Op 26 maart organiseerden VRP, het departement Ruimte Vlaanderen en AG Stadsontwikkeling Leuven een studienamiddag over strategische projecten. Gerard Stalenhoef (departement Ruimte Vlaanderen) presenteerde de nieuwe publicatie 'Planning in uitvoering' waarin dertig strategische projecten in uitvoering van het RSV zijn opgenomen. Verder presenteerden Véronique Henderix (AG Stadsontwikkeling Leuven) het strategisch project Vaartkom (Leuven) en Karen Gysen (provincie Antwerpen) de Fortengordels rond Antwerpen.

1. PLANNING IN UITVOERING – 26 maart 2013 - AGENDA
13u30 Welkomstwoord door Peter Cabus
(Secretaris-Generaal departement Ruimte Vlaanderen)
13u35 Voorstelling Publicatie “Planning in Uitvoering” – Gerard Stalenhoef
(departement Ruimte Vlaanderen - projectleider)
14u00 Case: Strategisch Project Vaartkom in Leuven – Veronique Henderix
(AG Stadsontwikkeling Leuven – Coördinator projecten)
14u30 Case: Strategisch Project Fortengordels – Karen Gysen (Provincie
Antwerpen - Projectcoördinator Fortengordels)
15u00 Debat: Strategische projecten in ruimtelijk beleid
Peter Cabus (Secretaris-Generaal departement Ruimte Vlaanderen), Schepen Mohamed
Ridouani (schepen, voorzitter AG Stadsontwikkeling Leuven), Stephaan Barbery (provincie
West-Vlaanderen), Tom Coppens (Artesis, expertenforum Beleidsplan Ruimte Vlaanderen) ;
moderator Joris Voets (UGent)
15u40 Slotwoord: Carl Devlies (Schepen Ruimtelijke Ordening, stad Leuven)
15u50 Geleid bezoek ‘De Hoorn’ - project Vaartkom en Receptie

2. Departement Ruimte Vlaanderen
Afdeling Gebieden en Projecten
Gerard Stalenhoef
26 maart 2013

3. departement Ruimte Vlaanderen (dRV)

4. dRV – ons engagement
Vlaamse ruimtelijke ordening
• Beleid en regelgeving
• Processen en projecten:
– Planningsprocessen (gewestelijke RUP’s)
– Strategische projecten
– Externe projecten
– Vergunningstrajecten
• Samenwerking in diverse strategische gebieden

5. PLANNING IN UITVOERING
EN
Planning. Het succes van een project hangt af van de mate waarin de actoren
willen samenwerken en evenwichten vinden. Een lokaal draagvlak is essentieel,
maar een project werpt pas vruchten af als het samenvalt met de Vlaamse
context en belangen.
Opvallend is ook dat de bevolking in allerlei manifestaties enthousiast meestapt,
meefietst of duikt waar die evenwichten gevonden zijn. Dan schaart men zich
achter een proces dat de ruimtelijke kwaliteit en samenhang verhoogt en
herontdekt men als het ware zijn eigen omgeving. De ruimte als basis voor
identiteit, het kan nog in de 21ste eeuw.

6. PLANNING + UITVOERING
= investeringsproject
Uitvoeren. Het project moet wel realistisch en betaalbaar zijn. Een kaderplan,
masterplan of streefbeeld is belangrijk als ruimtelijke kapstok, maar pas nuttig als
er tegelijkertijd en in de lijn ermee een hele reeks deelprojecten worden
gerealiseerd en als iedereen zijn verantwoordelijkheden neemt.

7. PLANNING + UITVOERING
= investeringsproject
Coproductie is de uitdaging: rekening houden met ieders agenda, respecteren
van elkaars plannen en effectief bundelen van middelen en instrumenten. Samen
plannen, keuzes maken, prioriteiten bepalen en samen beslissen: dat is de
opdracht.
Investeringsproject. Veel strategische projecten slagen hierin en zetten
actieprogramma’s om in heuse investeringsprojecten. De processen zijn op maat,
meestal innovatief en ze vragen inspanningen op korte en lange termijn. Om dat
te realiseren kan er dus maar één weg bewandeld worden: die van langdurige
samenwerking en coproductie.

8. LEERPUNTEN 2004-2013
1. ruimtelijk beleid integreren
2. operationaliseren / processen en projecten meervoudig
3. realisatie, innovatie en inspiratie realiseren
4. planning + uitvoering = investeringsproject brede opdracht

9. 1. ruimtelijk beleid
Strategie over lange termijn – momenteel RSV
Geïntegreerde maar operationele gebiedsvisies (beleidskaders)

10. Strategie over lange termijn
• Geen nulpunt of startmoment – maar continue beweging
• Korte / middellange / lange termijn > zoeken naar evenwicht in
verschillende tijdspaden
• Investeren in stabiele organisatie…, en een professionele aanpak
• “Verkiezingsproof” – meerdere legislaturen > vereist een strategisch
programma voor een strategisch gebied
2020/2050
RSV 1997

11. Ruimtelijk beleid
Robuuste lijnen RSV
• Duurzame ruimtelijke ontwikkeling
• Planningscontext als basis
• Hoofddoelstellingen respecteren:
• Bundelen stedelijke ontwikkeling in kernen
• Economische concentraties
• Mobiliteit beheersen
• Open ruimte vrijwaren en versterken

12. vele structuurplannen
Deelruimten in de 5 goedgekeurde PRS, 2005

13. 2. operationaliseren / processen en projecten
Gebiedsgericht
Planningsprocessen / strategische projecten / externe projecten /
vergunningen >> taken parallel schakelen

14. gebieden
deelruimten
ruimtelijke systemen
prioritaire veranderingsruimten
gebieden van Vlaams strategisch belang
strategische ruimten
strategische gebieden

15. Geïntegreerde gebiedsvisie >
meervoudige planningsopdracht
• Ruimtelijke structuur aan de bron: met kennis en respect
• Maatwerk als succesfactor < veelheid aan aanspraken, functies
• Complex samenspel van visie en acties
• Operationaliseren van een ruimtelijke visie:
– Bestaande plannen samenleggen <> context respecteren
– Concreet / gericht onderzoek
– Op kaart(en)
– Beeld van de toekomst
– Niet statisch – permanent in ontwikkeling

16. Gebieden en projecten
>> planningsprocessen, herbestemmingen
>> strategische projecten
>> externe projecten
>> vergunningen

17. Planningsprocessen RO
RSV in volle uitvoering
• Gebiedsgerichte projecten / planningsprocessen die worden
‘gecoördineerd’ door RO
• Gewestelijke RUP’s, bijvoorbeeld:
– Afbakening stedelijke gebieden – vb Leuven
– AGNAS projecten (buitengebied) – vb Netevallei
– Economische structuur – vb ENA
– Poorten – vb Zeehaven Antwerpen
– Lijn infrastructuur – vb Poort Oost
– Enz.

18. 30 (+5) strategische projecten RO

19. ‘Externe’ projecten
projectgroepen
• Stadscontracten
• Stadsvernieuwingsprojecten
• Brownfieldconvenanten
• Plattelandsprojecten / Landinrichtingsprojecten
• ANB-projecten / Natuurinrichtingsprojecten
• Ruilverkavelingen
• Stationsomgevingen
• SIGMA-projecten
• Ontginningsprojecten
• Militaire domeinen
• Europese projecten: EFRO <> territoriale cohesie
• DBFM-projecten > bvb Scholen voor Morgen

20. Vlaamse Investeringsprojecten
Vergunningstrajecten
• Doel : efficiëntere procedures (tijdswinst), effectieve realisatie,
samenwerking
• Pistes ‘investeringsprojecten’ voor projecten van gewestelijk belang
• Relatie met de projecten en processen
• Projectvergaderingen
• VIP behandeling

21. Taken in het ruimtelijk beleid
Parallel schakelen
• Ruimtelijk beleid - lange termijn
• Gebiedsgerichte visievorming
• Projectmatige ontwikkeling en inrichting (grondbeleid)
• Verankering (RUP’s, vergunningen voor grote projecten)
• Realisatie op het terrein (programma’s)
• Beheer, handhaving, twisten, advisering, ‘ontvoogding’,..
• Monitoring en evaluatie
• …..
Projecten
Projecten

22. 3. Realisatie, innovatie en inspiratie
Meer uitvoering minder planning
Strategische projecten 2004-2013
Programmaregie en management door coördinatieteam
Communicatie en participatie

23. Meer uitvoering, minder planning
nood aan realisatie
• Sinds RSV: uitvoering van de ‘planning’
• Vlaams Regeerakkoord, beleidsnota’s, VIA, Interne
Staatshervorming, sectorale plannen, commissies Berx en Sauwens,
Complexe Investeringsprojecten,…
• Ook vragen vanuit lokaal niveau bij oproepen SP, vanuit
planningsprocessen en projecten
• Nota’s Beleidsplan Ruimte, studies departement RO
• Wetenschappelijke onderzoeken, publicaties, Steunpunt Ruimte,
SP2SP, VRP,…

24. Inzetten op projectmanagement
• Realisatie van de planning
– integratie van deelprojecten (programma)
– synchronisatie in vroeger stadium (tijdens planning)
• Projectmanagement wordt slechts ten dele door administratie zelf
gedaan in eigen processen/projecten
• Mechanisme om ter plaatse (onafhankelijke) professionele
coördinatie op te zetten
• Prioriteiten: projecten Vlaams niveau:
– via doelstellingen van de BVR 2004 + 2007
– via eigen agenda

25. Speciale aandacht voor grondbeleid
• Grondbeleid = maatwerk
• Gronden en overheid
• Speciale samenwerkingsstrategie
• Er zijn al zoveel instrumenten en middelen
• Stimuleren van experiment
• Kennis is macht

26. Strategisch project
Een project met een integrale en ruimtelijke invalshoek dat
gebiedsgericht en over sector- of bestuursgrenzen heen actief wil
bijdragen tot de versterking van de kwaliteit van de ruimtelijke
structuur. Het moet op korte of halflange termijn uitgevoerd
kunnen worden. Door de uitvoering van strategische projecten te
stimuleren en er meer actief op in te zetten in het kader van
(ruimtelijke) planningsprocessen verhoogt het draagvlak voor de
ruimtelijke ordening, en de planning in het algemeen, en wordt
een voorbeeldfunctie gecreëerd.

27. Strategische projecten
1996-2004-2007-2013
BVR 24.07.1996: 1996-2009
G&PB: 47 projecten – 18,5 miljoen €
BVR 04.06.2004: 2005-2011
Projectcoördinatie: 14 projecten – 2,3 miljoen €
BVR 05.10. 2007 – vanaf 2010
Projectcoördinatie: 30 projecten – 8,1 miljoen €
Verwervingssubsidies – 6 projecten – 1,5 miljoen €

28. Strategische projecten oproepen
BVR 2007
1e oproep 2008/2009
>> 25 aanvragen – 10 subsidies
2e oproep 2009/2010
>> 20 aanvragen – 7 subsidies
3e oproep 2010/2011
>> 8 aanvragen – 6 subsidies
4e oproep 2011/2012
>> 11 aanvragen – 5 subsidies
Bijkomende oproep 2012 – stadsregio’s
>> 3 aanvragen – 2 subsidies

29. Strategische projecten
resultaten
• Verbeterd subsidie-instrument
• Communicatie – rsv.vlaanderen.be (2009)
• Workshops 2009 en 2011
• Partneroverleg in opbouw (Stedenbeleid, LNE, AO, ANB, VLM,…)
• Insteken diverse Beleidsnota’s
• Inbedding in de vernieuwde organisatie (AGP)
• Publicatie – januari 2013
• Prioritaire gebieden – discussies Beleidsplan Ruimte

30. Projectcoördinatie = projectregie = TEAM
• Meerdere partners hebben personeel in dienst die een deel van de
coördinatietaak hebben
• Inbedding in reguliere werking
• Verdelen verantwoordelijkheden
• PROGRAMMA’s <> DEELPROJECTEN
• Meerdere tijdspaden en procedures
• Dus AFSTEMMING en COÖRDINATIE
• Programma-regie = samenwerking
• Projectplan met actiefiches voor de opvolging

31. Meervoudige rol projectcoördinatie
• Sturing of coördineren
• Aftasten en initiëren
• Stimuleren partners bij op te starten projecten
• Afstemmen tussen thema’s, agenda’s, enz.
• Faciliteren van welbepaalde (deel)projecten
• Definiëren van flankerend beleid + engagementen voor uitvoering
• Bijsturen
• Regierol ondersteunen >> beslissingen

32. Communicatie en participatie
• Draagvlak – informatie en participatie
• Branding – huisstijl – corporate identity
• Ludieke acties en manifestaties – brede betrokkenheid
• Toegang tot informatie
• Websites
• Nieuwsbrieven
• Infobalies
• Congressen, colloquia, artikels, debatten,…

33. 4. planning + uitvoering = investeringsproject
Samenwerking: samen beslissen
Samenwerken vraagt efficiënte organisatie
Speciale oproep: strategische meerjarenplanningen van de lokale
overheden NU – die van Vlaanderen later

34. Bundelen van instrumenten en middelen
• Gebiedsgericht
• Bundeling van overleg
• Bundeling van instrumenten en middelen
• Versterking reguliere structuur
• Synergie
• Gezamenlijke agendering en programmatie
• GRONDBELEID

35. Samenwerking: samen beslissen
sneller en beter - investeringsprojecten
• Over de bestuursniveaus en ‘sectoren’ heen
• Samenwerking en besluitvorming:
– Intentieverklaring, charter, bestuursakkoord,…
– Startbeslissing
– Principiële beslissing (meerdere alternatieven)
– Voorkeursbeslissing (één alternatief)
– Projectbesluit
– Overeenkomsten en contracten
• ….

36. Samenwerken vraagt
efficiënte organisatie
• Coördinatieteam
• Experten overleg of adviesgroep
• Ambtelijk overleg in een beperkte groep
• Ambtelijk/maatschappelijk overleg in een brede groep
• Werkgroepen rond deelprojecten: thema of deelgebied
• Politiek overleg – interbestuurlijk
• Peters en meters

37. Samenwerken vraagt efficiënte organisatie
Speciale oproep :
strategische meerjarenplanningen van de lokale
overheden NU strategie inpassen !!!
die van Vlaanderen in 2014

38. Dank aan alle auteurs, coördinatoren, partners en collega’s
Publicatie voor alle aanwezigen, met name auteurs en vooral de
projectcoördinatoren nemen voldoende exemplaren mee voor de
verschillen projectpartners
Website wordt nu echt geactualiseerd
>> publicatie beschikbaar
Vijfde oproep >>
bijkomende termijn tot 1 juli 2013

39. CONTACT STRATEGISCHE PROJECTEN
Afdeling Gebieden en Projecten
gerard.stalenhoef@rwo.vlaanderen.be
tom.vanrensbergen@rwo.vlaanderen.be
T. 02 553 11 71
Koning Albert II laan 19
1210 BRUSSEL
strategische.projecten@rwo.vlaanderen.be
rsv.vlaanderen.be
bedankt !