Op 20 augustus 2014 trok de VRP - samen met leden en lezers van het tijdschrift Ruimte - naar Oostende voor de tweede editie van Ruimte[ ]Praat. Die werd georganiseerd n.a.v. het verschijnen van Ruimte 22 over ruimtelijke planning in/op/aan zee. De gegidste fietstocht werd gevolgd door een diner bij Adelientje. De dag werd afgesloten met een debat in de Grote Post (met Georges Allaert, Marijn Rabaut, Krien Hansen, Frédéric Rasier en moderator Marc Martens). Met dank aan de stad Oostende en Oostende Werft!

3. Marijn Rabaut Frédéric Rasier Georges Allaert Krien Hansen

4. Johan Vande Lanotte
Minister van Noordzee
Een eerste bindend RUIMTELIJK PLAN voor onze NOORDZEE

5. Maes et al., 2005

6. Marien Ruimtelijk Plan

7. Marien Ruimtelijk Plan
1. Plan werd voorbereid in 2012-2013;
2. Akkoord visserijmaatregelen in natuurgebieden (13
juni 2013)
3. Ruime bevraging (juli – september 2013):
• Gewesten
• Buurlanden
• Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling
• Gebruikers
• Brede publiek
4. In totaal ontvingen we 140 reacties, waarop het
ontwerp-plan werd aangepast
5. Goedkeuring Ministerraad op 19 december 2013
6. Bindend plan van 20 maart 2014 (KB in Staatsblad)
7. Plan wordt herzien in 2020

8. Marien Ruimtelijk Plan
Scheepvaart
• Principe vrijheid (onschuldige doorvaart) blijft
• Wel specifieke ‘vaarroutes’ aangeduid om aan te
geven dat de prioritaire activiteit in die zones
scheepvaart is;

9. Marien Ruimtelijk Plan

10. Marien Ruimtelijk Plan
Energieprocuctie, transport en opslag
Op zee

11. Visserij

13. Zandontginning en zeewering

14. Natuur

15. Marien Ruimtelijk Plan
Havens
• De potentiële havenuitbreidingen richting zee
mogen niet gehypothekeerd worden;
• Aanduiding van 1km zone rond de havens van
Zeebrugge en Oostende

16. Marien Ruimtelijk Plan
Toerisme en Recreatie
• Zoveel mogelijk behouden van de toeristisch-recreatieve mogelijkheden in het BNZ.
• Verbod op het gebruik van bodemberoerende technieken in het hele
habitatrichtlijngebied ‘De Vlaamse Banken’ behoudens twee uitzonderingen:
• Te voet en te paard mag bodemberoering wel;
• Recreatieve garnaalvisserij met boot: kan toestemming krijgen voor maximaal 6 jaar, voor
10 keer per jaar
Wetenschappelijk onderzoek, bebakening, radars en
masten
• De visie gaat uit van een toename aan kennis over het BNZ, niet enkel in functie van
innovatie, maar ook in functie van monitoring en bescherming van het mariene
milieu.
• De nodige bebakening, radars en masten worden voorzien in het BNZ in functie van
het garanderen van een veilige omgeving.
• Industrieel onderzoek, proefneming in realistische omstandigheden en
demonstratieprojecten zijn overal toegelaten zonder de ruimtelijke bestemmingen
van het MRP in het gedrang te brengen en mits naleving vergunning en MER
procedures.

17. Marien Ruimtelijk Plan
Militair Gebruik

18. Een eerste bindend ruimtelijk
plan voor onze Noordzee

19. Diepzee werd gerealiseerd naar aanleiding van de tentoonstelling “Wisselland”,
een productie van het CC Knokke-Heist en het Vlaams Architectuurinstituut

20. Containerhaven - Shanghai - Yangshan

21. 1550 1815 1907 2000
Onze havens maken twee ingrijpende evoluties door. Enerzijds is er een tendens tot schaalvergroting. Anderzijds groeien haven en stad
steeds verder uit elkaar.
Oorspronkelijk vormden Antwerpse haven en stad één geheel:
de producten werden verwerkt in de stad en daar ook verhandeld
In Antwerpen wordt steeds meer ruimte vrijgemaakt voor het
verhandelen van containers.
1550 1815 1907 2000
Onze havens maken twee ingrijpende evoluties door. Enerzijds is er een tendens tot schaalvergroting. Anderzijds groeien haven en stad
steeds verder uit elkaar.

22. DIEPZEE

23. Positie in de Noordzee
Diepte > 15 m.
Scheepvaartroutes
Windparken
Ecosystemen
Stromingen
Zandbanken
Kabels & Pijplijnen
Visserij
Aquacultuur
Zand & Grind ontginning
Militair gebruik
...

24. Vademecum - Havenontwerp

25. Diepzeehaven als Ontwerpopgave

26. OVERHEVELEN
Reuzegrote containerschepen van 400 meter lang en groter varen
tussen de belangrijkste wereldhavens.
Ze meren aan de buitenzijde van de diepzeehaven aan. Hun con-
tainers worden er afgeladen op de kades en overgeheveld naar
kleinere containerschepen, klaar om verdeeld te worden over de
kusthavens rond de Noordzee.

27. VERWERKEN
Op het haveneiland worden containers gestapeld in afwachting
van hun doorreis. De grote goederenstroom wordt er beheerd
en in logistieke loodsen herverdeeld. Aan de luwe binnenzijde
leggen kleinere containerschepen aan. Ze vervoeren de containers
langsheen de kusten, maar ook via kanalen en rivieren tot diep in
de delta van Rijn, Maas, Schelde, Seine en Thames.

29. VERHANDELEN
De diepzeehaven regelt de import en export van Noord en
West-Europa naar de rest van de wereld. Het epicentrum van de
handel is de agora, een Europese marktplaats.
Hier beheersen traders de containertrafiek en regelen ze op-
drachten voor de containerschepen. De haven vormt de poort tot
de Europese Unie, containers worden er door de douane gecon-
troleerd en taksen worden er geïnd.

31. VERBLIJVEN
Een nieuwe compacte stad in de binnenhaven biedt onderdak aan
havenarbeiders, bevoorraders, handelaars, douaniers en toeris-
ten.
Cruiseschepen leggen hier aan en maken van de haven een spec-
taculaire tussenstop. Restaurantboten, casinoschepen, drijvende
cafés en tax-free shoppingmalls, de havenstad is een vrijplaats en
plek van plezier.

33. BEVOORRADEN
Een windmolencluster voorziet de diepzeehaven én zeeschepen
van hernieuwbare energie. Water wordt er omgezet tot waterstof
en gebruikt als duurzame brandstof voor de zeeschepen. Tankers
pendelen tussen de brandstofhaven en de containerschepen om
deze te bevoorraden.

36. Graafwerken gestart aan nieuw kanaal
WERKEN AAN WAASLANDKANAAL GESTART NABIJ SINT-NIKLAAS
Verschillende minis-
ters gaven gisteren
met een symbolische
spadesteek het start-
schot voor de wer-
ken aan het nieuwe
Waaslandkanaal.
Dit kanaal vormt
het sluitstuk van het
actieplan “Water-
netwerk Vlaanderen
2050”.
De afgelopen jaren werden
verschillende ingrepen uit-
gevoerd om het netwerk
van rivieren en kanalen in
Vlaanderen te modernise-
ren en uit te breiden. Vlaan-
deren kent zo het meest
dichte waternetwerk ter
wereld dat kan worden in-
gezet voor duurzaam trans-
port via binnenschepen. De
eerste ingrepen uit het ac-
tieplan legden de focus op
het verhogen van de brug-
gen over het Albertkanaal
om zo de doorvaart van
grotere schepen mogelijk te
maken. Een aantal grotere
infrastructuurwerken volg-
den, zoals het verbreden
van het Schipdonkkanaal
(tussen Zeebrugge en Gent)
en het graven van het kanaal
Ieper-KortrijkdatdeNoord-
zee, via de IJzer, verbindt
met de Leie en zo richting
Frankrijk. Met de realisa-
tie van het Waaslandkanaal
wordt de laatste schakel
in het waternetwerk aan-
gepakt. Het nieuwe kanaal
maakt mogelijk dat Sint-
Niklaas en Lokeren in de
toekomst ook een haven
krijgen en per schip be-
voorraad kunnen worden.
Alle dertien Vlaamse cen-
trumsteden zullen zo in de
toekomst via binnenvaart
bediend worden. Het kanaal
vormt een efficiëntere ver-
binding tussen Antwerpen
en Gent, zodat de Schelde
met haar vele bochten en
meanders niet rechtgetrok-
ken hoefde te worden. Dit
laat ruimte om langsheen
de Schelde vooral in te zet-
ten op natuurontwikkeling.
Nauwelijks nog vrachtwagens op onze wegen
GENTSE BINNENSTAD - HET VENETIE VAN HET NOORDEN
Vlaanderen kent de laatste jaren een sterke daling in het aantal
vrachtwagens op de snelwegen. Goederen worden nu hoofdzakelijk
per binnenschip of kleinschalige cargobootjes getransporteerd dwars
doorheen Vlaanderen en centraal tot in de binnensteden.
den daalde de laatste jaren
beduidend. Deze evolutie is
het gevolg van een bewuste
keuze van de overheid en de
logistiekesectoromintezet-
ten op een zeer uitgebreid
vervoersnetwerk via het
water. Op strategische plek-
ken langsheen het fijnmazi-
ge netwerk van kanalen en
rivieren werden kaaimuren
met laad- en losplatforms
gebouwd. Zo worden con-
tainers nu vanaf de Diep-
zeehaven per binnenschip
tot aan bijna elk bedrijf of
dorp gebracht. In de histo-
rische binnensteden werd
het model van Venetië toe-
gepast, goederen worden er
overgeladen van grote sche-
pen in kleine cargobootjes
die dwars doorheen de stad
varen. Het model werd in
Gent, Brugge en Mechelen
al sterk uitgebouwd. Diver-
se buitenlandse steden heb-
ben al interesse getoond om
het model over te nemen.
De uitbouw van een uitge-
breid distributienetwerk
via de waterwegen zorgt er-
voor dat momenteel meer
dan 65% van alle goederen
in Vlaanderen per schip
vervoerd worden. Ook het
spoornetwerk neemt nog
een groot deel op, voorna-
melijk richting de buur-
landen. De afname van het
transport via vrachtwagens
is duidelijk merkbaar op
de snelwegen. Het aantal
files rond de grotere ste-

37. Unieke getijdennatuur langsheen de Schelde
NATUUR EN OVERSTROMINGSGEBIED AAN DE SCHELDE
Sinds de realisatie van de diepzeehaven voor de Belgische kust varen
nauwelijks nog grote zeeschepen de Schelde op. De Vlaamse en Neder-
landse regering beslisten daarom om het baggeren stop te zetten en
voor de Schelde een grensoverschrijdende samenwerking voor natuur-
ontwikkeling op te zetten.
Enkele decennia geleden
werden verschillende maat-
regelen getroffen, zoals het
uitdiepen van de vaargeul,
om de haven van Antwer-
pen toegankelijk te houden
voor de grootste zeesche-
pen. Nu leggen die aan in de
Diepzeehaven voor de Bel-
gische kust. Het baggeren
van de Schelde kan daar-
om stopgezet worden en in
de plaats daarvan wil een
grensoverschrijdend pro-
ject tussen Vlaanderen en
Nederland van de Schelde-
delta hét belangrijkste getij-
dennatuurgebied van Euro-
pa maken. Onder de noemer
“ruimte voor de rivier” zal
de rivierloop van de Schel-
de langs dijken en oevers
vrijer gelaten worden. Het
karakter zoals we dat ken-
nen van het land van Saef-
tinghe zal typerend worden
voor het landschap vanaf de
monding tot aan Gent. De
verschillende buitendijk-
se natuurgebieden spelen
bovendien een belangrijke
rol in het beheersen van
de overstromingen in het
bekken van de Schelde. De
vroegere Sigma-projecten,
waarbij dijken verhoogd
werden en overstromings-
gebieden werden aange-
legd, zullen ook onderdeel
vormen van deze nieuwe vi-
sie op natuurontwikkeling
langsheen de Schelde. De
natuur belooft ook een be-
langrijke toeristisch-recrea-
tieve trekpleister te worden.
Zeebrugge wordt een unieke badstad
PAARDENMARKTSTRAAT ZEEBRUGGE
Nu de havenactivitei-
ten zich verplaatsten
dieper op zee komt
in de voormalige ha-
ven van Zeebrugge
ruimte vrij voor een
uniek recreatiegebied
waarin oude havene-
lementen, nieuwe wo-
ningen en het water
een hoofdrol zullen
spelen.
voort op de historiek van
de haven. Zo spelen de oude
havenkranen en kaaimuren
een prominente rol in het
plan. Op het water achter
de grote strekdammen zal
plaats zijn voor een grote
jachthaven, voor diverse
watersporten en zelfs voor
een drijvend park. Aan de
toegang tot het oude ha-
vengebied komt een gro-
te cruiseterminal. De vele
watersportmogelijkheden
en de ruime en groene pro-
menades die aangelegd zul-
len worden bieden hier een
uniek alternatief voor het
strand. Toch krijgt ook Zee-
brugge een groot strand.
Tegen de strekdammen aan
zal door het verzanden een
heel breed zandvlak ont-
staan dat ruimte biedt voor
diverse sporten en groot-
schalige evenementen. Er
worden ook heel wat nieu-
we appartementen en ho-
tels voorzien, maar hier
zal geen typisch Belgische
Atlantik Wall verrijzen. De
nieuwe appartementen vor-
men geen aaneengesloten
wand van appartementen
langsheen de kustlijn, maar
worden in de voorhaven ge-
bouwd langsheen de dok-
ken en op de strekdammen.
Zo lijkt het alsof ze in zee
gebouwd zijn. Ze zullen een
prachtig zicht op zee en de
kustlijn krijgen. Zeebrug-
ge wordt een unieke bad-
plaats langsheen onze kust.
Brugge heeft het initiatief
genomen om een plan op te
maken voor de herontwik-
keling van het voormalige
havengebied van Zeebrug-
ge. Dit plan bouwt bewust
Laundryday voor laatste maal in haven,
daarna komen de nieuwe bewoners.
LAUNDRYDAY IN DE HAVEN RUIMT PLAATS VOOR NIEUWE WOONWIJK
Het populaire jonge-
renfestival Laundry-
day trekt voor de
laatste maal naar de
Antwerpse haven. Op
de voormalige haven-
terreinen starten vol-
gend jaar de werken
aan de nieuwe stads-
wijken. Binnen vijf
jaar worden de eerste
bewoners verwacht.
De uitgestrekte oude ha-
venterreinen in de haven
van Antwerpen vormden
de uitgelezen locatie voor
het populaire electronische
muziekfestival Laundry-
day. Maar vanaf volgend
jaar zal het stadsbestuur
op zoek moeten gaan naar
een nieuwe locatie verder
in de haven. De eerste van
de geplande stadsuitbrei-
dingsprojecten gaat bin-
nenkort van start. Het pro-
ject past in de strategie die
het stadsbestuur uitwerkte
voor de reconversie van de
havengebieden naar woon-
ontwikkelingen. De stad
Antwerpen groeit zeer snel
en kampt al jaren met een
tekort aan ruimte. Door-
dat veel havenactiviteiten
zich met de realisatie van
de diepzeehaven herloka-
liseerden, kwam hier veel
ruimte vrij. De historisch
evolutie waarbij oude pol-
derdorpen zoals Ooster-
weel of Doel plaats moesten
ruimen voor havenuitbrei-
ding wordt hiermee omge-
keerd. In het havengebied
zullen verschillende nieu-
we woonwijken gebouwd
worden. Eind vorige eeuw
werd deze ontwikkeling ge-
start met de ontwikkelin-
gen op het Eilandje, maar
nu komen er nog veel meer
woningen, scholen, sportfa-
ciliteiten, winkels en stads-
parken bij langsheen de
voormalige havendokken.

38. Verbeelding door Ontwerpend Onderzoek

42. Blue vision

43. Blue vision

44. Kappaplan in beeld

45. Kappaplan: duidelijke zones

46. Kappaplan: bouwen met water