2. • Giza gorputzaren irudikapenean edertasuna arautzen
duten proportzioetaz aintzinatik arduratu da gizakia.
• Gizaki idealaren irudikatze nahiak ideia hori adieraziko
duten proportzioen bilaketa bultzatu du. Artearen
alorrean, honi hainbat modutara erantzun nahi izan zaio.
• Bestalde, armonia unibertsala adieraziko duten
proportzioen bilaketa beste motiboen irudikapen edo
sormenean ere hedatu izan da (hala nola arkitektura)
3. • Giza gorputzaren proportzioen adierazpenean
erabili izan diren bi konbentzio nagusiak hauek
dira:
– Giza gorputzaren anatomia ikerketak
(errealtasuna)
– Garaian garaiko edertasun kanona
(idealizazioa)
4. • Anatomia artistikoak gizakiaren adierazpenean
eragiten duten gaiak ditu kontutan (emozioen…
ondoriozko transformazio anatomikoak, adinaren
ondoriozko fisionomi aldaketak…) naturaletik behatuz.
• Kanona garaiko edertasun arauen arabera artistek
finkatutako arauak dira, askotan eskola edo garai
artistiko oso baten identitatearen parte izanik. Kanon
honen bila gizakiak bere gorputzean bertan modulo
bat topatzen zuen zeinaren neurria erabiliko zen giza
gorputzaren atalen eta osoaren artean erlazioak
sortzeko, proportzio bat zehaztuz, guztiek gorputz
hori irudi proportzionatu bat bezala hautemateko
moduan, ederra, armonikoa, liraina izango zena.
5. • Historiarrean, paleolitoan,
bazegoen emakumeen
edertasun kanona,
ernalkortasunarekin
harremanatutako sinbologia
izango zuena (garai hartan
bizirautea eta ernalkortasuna
funtsezko baloreak ziren)
• Bular, aldaka, sabel…
(orokorrean sexu organuekin
harremana zuten gorputz
atalak) markatuak izango zituen
eredu honek.
6. • Egiptiar zibilizazioan eskua (guztia sortzen duen
gorputzaren atala; izaera sinbolikoa du), ukabila, izan
zen luzaroen erabilitako moduloa edo neurria:
– Ukabila 18 aldiz luzera perfektua izango zen
– Ukabila 2 aldiz aurpegi perfektua
– Ukabila 10 aldiz sorbaldetatik belaunetarainoko neurria
– Ukabila 6 aldiz belaunetik beherako hanka eta oinentzat.
• Giza gorputza ederra izango zen bere ukabila 18
aldiz neurtzen bazuen eta armonikoki
proportzionatua bazegoen.
• Azken aldera, kanona 18 aldiz ukabila izatetik 21
aldiz ukabila izatera pasatu zen (greziarrarekin
kointzidituz)
9. • Hatza ere
hartu izan zen
modulu
moduan, kasu
honetan
proportzioa
19 hatz 7
bururen
pareko izanik.
10. • Greziarrek interes handia izan zuten giza irudi
idealizatuen, armonikoen, proportzionatuen
proportzio edo arauekiko. Aldi arkaikotik aldi
helenistikora proportzio horiek eraldatuz joan ziren,
geroz eta errealistago eta dinamikoago bilakatuz.
• Dena den, aldi klasikoa izango da edertasunaren
greziar ideia argiago finkatzen den aldia.
12. • 7 eta 7 ¾ artean, segun
eta modulutzat buru
osoa ala ilea hazten den
gunetik kokotzerakoa
hartzen den.
13. • Lisipok kanon hau
luzatu egingo du,
8 burutara
(Apoximennos).
14. • Praxitelek ere
burua modulutzat
hartuz 8 burutan
jarriko neurri
ideala, kurba
praxiteliarra ere
gehituz.
15. • Kanon klasikoak ia aldatu gabe mantendu
ziren erromatarren garaian ere. Baina
Aintzinatearen azken aldera gizakiaren
irudikaten naturalistarekiko interesa jaitsi
zenarekin batera, albo batera utzi ziren.
16. • Erdi Aroan, ez zen giza
gorputzaren proportzioen
eredu edo kanon zurrunik
izan. Erromanikoan giza
irudia forma geometriko
sinpleetatik abiatuz
(karratua, triangelua…)
irudikatzen zen, modu
eskematikoan, intentzio
naturalista ala
errealistarik gabe.
18. • Gotikoan ezaguera
anatomikoak ez
badituzte ere, behaketan
oinarrituz modu
naturalista batean
adierazten saiatzen dira,
nahiz eta figurak
luzangak irudikatzen
dituzte, errealismotik
urrunduz.
20. • Van Eyck-en Evak,
8 ½ burutako
luzera duen arren,
zentrua kokatzen
den gunea dela
eta, hankekiko
gorputz luzeegia
duela dirudi.
21. • Bitartean, Bizantziar Inperioan, ikonoen irudia hiru zirkulu
zentrukideren sistema batetan oinarritzen zen:
– Aurrez aurreko aurpegiaren zirkuluen zentrua begien lerroak
sudurrekoarekin topo egiten duen puntua edo bekokiaren zentrua da.
Hemendik abiatuz buru ingurua eta aureola irudikatzen ziren.
– Aurpegia eskortzoan irudikatuz, zirkuluen zentrua begi niniaren eta
bekokiaren arteko puntu batetan kokatzen zen.
– Zirkuluen erradioek nolabaiteko erlazioa zuten: r, 2r, 3r antzekoa.
23. • Errenazaintzan ideal
klasikoen razionalizazioa
eman zen.
• Leonardo da Vinci
naturaletiko behaketan
ikusitakoaren arau
metrikoa ateratzen saiatu
zen, gizabanakoak
neurtuz eta alderatuz.
24. • Da Vinci-ren kanona:
“Vitrubioren gizona”
• Vitrubioren gizonaren ilustrazioa
burutu zuen Leonardok, Vitrubioren
idatziei jarraituz.
• Leonardok gizakia Unibertsoaren
zentru bezala irudikatzen du zirkulu
eta karratu batetan inskribatuz.
• Zilborra zentrutzat eta oinetarainoko
distantzia erradiotzat hartuz
irudikatutako zirkunferentzian,
eskuek eta oinek zirkunferentzia
ukituko dute.
• Karratua klasikoaren oinarria da:
karratuaren modulua arkitektura
klasikoan erabiltzen da; 90ºko
angelua eta simetria arkitektura
grekolatindarraren oinarria da. Giza
gorputzaren altuera eta besoak
zabalduta eskuen arteko distantzia
bat datoz.
• Bertan ikerketa anatomikoa burutzen
du giza gorputzaren
proportzionaltasunaren bila, kanon
klasikoa edo edertasun idealaren bila.
26. • Vitubrio arkitektuak dio naturak giza gorputza honela
antolatzen duela:
• 4 hatzek esku-ahurra osatzen dute
• 4 esku-ahurrek oin bat
• 6 esku-ahurrek ukondo bat
• 4 ukondok gizakiaren altuera osatzen dute
• 4 ukondok pasu bat osatzen dute
• 24 esku-ahuurrek gizaki bat osatzen dute.
• Neurri horiek berak erabiltzen zituen eraikinentzat.
27. • Gizakiaren altuera 1/14ren jaisteko moduan hankak banatzen badira eta sorbaldak hatzak
buruaren goiko hertzaren pare kokatu arte igotzen eta luzatzen badira, gorputz adarren
zentru geometrikoa zilborrean egongo da eta hanken arteko espazioa triangelu aldekitea
izango da.
• Besoen arteko zabalera gizakiaren altueraren bertina izango da.
• Hilea jaiotzen den gunetik kokotserainoko luzera gorputzaren 1/10 izango da.
• Buruaren goiko aldetik kokotserainokoa 1/8.
• Bularraren goialdetik buruaren goi artekoa 1/6 rena.
• Bularraren goialdetik hilea jaiotzen den arterakoa 1/7 rena.
• Titiburuetatik buruaren goialderartekoa altueraren 1/4 izango da.
• Sorbalden arteko zabalera gizakiaren luzeraren 1/4 izango da.
• Ukondotik esku muturreraino 1/5
• Ukondotik besapeko angelurainokoa 1/8
• Esku osoa gorputzaren 1/10
• Genitalak erdigunean daude.
• Oina gizakiaren 1/7 dira
• Oinazpitik belaunerainokoa gizakiaren ¼a da
• Belaunazpitik genitaletarainokoa 1/4 a da
• Kokots azpitik sudurrerainokoa eta hilea hazten denetik bekainetarainokoa berdina da,
belarria bezala, aurpegiaren 1/3
28. • Zilborrak giza gorputza urrezko sekzioan
banatzen du (luzera osoaren eta onetatik
zilborrerako distantziaren arteko arrazoia
urrezko zenbakia deritzonaren berdina da
(1,6180…), pentagono erregular baten
diagonalaren eta bere aldearen arteko
arrazoiaren berdina. Da Vinciren arabera,
gizonaren gorputza erradiotzat bere
urrezko sekzioa duen zirkunferentzia
batean inskribatua dagoela esan daiteke.
• Burua modulutzat hartuz gorputzaren
zortzirena izango da.
31. • Zeising-en kanona
Edertasunaren eta
proportzioaren arteko
harremana zegoela
uste zuen, hueak
formulatzeko metodo
desberdinak
proposatu zituelarik
32. • Edertasunaren ideala gizarte aldaketetara egokitu izan
da historian zehar. Artistek hainbat sistema sortu
dituzte kanona sortzeko. Proportzio sistema hauek
espekulazio teorikoetan oinarritu izan ohi dira eta balio
historikoa dute. Hauek gizaki erreala ze puntutaraino
irudikatzen duten irizterakoan, gizaki errealen
neurketetan oinarrituriko ikerketek kanon tradizionalei
hurbiltzen zaizkien emaitzak eman izan dituzte.
35. • Mendebaldeko ereduez
gain bestelakoak ere topa
ditzakegu, hala nola, arte
hinduan. Neurri
desberdinen artean, giza
irudia talas deituriko 9
atal desberdinetan
zatitzen dutena dago.
Tala laurdenari amsa
deitzen dioe (figurak 36
amsa izango ditu.
36. • Luzetaka neurriak
hauek dira:
– Kopeta erditik okotzera tala
1
– Klabikulatik bularrera tala 1
– Bularretik zilborrera tala 1
– Zilborretik aldakara tala 1
– Aldakatik belaunetara 2
tala
– Belaunetatik tartsora2 tala
– Lepoa amsa 1
– Rotula amsa 1
– Oinak amsa 1
• Horizontalean
neurriak hauek dira:
– Burua tala 1
– Lepoa 2 ½ amsa
– Sorbalda batetatik bestera
– Bularra 6 amsa
– Gerria(5 amsa
– Aldaka 2 tala
– Belaunak 2 amsa
– Orkatilak 1 amsa
– Oinak 5 amsa