver UPP. Teñen que cumplir os
seguintes requisitos:
-Permitir a inspección da pel polo menos unha vez ó día de xeito
rápido e doado.
-Ser compatible con outras medidas de coidado local.
-Non lesionar a pel nin durante a colocación nin durante a retirada
do mesmo.
As recomendacións para a protección local ante a presión son as seguintes:
-Nenos cun peso <10kg, podemos protexer a zona occipital
mediante un apósito de espuma.
-Nenos cun peso >10kg , podemos protexela con apósitos de silicona
en xel.
-Non recomendados os sistemas tipo corona, posto que diminúen o
aporte sanguíneo á zona.
-En escolares e adolescentes podemos protexer os talóns mediante
diversos apósitos ou dispositivos especiais.
-Importante avaliar os dispositivos terapéuticos utilizados coma
sondas, mascarillas, escaiolas etc, posto que poden provocar lesións relacionadas coa
presión e co rozamento. Útil o emprego de ácidos graxos hiperosixenados.

16. NUTRICIÓN
• Na dieta do neno con risco de desenvolver UPP deberemos ter en conta as recomendacións
dietéticas en función da idade e deberemos garantir un aporte mínimo de nutrientes.
• Recomendacións dietéticas:
0-1 ano 1-3 anos 4-6 anos 7-10 anos 11-14 anos
Calorías: 108-96 102 90 70 47-55
Kcal/kg peso/día
Proteínas: 2´2-1´6 1´2 1´1 1 1
g/kg peso/día
Minerais: Ferro, Calcio, Zinc, Iodo
Arxinina
Vitaminas: A, D, E, K, C, complexo B
Aporte hidríco 700 1.300 1.800 2.000 3.000
Ml/día

17. • En pacientes de risco moderado-alto no que este aporte non estea garantido, o equipo
asistencial debe considerar a administración de nutrición parenteral/enteral continua.
(Pediasure, Pediasure plus, Isosource junior, Pentaset pediátrico… etc) Ou ben
administrar suplementos nutricionais axeitados ás características e idade do neno para
cubrir os requerimentos mínimos
• En nenos maiores de 6-7 anos pódense empregar as fórmulas para adultos.
Moitas gracias pola vosa atención