1. De cliënt in regie:Van een
nieuwe fundering naar een
nieuwe werkwijze
Presentatie voor SVMO
27 september 2013
Tom de Haas

2. De cliënt in regie
• Waar hebben we het over?
– SVMO dag 2012: leef en systeemwereld
– Perspectief: Van de cliënt of van de burger?
• Joep en Tom:
– cliënt als gelijkwaardige gesprekspartner ?
– Of als eigenaar van zijn eigen proces,
opdrachtgever?

3. Cliënt in regie:
uit presentatie 2011
Ik heb zeggenschap over:
• Mijn manier van leven
• Mijn vraag aan ondersteuners
• De inzet van voorgestelde dienstverlening
• De inzet van mijn (eigen) middelen
Gelijkwaardigheid is:
• Ik denk voor mezelf
• Jij werkt voor mij
• We overleggen samen hoe we het aanpakken

4. De cliënt in regie: omgaan met paradoxen. Voor zorgverleners betekent het
ook: werken op het snijpunt van concurrerende waarden; eigen keuzes, eigen
veiligheid, veiligheid voor anderen, welke risico’s accepteer ik?

5. Verschuiving in denken
• Bas Bloem: from God to Guide
• Specialist Radboud: beter luisteren naar
de klant leid tot beter resultaat
• Wijffels: de waarden crisis en de sociaal
organisatorische crisis
• Nederlandse reactie op 1929:
– Uitsluiten risico’s
– Legalisering van de solidariteit
– Legitimering van de staat: wij zorgen ervoor

6. Tegelijkertijd
• Enorme toename van ‘t opleidingsniveau
• Forse stijging van de rijkdom van burgers
• Kennis wordt steeds democratischer; voor iedereen
toegankelijk
• Effect van virtuele aanwezigheid via internet en social
media technologie
• Streven naar eigen oplossing leidt tot vrijwillige
samenwerking
• De overnemende verzorgingsstaat past niet meer

7. Herman Wijffels na 2008:
“We zijn toe aan de volgende release
van het bestaan”

8. Herman Wijffels over
de crisis
- De financiële crisis
- Een ecologische crisis
- Een sociaal organisatorische crisis:
- Ons menselijk bewustzijn is toe aan een
volgende fase van organiseren
- Een culturele crisis:
- De waarden van onze samenleving passen
niet meer bij onze tijd

9. Zelfregie en zingeving
“ Je ziet mensen zich organiseren in kleinere
verbanden die hún verbanden zijn. En niet een
of ander industrieel construct. Daar reken ik
ook ons politieke stelsel toe.”
Herman Wijffels
Nationale denktank: kennis maken zonder
kaders:
Zingeving en regelvrijheid in het werk zijn dé
factoren voor productiviteit in de komende tijd

10. De burger in regie
• Analyse:
– Het streven naar zelfregie van cliënten maakt
deel uit van een grotere ontwikkeling in de
samenleving
– Cliënt in regie: Het vertrekpunt is kwaliteit van
leven vanuit het perspectief van de burger
– Spannend: de bezuinigingsdruk omarmt
iedere oplossing die structureel goedkoper is

11. Kernthema’s uit nieuwe
publicatie
• Het heilig vuur
• De paradox van regie
• De noodzaak van kernwaarden
• Niets over ons zonder ons
• De cliënt doelgroep van
professionalisering
• Zelfregie en zelfsturing
• Leiden sturen en ontwikkelen

12. Het heilig vuur
• De overtuiging dat het individu zelf het best kan
aangeven wat de kwaliteit van zijn leven
bepaald.
• Deelnemen aan de samenleving is essentieel.
– Zie bijdrage Pameijer vanmiddag
• Kernthema’s:
- Het zelf voeren van de regie, het maken van eigen keuzen,
- het zich kunnen ontplooien,
- het kunnen vervullen van een gewaardeerde maatschappelijke
rol,
- Met per individu een andere uitwerking

13. De paradox van regie
• Wat staat centraal:
– Macht of interactie?
– Reddertjescomplex en controlebehoefte
– De vraag van de burger of het protocol van de
professional?
– Respect: voor expertise voor de rolverdeling?
– De leefwereld van de burger of het systeem
van de organisatie?
– Dialoog en rolbewustzijn als essentie

14. Kernwaarden en
intervisie
Intervisie:
Een aanpak om te
leren in de leefwereld
Een interactief model
Vanuit de praktijk
ontwikkeld

15. Niets over ons zonder ons
• Impact op werken met individueel plan;
– Voor wie gemaakt?
– Wie is eigenaar?
• Uitwerken op individueel en organisatie niveau
• invloed op beleidsvorming en besluitvorming is
essentieel
• begrijpelijk taalgebruik een voorwaarde

16. De cliënt als doelgroep
van professionalisering
– Leiden: VG: De Academie voor zelfredzaamheid
– Pameijer Rotterdam; Howie the Harp:
Beroepsopleiding voor ervaringsdeskundigen
– Pluryn Servicebureau: cliënten adviseren cliënten
over benutten van zelfregie
– Archipel: Demente cliënt/familie bepalen inzet ZZP
budget
– RIBW Brabant: internet portal voor regie over eigen
ondersteuningsplan: cliënten leren elkaar en
personeel RIBW om portal te gebruiken

17. Zelfregie en zelfsturing
Zelfregie
Van de cliënt
Zelfsturing van
de professional
Werken met het stuurwiel
op je rug: de klant vraagt
maar de leiding stuurt mij de
andere kant op!

18. Leiden, sturen en ontwikkelen
• De kerntaak voor leiding is:
– De visie concreet maken in de praktijk
– De aanpak zo eenvoudig mogelijk te maken
– Omzetten van de sturing in de organisatie
– Teams en individuen faciliteren en coachen
– High trust, low tolerance
– leren werken op het snijvlak van
concurrerende waarden

19. Management sturing:
-Vanuit de visie
- gericht op resultaten
- te realiseren door zelf
verantwoordelijke teams
Horizontale sturing:
- Vanuit de vraag van de cliënt
- Advisering en versterking van het
cliënt perspectief
- Zorgovereenkomst en
ondersteuningsplan ten dienste
van, te benutten door de cliënt
Sturen vanuit de leefwereld, faciliteren
vanuit de organisatie

20. Hoe ver kun je gaan?
• Lien en Mien volgens een zorgbestuurder:
– Leiding is noodzaak: werkt vanuit visie en beschikbaar budget
– Afspraken met de cliënt leidend. ZZP geeft info over inkomsten
– Intakes per locaties; geen centraal cliënt bureau
– Sturen / verantwoorden op 2 indicatoren naar ZK; KTV en MTV
– Certificering afgeschaft
– Kern personeelsbeleid: High trust, low tolerance
– Geen begroting; per locatie overzicht van inkomsten, uitgaven en
rendement; 9 maanden terug, 3 maanden vooruit. Norm: je geeft niet
meer uit dan er binnenkomt
– Iedere medewerker is eigen arbo functionaris
– Staf vrijwel verdwenen
– Financieel resultaat: tussen de 8 en de 15% van de omzet

21. burger
Rolverdeling gemeente, burger en
zorgaanbieders in de WMO:
gemeente
aanbieders
€ €
Gaat vertrouwen in eigen
kracht van de burger
gepaard met inzet van
budgetten via de burger?

22. Cliënt in regie in de toekomst:
De mier en de mierenhoop
Volkskrant zomer ‘13:
“We kijken teveel naar
de mier, te weinig naar
de mierenhoop”
De opkomst van
populatie gebonden
Financiering;
mierenhoop budgetten

23. Hoe verder?
• Zelfregie; individueel of collectief?
• De opkomst van populatie gebonden financiering
• De opkomst van coöperatieven;
– Zie de presentatie van ‘Austerlitz zorgt’
– Besturen coöperatie; van top job naar vrijwilligerswerk
– Burgers bundelen vraag en belang
• Verwerven opdrachtgeverschap
• Verwerven de regie over eigen hulpvraag